ZGODNOŚCI
Prawo, którego treścią Jest związek między dwiema stronami sposobu produkcji: siłami wytwórczymi i stosunkami produkcji. O sposobie produkcji decyduje charakter sił wytwórczych, który określa odpowiadający rnu rodzaj stosunków produkcji. Warunkiem rozwoju formacji społeczno ekonomicznej bez gwałtownych wstrząsów i katastrof Jest zgodność charakterystycznych dla niej stosunków produkcji z osiągniętym poziomem sił wytwórczych. Konieczność tej zgodności wynika z oddziaływania stosunków produkcji na wytwórcze. Jeśli stosunki produkcji są zgodne z charakterem sił wytwórczych, sprzyjają ich dalszemu rozwojowi, wyzwalają odpowiednie bodźce materialnego zainteresowania społeczeństwa w doskonaleniu rozwoju produkcji. Siły wytwórcze rozwijają się jednak szybciej niż stosunki produkcji. Dlatego w formacjach antagonistycznych nieuniknione Jest powstanie stanu konfliktu między dawnymi stosunkami produkcji a nowymi siłami wytwórczymi. Istnieją tu bowiem klasy społeczne, które zainteresowane są w utrzymaniu starych stosunków produkcji. Jeśli niezgodność między siłami wytwórczymi a stosunkami produkcji utrzymuje się przez czas dłuższy dawne bodźce rozwoju tracą swoją pierwotną moc, stosunki produkcji z głównego czynnika wzrostu sił wytwórczych przekształcają się w ich hamulec. Odtąd siły wytwórcze mogą się rozwijać tylko pokonując duże opory i za cenę znacznych strat dla społeczeństwa. Kiedy sytuacja staje się nie do zniesienia dla większości społeczeństwa, wówczas — aby nie pozbawić się osiągniętych Już wyników — dokonuje ono pod przewodem najbardziej postępowej klasy zmiany starych stosunków produkcji na nowe, doprowadzając Je do stanu zgodności z siłami wytwórczymi, w formacjach antagonitycznych zmiany te dokonują się w toku rewolucji społecznych. działa również w formacji socjalistycznej. Powstające tu 2 czasem sprzeczności między pozostającymi w tyle stosunkami produkcji a nowymi siłami wytwórczymi nie rodzą Poważnych konfliktów społeczno-ekono-micznych. Sprzeczności te są bowiem w Porę usuwane dzięki świadomej działalności państwa socjalistycznego. Szybce doprowadzenie stosunków produkcji flo ponownego stanu zgodności z osiągniętym Poziomem sił wytwórczych jest możliwe dzięki zgodności interesów wszystkich klas i warstw społeczeństwa socjalistycznego; nie ma tu sił społecznych zainteresowanych w utrzymaniu przestarzałych form socjalistycznych stosunków produkcji.odkryte zostało przez Marksa; stanowi ono fundament materlailstycznego pojmowania dziejów materializmu historycznego. w gospodarce socjalistycznej polega na takim układzie proporcji zasobów społecznej pracy i środków produkcji, które pozwalają najskuteczniej realizować cele społeczne przy zapewnieniu racjonalności gospodarowania w skali makroekonomicznej; stan taki w kapitalizmie osiąga się Jedynie w poszczególnych prywatnych Jednostkach gospodarczych. Wymagania socjalistycznego p.p.p.r. sprowadzają się do: 1. proporcjonalnego rozwoju systemu gospodarczego jako całości, co nie należy jednak rozumieć, że rozwój poszczególnych działów i gałęzi musi się dokonywać w Jednakowym tempie; 2. wykorzystania wszystkich zasobów rzeczowych, osobowych finansowych zgodnie z zasadą oszczędności i efektywności ogólnogospodarczej jako zasadą nadrzędną w stosunku do racjonalności cząstkowej; 3. prawidłowego rozmieszczenia produkcji w obrębie kraju, a także poszczególnych regionów gospodarczych, przyuwzględnieniu zasad współpracy gospodarczej, zwłaszcza z krajami socjalistycznymi; 4. stwarzania i rozwijania układu proporcji, które zapewniają stalą harmonijność i korzystny rozwój gospodarki zgodnie z charakterem zmieniających się sił wytwórczych.W historycznym procesie rozwoju gospodarczego zawsze występują określone względem siebie relacje wielkości ekonomicznych. Relacje te mogą wyrażać układy proporcjonalności lub odzwierciedlać stan dysproporcji gospodarczych. W gospodarce kapitalistycznej Jednak tendencja do zachowania proporcjonalności z istoty tego sposobu produkcji nie może być urzeczywistniana przez społeczeństwo w sposób świadomy i planowy. Tej zasadniczej cechy ustroju nie są w stanie zmienić liczne próby i metody swoistego planowania programowania procesów gospodarczych, stosowane z pewnym skutkiem przez współczesne burżuazyjne państwa. Relacje ekonomiczne poddane są bowiem działaniu -* prawa konkurencji i anarchii produkcji, ponieważ gospodarka kapitalistyczna opiera się na prywatnej własności środków produkcji, a głównym motywem Jej działania jest maksymalizacja zysku. W gospodarce socjalistycznej, opartej na społecznej własności środków produkcji, przeciwieństwem do kapitalistycznego prawa konkurencji i anarchii produkcji Jest p.p.p.r. gospodarki narodowej oraz układów objętych procesami socjalistycznej integracji. Istota społecznej własności środków produkcji w socjalizmie i Integracja całej gospodarki nie da się pogodzić z żywiołowym kształtowaniem się proporcji gospodarczych. Stwarza ona możliwość i Jednocześnie obiektywnie zakłada konieczność urzeczywistniania przez społeczeństwo tendencji do proporcjonalności rozwoju gospodarczego w sposób świadomy i uprzednio, na podstawie przesłanek naukowych, programowany.P.p.p.r. gospodarki socjalistycznej nie należy utożsamiać z planowaniem. Prawo to daje organom państwowogospodarczym możliwość wykorzystania planowania w procesie kierowania socjalistyczną gospodarką. Urzeczywistnienie tej możliwości natomiast zależy od poznania obiektywnych wymagań tego prawa i zgodnego z nim ustalania planówgospodarczych. Nieliczenie się z działaniem p.p.p.r. lub słaba jego znajomość prowadzi do zakłóceń w społecznym procesie gospodarowania, powoduje różnego rodzaju deformacje społecznoekonomiczne i opóźnia ogólny rozwój gospodarczy. Przyczyn tego rodzaju sytuacji nie należy doszukiwać się w obiektywnych tendencjach rozwoju socjalizmu, lecz w instytucjach i w niedoskonale spełnianych przez nie funkcjach. 1. plan finansowy Jednostki budżetowej ustalający Jej dochody i wydatki bez wzajemnego ich bilansowania; 2. projekt budżetu; w tym ostatnim znaczeniu termin „p.” nie Jest używany w aktualnym prawie budżetowym w Polsce. P. dochodów — sporządzany Jest wg szczegółowej klasyfikacji budżetowej odrębnie dla każdego działu dochodów. P. wydatków — opracowywany Jest dla każdego rozdziału klasyfikacji wydatków budżetowych; oprócz planowanych kwot wydatków zawiera także wskaźniki narodowego planu gospodarczego, wskaźniki budżetowe normy wydatków budżetowych. Po uchwaleniu budżetu p. zatwierdzane są przez jednostki nadrzędne.