UNCTAD

UNCTAD

organizacja międzynaro­dowa ustanowiona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją (xix) z xii jako jego stały organ z siedzibą w Genewie. Genezą UNCTAD była pierw­sza o tej samej nazwie sesja członków ONZ zwołana (po dwuletnich przygoto­waniach) w Genewie w okresie iii— vi , której uchwały ujęte w tzw. Akt Końcowy stworzyły pod­stawy i wytyczyły zasady programowe organizacji.Najważniejszymi celami UNCTAD są: . rozwijanie handlu międzynarodowe­go, zwłaszcza Jeśli dotyczy przyspiesze­nia rozwoju gospodarczego, szczególnie zaś handlu między krajami znajdujący­mi się na różnych szczeblach rozwoju, między krajami rozwijającymi się, a tak­że między krajami o odmiennych syste­mach społeczno-gospodarczych; . usta­nawianie zasad i polityki w zakresie handlu międzynarodowego i związanych z nim problemów rozwoju gospodarcze­go; . przedstawianie zaleceń, które urze­czywistniają wspomniane zasady i poli­tykę oraz podejmowanie w obrębie włas­nych kompetencji innych środków mo­gących służyć osiągnięciu tych celów, przy uwzględnieniu różnic w rozwoju i systemach gospodarczych; . dokony­wanie przeglądu i rozwijanie koordynacji działalności innych instytucji systemu ONZ w dziedzinie handlu międzynaro­dowego’ i związanych z nim problemów rozwoju gospodarczego oraz współdzia­łanie w tym zakresie ze zgromadzeniem Ogólnym i Radą Gospodarczą Spo­łeczną ONZ (ECOSOC) w wypełnianiu ich obowiązków koordynacji określonych Kartą ONZ; . inicjowanie w miarę po­trzeby, we współpracy z kompetentnymi organami ONZ, negocjacji i zawierania wielostronnych umów w dziedzinie han­dlu; . spełnianie roli ośrodka w celu uzgadniania polityki rządów i regional­nych ugrupowań gospodarczych w dzie­dzinie handlu i związanego z nim roz­woju gospodarczego; . rozpatrywanie wszelkich innych spraw w obrębie włas­nych kompetencji.Członkami UNCTAD są państwa na­leżące do ONZ, jej wyspecjalizowanych agencji lub Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA). W UNCTAD liczyła członków, w tym wszystkie państwa należące do ONZ oraz państwa wybrane wymaganą większo­ścią głosów Zgromadzenia Ogólnego, a nie będące członkami ONZ — NRF, Korea Pd, Szwajcaria, Wietnam Pd; nie­dopuszczenie do UNCTAD takich państw, Jak ChRL, DRW, KRL-D i NRD pozba­wia organizację charakteru rzeczywiście uniwersalnego. W UNCTAD przyjęto for­malny podział członków na zasadnicze regionalne grupy: A — kraje Afryki, Azji i Jugosławia; B — kraje Europy poza krajami socjalistycznymi, Ameryka Pn, Australia, Nowa Zelandia i Japonia (tworzą tzw. grupę rozwiniętych krajów o gospodarce rynkowej); C — kraje Ame­ryki Łacińskiej; D — kraje Europy wschodniej (zwane grupą krajów socja­listycznych Europy wschodniej). Kraje grup A i C tworzą tzw. grupę krajów rozwijających się.Struktura instytucjonalna. Sesje plenarne Konferencji z udziałem wszystkich państw członkowskich odby­wają się w zasadzie co lata. Między tymi sesjami stałym organem, spełniają­cym funkcje leżące w kompetencjach Konferencji, jest Rada Handlu Rozwo­ju w Jej skład wchodzi członków wybiera­nych przez Konferencję spośród jej uczestników. Przy wyborze członków Rady Konferencja kieruje się zasadą tzw. sprawiedliwego geograficznego po­działu między ww. grupy regionalne oraz celowością udziału najważniejszych państw z handlowego punktu widzenia. Rada zbiera się zwykle dwa razy w ro­ku. Do głównych funkcji Rady należy: . dokonywanie przeglądu podejmowa­nie odpowiednich działań w obrębie jej kompetencji w celu wypełniania zaleceń innych decyzji Konferencji; . zapew­nienie ciągłości prac i przygotowywanie kolejnych Konferencji; . podejmowanie lub inicjowanie badań i przedstawianie raportów w sprawach handlu i związa­nych z nim problemów rozwoju. Rada przedkłada Konferencji, a także corocz­nie Zgromadzeniu Ogólnemu raporty ze swojej działalności za pośrednictwem ECOSOC. Rada ustanawia takie p o-mocnicze organy, które uznaje za niezbędne do efektywnego wypełnia­nia swoich funkcji. Najważniejszymi organami pomocniczymi Rady są aktual­nie główne stałe komitety: . Komitet Surowców, . Komitet Towarów Przemy­słowych, . Komitet Finansowy i Obro­tów Niewidzialnych, . Komitet Żeglugo­wy. Działa także Specjalny Komitet Pre­ferencji wiele innych specjalistycznych organów pomocniczych — komitetów, grup roboczych, grup ekspertów ltd. — powoływanych na pewien okres lub jed­norazowo. Każdy . tych głównych komi­tetów obraduje raz w roku, ale może być też zwoływany na sesje specjalne w celu załatwiania pilnych spraw. Zada­nia i kompetencje tych komitetów oraz innych organów pomocniczych określa Rada. Przy określaniu składu i wyborze uczestników tych organów Rada uwzględ­nia celowość włączenia do ich składu krajów szczególnie zainteresowanych w sprawach, którymi dany organ ma się zajmować. W skład tych organów mogą wchodzić wszystkie kraje uczestniczące w UNCTAD, niezależnie od tego, czy są aktualnie reprezentowane w Radzie. Konferencję, Radę i jej organy pomoc­nicze obsługuje stały Sekretariat. Na czele Sekretariatu stoi Sekretarz Ge­neralny UNCTAD, którego mianuje Se­kretarz Generalny ONZ i zatwierdza Zgromadzenie Ogólne. Pierwszym, peł­niącym tę funkcję w latach — był R. Prebisch (Argentyna); stanowisko to od piastuje M. Perez-Guerrero (Wenezuela). Skład osobowy Sekreta­riatu, liczącego w pracowników merytorycznych oraz pomocniczych, jest także oparty na zasadzie sprawied­liwego, geograficznego podziału (nie do­tyczy personelu pomocniczego). Sekreta­riat składa się z departamentów, po­dzielonych na mniejsze ogniwa organiza­cyjne; istnieje także kilku tzw. specjal­nych doradców Sekretarza Generalnego. Poza Genewą, będącą właściwą siedzibą Sekretariatu, w Nowym Jorku znajdule się tzw. Biuro Łącznikowe UNCTAD przy centrali Sekretariatu ONZ. Sekre­tariat jest ciałem wykonawczym UNCTAD i jest odpowiedzialny za zabezpieczenie toku programowej działalności UNCTAD, całokształt przygotowywania i obsługi posiedzeń jej organów oraz realizację ich decyzji.Budżet UNCTAD opiera się na środ­kach wydzielanych z budżetu zwyczaj­nego ONZ. W wyniósł on tys. doi., co stanowiło ok. , ł/» budżetu ONZ. Stosunki z międzynarodowy­mi organizacjami. Do obowią­zków UNCTAD należy w miarę potrze­by nawiązywanie kontaktów z innymi międzyrządowymi organami, działający­mi w sferze związanej z funkcjami UNCTAD oraz porozumiewanie się w sprawie uzyskiwania raportów z działal­ności tych organów, ponadto obowiązkiem UNCTAD jest ustanawianie ścisłych i systematycznych stosunków z regio­nalnymi komisjami gospodarczymi ONZ oraz z innymi regionalnymi międzyrzą­dowymi organami. Stosunki takie zosta­ły dotychczas ustanowione formalnie z ok. tego rodzaju organizacjami. UNCTAD także utrzymuje bezpośredni i ścisły związek z zarządami (radami) międzynarodowych porozumień towaro­wych. Na podstawie porozumienia przed­stawiciele międzyrządowych organizacji mogą uczestniczyć, bez prawa głosowa­nia, w obradach wszystkich organów UNCTAD. Na mocy decyzji Konferencji lub Rady do udziału w sesjach organów UNCTAD w charakterze obserwatorów dopuszczani są również przedstawiciele niektórych pozarządowych organizacji międzynarodowych, których działalność wiąże się z problemami handlu i roz­woju; do prawo takie przyznano ok. organizacjom pozarządowym. Konferencje. Dotychczas odbyła się konferencja w Genewie w , w New Delhi w i w Santiago w . Publikacje. Oprócz sprawozdań i protokołów z sesji Konferencji, Rady jej organów pomocniczych, UNCTAD wydaje liczne opracowania periodyczne i jednorazowe o charakterze badawczym i informacyjnym z zakresu problemów swojej działalności, z których najważ­niejszymi są: roczne przeglądy świato­wego handlu i rozwoju; roczne przeglą­dy międzynarodowych obrotów i polity­ki w dziedzinie surowców, wyrobów przemysłowych, finansów i żeglugi; okre­sowe przeglądy rozwoju stosunków han­dlowych między krajami o odmiennych systemach społeczno-gospodarczych, łącz­nie ze stosunkami Wschód—Zachód; okresowe sprawozdania o postępach w wykonywaniu rekomendacji UNCTAD. Współpraca Polski. Polska od początku uczestniczy w pracach UNCTAD; jak dotychczas przedstawiciele Polski byli wybierani w skład Rady wszystkich głównych stałych komitetów i wielu in­nych organów pomocniczych. W przyję­tym w UNCTAD podziale członków na grupy regionalne, Polska współdziała w grupie D z innymi krajami socjali­stycznymi, m. in. dzieląc z nimi, zgodnie z rotacją, przypadające grupie funkcje z wyboru i miejsca członków poszczegól­nych organów. URBANIZACJA, wielostronny proces przetwarzania rolniczej, wiejskiej spo­łeczności w miejską, w wyniku wzrostu udziału ludności pracującej w zawodach nierolniczych. Jej pierwotnym przeja­wem Jest rozwój i formowanie miast, które stają się ośrodkami dyspozycji po­litycznej i gospodarczej, ośrodkami bo­gactwa i kultury, a przy tym miejscem siedzib ludności związanej z działalnością miejską. Jej wtórnym, współcześnie in­tensywnym przejawem jest proces for­mowania aglomeracji, a zatem okręgów metropolitalnych skupiających aktywno­ści nierolnicze i siedziby ludności wokół dużych miast oraz aglomeracji przemy-słowo-miejskich, zwanych również zagłę­biami przemysłowymi. U. jest efektem postępu społecznego po­działu pracy. Aktualnie o Jej przebiegu rozstrzyga nasilenie procesu industriali­zacji i rozwoju działalności usługowych. Przemysł i usługi przynoszą zatrudnio­nym dochody wyższe niż uzyskiwane w rolnictwie, co staje się powodem migra­cji ludności rolniczej do miast i doja­zdów do miast. Intensywny rozwój miast i aglomeracji podnosi ich rolę polityczną i kulturową. Wpływają na to zwłaszcza środki masowego przekazu: telewizja, radio, film, prasa, literatura itp. Dzięki udogodnieniom komunikacyjnym ułat­wiane są kontakty między miastem a wsią, co z kolei związane Jest ze stop­niowym zastępowaniem tradycji wiej­skich miejskimi wzorcami życia. Coraz większa liczba mieszkańców wsi utrzy­muje się na miejscu z zajęć pozarolni­czych, przede wszystkim usługowych, bądź dojeżdża do zakładów pracy w mia­stach i osiedlach nierolniczych. Proces u. charakteryzują następujące wskaźniki: . odsetek ludności miejskiej; . odsetek ludności pozarolniczej; . od­setki zatrudnionych w przemyśle oraz usługach. Ponadto wielkościami odzwier­ciedlającymi stopień u. są: zatrudnieni w rolnictwie, odpływ ludności z obsza­rów wiejskich do miast, dojazdy do pra­cy, korzystanie ludności wsi z usług miejskich i wreszcie migracje ludności miejskiej w poszukiwaniu wypoczynku. Warto jeszcze zwrócić uwagę na wielko­ści charakteryzujące rozbieżności struk­tury wieku i płci ludności miejskiej i wiejskiej oraz wielkości współczynni­ków reprodukcji ludności miejskiej i wiejskiej.Proces przepływu ludności do miast przebiega z różną intensywnością i czę­sto prowadzi do bezwzględnego zmniej­szania ludności rolniczej. Ostatnie lata przyniosły w Polsce ponownie spadek liczby ludności wiejskiej. Ważnym zagadnieniem Jest również szybkość wzrostu wielkich miast. Mały Rocznik Statystyczny Informuje o istnieniu milionowych ponad mi­lionowych miast na kuli ziemskiej; w lat później liczba ich wzrosła do . Miasta te skupiają znaczną część pro­dukcji i usług, są ośrodkami dyspozycji politycznej, społecznej i kulturowej, tworzą wzory życia dla całej ludności kraju. Jednocześnie nie reprodukują swojej ludności i nie stwarzają dogod­nych warunków bytowania człowieka. Z tego też powodu wiele krajów podej­muje próby ograniczenia wzrostu wiel­kich miast (tzw. działania deglomeracyj-ne) przez stosowanie środków admini­stracyjnych (zakazów podejmowania lub rozszerzania działalności u., jak ogra­niczeń osiedlania się), bądź oddziaływa­nia na wybór lokalizacji przedsiębiorstw produkcyjnych przez różnicowanie sta­wek podatkowych, przez pobudzanie roz­woju mniejszych miast. Pierwsze próby w tym kierunku rozwinęła W. Brytania, potem Francja, Włochy, a następnie nie­które kraje socjalistyczne, m. in. Pol­ska.URBANIZACJA, wielostronny proces przetwarzania rolniczej, wiejskiej spo­łeczności w miejską, w wyniku wzrostu udziału ludności pracującej w zawodach nierolniczych. Jej pierwotnym przeja­wem Jest rozwój i formowanie miast, które stają się ośrodkami dyspozycji po­litycznej i gospodarczej, ośrodkami bo­gactwa i kultury, a przy tym miejscem siedzib ludności związanej z działalnością miejską. Jej wtórnym, współcześnie in­tensywnym przejawem jest proces for­mowania aglomeracji, a zatem okręgów metropolitalnych skupiających aktywno­ści nierolnicze i siedziby ludności wokół dużych miast oraz aglomeracji przemy-słowo-miejskich, zwanych również zagłę­biami przemysłowymi. U. jest efektem postępu społecznego po­działu pracy. Aktualnie o Jej przebiegu rozstrzyga nasilenie procesu industriali­zacji i rozwoju działalności usługowych. Przemysł i usługi przynoszą zatrudnio­nym dochody wyższe niż uzyskiwane w rolnictwie, co staje się powodem migra­cji ludności rolniczej do miast i doja­zdów do miast. Intensywny rozwój miast i aglomeracji podnosi ich rolę polityczną i kulturową. Wpływają na to zwłaszcza środki masowego przekazu: telewizja, radio, film, prasa, literatura itp. Dzięki udogodnieniom komunikacyjnym ułat­wiane są kontakty między miastem a wsią, co z kolei związane Jest ze stop­niowym zastępowaniem tradycji wiej­skich miejskimi wzorcami życia. Coraz większa liczba mieszkańców wsi utrzy­muje się na miejscu z zajęć pozarolni­czych, przede wszystkim usługowych, bądź dojeżdża do zakładów pracy w mia­stach i osiedlach nierolniczych. Proces u. charakteryzują następujące wskaźniki: . odsetek ludności miejskiej; . odsetek ludności pozarolniczej; . od­setki zatrudnionych w przemyśle oraz usługach. Ponadto wielkościami odzwier­ciedlającymi stopień u. są: zatrudnieni w rolnictwie, odpływ ludności z obsza­rów wiejskich do miast, dojazdy do pra­cy, korzystanie ludności wsi z usług miejskich i wreszcie migracje ludności miejskiej w poszukiwaniu wypoczynku. Warto jeszcze zwrócić uwagę na wielko­ści charakteryzujące rozbieżności struk­tury wieku i płci ludności miejskiej i wiejskiej oraz wielkości współczynni­ków reprodukcji ludności miejskiej i wiejskiej.Proces przepływu ludności do miast przebiega z różną intensywnością i czę­sto prowadzi do bezwzględnego zmniej­szania ludności rolniczej. Ostatnie lata przyniosły w Polsce ponownie spadek liczby ludności wiejskiej. Ważnym zagadnieniem Jest również szybkość wzrostu wielkich miast. Mały Rocznik Statystyczny Informuje o istnieniu milionowych ponad mi­lionowych miast na kuli ziemskiej; w lat później liczba ich wzrosła do . Miasta te skupiają znaczną część pro­dukcji i usług, są ośrodkami dyspozycji politycznej, społecznej i kulturowej, tworzą wzory życia dla całej ludności kraju. Jednocześnie nie reprodukują swojej ludności i nie stwarzają dogod­nych warunków bytowania człowieka. Z tego też powodu wiele krajów podej­muje próby ograniczenia wzrostu wiel­kich miast (tzw. działania deglomeracyj-ne) przez stosowanie środków admini­stracyjnych (zakazów podejmowania lub rozszerzania działalności u., jak ogra­niczeń osiedlania się), bądź oddziaływa­nia na wybór lokalizacji przedsiębiorstw produkcyjnych przez różnicowanie sta­wek podatkowych, przez pobudzanie roz­woju mniejszych miast. Pierwsze próby w tym kierunku rozwinęła W. Brytania, potem Francja, Włochy, a następnie nie­które kraje socjalistyczne, m. in. Pol­ska.

[Głosów:1    Średnia:4/5]

Comments

comments