ZGODNOŚCI

ZGODNOŚCI

Prawo, którego treś­cią Jest związek między dwiema strona­mi sposobu produkcji: siłami wytwór­czymi i stosunkami produkcji. O spo­sobie produkcji decyduje charakter sił wytwórczych, który określa odpowiada­jący rnu rodzaj stosunków produkcji. Warunkiem rozwoju formacji społeczno ekonomicznej bez gwałtownych wstrzą­sów i katastrof Jest zgodność charakte­rystycznych dla niej stosunków produk­cji z osiągniętym poziomem sił wy­twórczych. Konieczność tej zgodności wynika z oddziaływania stosunków pro­dukcji na wytwórcze. Jeśli stosunki produkcji są zgodne z charakterem sił wytwórczych, sprzyjają ich dalszemu rozwojowi, wyzwalają odpowiednie bodź­ce materialnego zainteresowania społe­czeństwa w doskonaleniu rozwoju pro­dukcji. Siły wytwórcze rozwijają się jednak szybciej niż stosunki produkcji. Dlatego w formacjach antagonistycznych nieuniknione Jest powstanie stanu kon­fliktu między dawnymi stosunkami produkcji a nowymi siłami wytwór­czymi. Istnieją tu bowiem klasy społecz­ne, które zainteresowane są w utrzyma­niu starych stosunków produkcji. Jeśli niezgodność między siłami wytwórczymi a stosunkami produkcji utrzymuje się przez czas dłuższy dawne bodźce roz­woju tracą swoją pierwotną moc, sto­sunki produkcji z głównego czynnika wzrostu sił wytwórczych przekształcają się w ich hamulec. Odtąd siły wytwórcze mogą się rozwijać tylko pokonując du­że opory i za cenę znacznych strat dla społeczeństwa. Kiedy sytuacja staje się nie do zniesienia dla większości społe­czeństwa, wówczas — aby nie pozbawić się osiągniętych Już wyników — doko­nuje ono pod przewodem najbardziej postępowej klasy zmiany starych sto­sunków produkcji na nowe, doprowa­dzając Je do stanu zgodności z siłami wytwórczymi, w formacjach antagonitycznych zmiany te dokonują się w to­ku rewolucji społecznych. działa również w for­macji socjalistycznej. Powstające tu 2 czasem sprzeczności między pozostają­cymi w tyle stosunkami produkcji a nowymi siłami wytwórczymi nie rodzą Poważnych konfliktów społeczno-ekono-micznych. Sprzeczności te są bowiem w Porę usuwane dzięki świadomej dzia­łalności państwa socjalistycznego. Szyb­ce doprowadzenie stosunków produkcji flo ponownego stanu zgodności z osiągniętym Poziomem sił wytwórczych jest możliwe dzięki zgodności interesów wszystkich klas i warstw społeczeństwa socjalistycznego; nie ma tu sił społecz­nych zainteresowanych w utrzymaniu przestarzałych form socjalistycznych stosunków produkcji.odkryte zostało przez Marksa; stanowi ono fundament materlailstycznego pojmowania dziejów ma­terializmu historycznego. w gospodarce so­cjalistycznej polega na takim układzie proporcji zasobów społecznej pracy i środków produkcji, które pozwalają naj­skuteczniej realizować cele społeczne przy zapewnieniu racjonalności gospoda­rowania w skali makroekonomicznej; stan taki w kapitalizmie osiąga się Je­dynie w poszczególnych prywatnych Jed­nostkach gospodarczych. Wymagania so­cjalistycznego p.p.p.r. sprowadzają się do: 1. proporcjonalnego rozwoju systemu gospodarczego jako całości, co nie na­leży jednak rozumieć, że rozwój poszcze­gólnych działów i gałęzi musi się doko­nywać w Jednakowym tempie; 2. wyko­rzystania wszystkich zasobów rzeczo­wych, osobowych finansowych zgodnie z zasadą oszczędności i efektywności ogólnogospodarczej jako zasadą nadrzęd­ną w stosunku do racjonalności cząstko­wej; 3. prawidłowego rozmieszczenia pro­dukcji w obrębie kraju, a także poszcze­gólnych regionów gospodarczych, przyuwzględnieniu zasad współpracy gospo­darczej, zwłaszcza z krajami socjalistycz­nymi; 4. stwarzania i rozwijania układu proporcji, które zapewniają stalą har­monijność i korzystny rozwój gospodar­ki zgodnie z charakterem zmieniających się sił wytwórczych.W historycznym procesie rozwoju gospo­darczego zawsze występują określone względem siebie relacje wielkości eko­nomicznych. Relacje te mogą wyrażać układy proporcjonalności lub odzwier­ciedlać stan dysproporcji gospodarczych. W gospodarce kapitalistycznej Jednak tendencja do zachowania proporcjonal­ności z istoty tego sposobu produkcji nie może być urzeczywistniana przez społe­czeństwo w sposób świadomy i planowy. Tej zasadniczej cechy ustroju nie są w stanie zmienić liczne próby i metody swoistego planowania programowania procesów gospodarczych, stosowane z pewnym skutkiem przez współczesne burżuazyjne państwa. Relacje ekono­miczne poddane są bowiem działaniu -* prawa konkurencji i anarchii produkcji, ponieważ gospodarka kapitalistyczna opiera się na prywatnej własności środ­ków produkcji, a głównym motywem Jej działania jest maksymalizacja zysku. W gospodarce socjalistycznej, opartej na społecznej własności środków produkcji, przeciwieństwem do kapitalistycznego prawa konkurencji i anarchii produkcji Jest p.p.p.r. gospodarki narodowej oraz układów objętych procesami socjalistycz­nej integracji. Istota społecznej własnoś­ci środków produkcji w socjalizmie i In­tegracja całej gospodarki nie da się po­godzić z żywiołowym kształtowaniem się proporcji gospodarczych. Stwarza ona możliwość i Jednocześnie obiektywnie zakłada konieczność urzeczywistniania przez społeczeństwo tendencji do propor­cjonalności rozwoju gospodarczego w sposób świadomy i uprzednio, na podsta­wie przesłanek naukowych, programo­wany.P.p.p.r. gospodarki socjalistycznej nie należy utożsamiać z planowaniem. Pra­wo to daje organom państwowogospodarczym możliwość wykorzystania pla­nowania w procesie kierowania socja­listyczną gospodarką. Urzeczywistnienie tej możliwości natomiast zależy od po­znania obiektywnych wymagań tego pra­wa i zgodnego z nim ustalania planówgospodarczych. Nieliczenie się z działa­niem p.p.p.r. lub słaba jego znajomość prowadzi do zakłóceń w społecznym pro­cesie gospodarowania, powoduje różnego rodzaju deformacje społecznoekonomiczne i opóźnia ogólny rozwój gospodarczy. Przyczyn tego rodzaju sytuacji nie na­leży doszukiwać się w obiektywnych ten­dencjach rozwoju socjalizmu, lecz w in­stytucjach i w niedoskonale spełnianych przez nie funkcjach. 1. plan finansowy Jed­nostki budżetowej ustalający Jej docho­dy i wydatki bez wzajemnego ich bilan­sowania; 2. projekt budżetu; w tym ostatnim znaczeniu termin „p.” nie Jest używany w aktualnym prawie budżeto­wym w Polsce. P. dochodów — spo­rządzany Jest wg szczegółowej klasyfika­cji budżetowej odrębnie dla każdego działu dochodów. P. wydatków — opracowywany Jest dla każdego rozdzia­łu klasyfikacji wydatków budżetowych; oprócz planowanych kwot wydatków za­wiera także wskaźniki narodowego pla­nu gospodarczego, wskaźniki budżetowe normy wydatków budżetowych. Po uchwaleniu budżetu p. zatwierdzane są przez jednostki nadrzędne.

[Głosów:1    Średnia:3/5]

Comments

comments