TRANSAKCJE TERMINOWE
charakterystyczne dla gospodarki kapitalistycznej umowy kupna-sprzedaży, przy których cena (kurs) ustalana Jest w momencie zawarcia umowy, a dostawa i zapłata następują w terminie późniejszym, określonym w umowie; przedmiotem t.t. są standardowe towary, głównie produkty rolne i surowce (np. pszenica, bawełna, wełna, cukier, kawa oraz metale, Jak miedź, cyna, cynk), papiery wartościowe (głównie akcje wielkich przedsiębiorstw) oraz waluty zagraniczne; bywają najczęściej zawierane na termin – lub -mieslęczny, a w przypadku towarów — również na dłuższe terminy. Główne giełdy towarowe, na których dokonywane są t.t., znajdują się w Londynie (kauczuk i metale), w Nowym Jorku (bawełna, metale, kawa, kauczuk), w Chicago (pszenica, kukurydza i inne artykuły rolne), w Liverpoolu i Nowym Orleanie (bawełna). Głównymi rynkami, na których dokonywane są duże t.t. dewizami, są Londyn, Nowy Jork, Zurich Paryż. Gospodarcze znaczenie t.t. t o-warami polega na tym, że pozwalają one przedsiębiorstwu (hurtownikowi lub fabrykantowi) wyeliminować w pewne] mierze ze swojej kalkulacji ryzyko wynikające ze zmiany ceny danego surowca. T.t. dewizami spełniają dwojaką rolę: mogą stanowić uzupełnienie towarowej t.t., gdy cena towaru wyrażona Jest w obcej walucie, oraz mogą być Przedmiotem specjalnych transakcji finansowych, zwłaszcza zaś służą do eliminowania ryzyka kursowego przy udzielaniu i zaciąganiu krótkoterminowych kredytów w walucie zagranicznej.TRANSAKCJA WIĄZANA ( sprzedaż wiązana), umowa kupna-sprzedaży zawierana wraz z zobowiązaniem, że kontrahent dodatkowo kupi lub sprzeda inny towar, oprócz towaru, którego zasadniczo transakcja dotyczy. Zobowiązanie może dotyczyć kupującego lub sprzedającego albo obu naraz. T.w. występują w obrocie wewnętrznym, zagranicznym i w skupie. Stąd ich charakter, tj. obciążenia i korzyści wynikające z dodatkowego zobowiązania są różne i występują w różnym aspekcie po stronie kupującego lub sprzedającego. W obrocie wewnętrznym treść transakcji wiązanej wyrażać może warunek: aby kupić ilość a towaru b, kupujący zmuszony jest do nabycia c ilości nie żądanego towaru d. Tego rodzaju przymus jest bardzo skuteczny przy występującym na rynku deficycie towaru b; realizacja warunku umożliwia sprzedającemu pozbycie się trudno zbywalnego towaru d. Transakcje takie były w Polsce szeroko stosowane w okresie rozdzielnictwa towarowego. Obecnie są zakazane. W obrocie zagranicznym t.w. występują często w dwóch formach. Jedną z nich stosowaną w Polsce w okresie rozdzielnictwa towarowego omówiono wyżej. Druga — tzw. transakcje kompensacyjne — polega na opatrywaniu niektórych transakcji klauzulą, uzależniającą kupno żądanego towaru od równoczesnego nabycia przez drugiego kontrahenta pewnej ilości innego towaru, np.: Polska kupi we Włoszech towar a, jeżeli Włochy kupią od Polski towar b, określonej, ekwiwalentnej wartości. Klauzula może też wyrażać wiązany obowiązek sprzedaży. Transakcje kompensacyjne mogą występować jako samodzielne, nie wiązane z innymi, gdy np. chodzi tylko kompensacje ekwiwalentu pieniężnego z tolerancją dla asortymentu towarów. W skupie przy zakontraktowaniu dostaw wiąże się Je z dostarczeniem sprzedającemu innych towarów, np. przedsiębiorstwa skupujące zobowiązują się dostarczyć rolnikom za dostawy artykułów rolnych nasion, pasz, nawozów sztucznych, węgla i ponadto wypłacić premię w gotówce za zakontraktowanie sprzedaży ponad określone minimum oraz za jakość i terminowość dostawy. W skupie t.w. stanowią swoistą formę zachęty materialnej dla rolników. TOWARZYSTWO NAUKOWE ORGANIZACJI I KIEROWNICTWA, ma na celu badanie, rozwijanie i upowszechnianie znajomości praw, zasad i metod oraz osiągnięć nauk organizacji i kierownictwa, a także ich praktycznego zastosowania w służbie gospodarki socjalistycznej. Jego działalność opiera się na społecznej pracy członków. Oddziały terytorialne (m. in. we wszystkich miastach wojewódzkich) mają znaczną samodzielność. Walne zebranie każdego z nich wybiera stałe władze oddziału oraz radę naukową. Natomiast walne zebranie towarzystwa wybiera władze naczelne i Zarząd Główny, w którego skład wchodzą przewodniczący zarządów oddziałów. Równocześnie wybierana jest Główna Rada Naukowa. Pracą naukową towarzystwa zajmują się komisje powoływane przez Zarząd Główny oraz sekcje powoływane przez zarządy oddziałów. Towarzystwo podnosi kwalifikacje kierowników w zakresie organizacji różnych dziedzin, gospodarki, prowadząc kursy i seminaria (w ok. uczestników). Organizuje też konferencje, które mają na celu działalność naukową oraz szerzenie wiedzy organizacyjnej (w ok. uczestników). Towarzystwo wydaje czasopisma: „Przegląd Organizacji”, „Problemy Organizacji” i „Organizacja i Kierownictwo”. Pierwsze z nich stanowi podstawowy organ poświęcony głównie szerzeniu wiedzy praktycznej, zmierzającej do wdrażania postępu w organizacji. Informuje również o działalności towarzystwa. „Problemy Organizacji” zawierają dorobek naukowy o charakterze teoretycznym. „Organizacja i Kierownictwo” natomiast zamieszcza w formie przeglądu streszczenia światowych opracowań w dziedzinie nauk organizacji oraz Jej zastosowania. Ponadto Towarzystwo wydaje liczne pomoce szkoleniowe i opracowania udostępniające metody praktycznego wykorzystywania osiągnięć nauk o organizacji. Działalność T.N.O. i K. stanowi dalszy ciąg pracy Instytutu Naukowej Organizacji i Kierownictwa założonego w z inicjatywy prof. K. Adamieckiego — ) i działającego pod jego dyrekcją. Mimo przerw w działalności ( — oraz — ) ciągłość prac zapoczątkowanych w Instytucie została utrzymana. TOWAR, produkt pracy ludzkiej przeznaczony na sprzedaż; z definicji tej wynika, że produkty pracy ludzkiej nie zawsze przyjmują formę t.; stają się nimi na pewnym etapie rozwoju społeczeństwa. Aby produkty pracy ludzkiej stały się t., musi Istnieć społeczny podział pracy między producentami, a także muszą występować różne jednostki produkcyjne, dysponujące środkami produkcji i wytworzonymi przez siebie produktami; Jedynie w tych warunkach więzi między producentami będą dokonywać się za pomocą wymiany t. przez nich wyprodukowanych. T. stanowi więc społeczną formę, Jaką przyjmują wytwory pracy w omawianych warunkach. T. można rozpatrywać z punktu widzenia jego wartości użytkowej oraz — wartości wymiennej. W warunkach produkcji towarowej (— gospodarka towarowa), opartej na prywatnej własności środków produkcji, wlęż ekonomiczna między producentami, wynikająca ze społecznego podziału pracy, przejawia się w postaci wymiany produktów pracy poszczególnych producentów, tj. wymiany t., przyjmując tym samym postać stosunków między rzeczami TOWAROWOSC PRODUKCJI ROLNEJ,wskaźnik wyrażający procentowy stosunek Ilości lub wartości produkcji towarowej, tj. części produkcji globalnej zbywanej na zewnątrz w formie towaru, do ilości lub wartości całej produkcji gospodarstwa, poszczególnych gałęzi gospodarki rolnej, danego produktu itp.; określa stopień, w Jakim rolnictwo pracuje na zaspokojenie potrzeb własnych (spożycie i zużycie wewnętrzne), a w Jakim zaś na zaspokojenie potrzeb ogólnospołecznych (produkcja towarowa).Zasadniczym warunkiem zwiększenia t.p.r. Jest zmniejszenie zużycia wewnętrznego (na potrzeby własne) uzyskiwanej produkcji rolnej. Istnieją bowiem dwa syntetyczne czynniki warunkujące wzrost t.p.r.: ) zwiększenie produkcji globalnej i ) zmniejszenie zużycia wewnętrznego w Tolnictwie. T.p.r. może być zwiększona przez wzrost produkcji globalnej, jeśli zużycie wewnętrzne nie ulega zmianie, lub przez zmniejszenie zużycia wewnętrznego, Jeśli produkcja globalna nie wzrasta. Wzrost t.p.r. następuje zatem pod wpływem wzrostu produkcyjności, efektywności lub intensyfikacji produkcji. Także wzrost wydajności pracy umożliwia powoduje zwiększenie się t.p.r.Niezbędne przesłanki wzrostu t.p.r. stwarza także rozwój przemysłu. Dostarczając bowiem środków potrzebnych do przeprowadzenia technicznej rekonstrukcji rolnictwa (nawozy mineralne, maszyny Itp.), może w sposób decydujący wpływać na wzrost produkcji wydajności pracy w rolnictwie. W wyniku tego przy zmniejszonym zatrudnieniu w rolnictwie można produkować znacznie więcej, a także więcej artykułów rolnych przeznaczać na sprzedaż. Nowoczesna technika i zwiększenie w strukturze agrarnej udziału wielkich przedsiębiorstw rolnych zapewniają wysoką t.p.r. Dlatego techniczna rekonstrukcja rolnictwa dokonywana na podstawie industrializacji kraju i przebudowa społeczno-orga-nizacyjna gospodarki rolnej (rozwój gospodarstw państwowych, spółdzielczości produkcyjnej innych form gospodarki zespołowej) są ważnymi czynnikami wzrostu t.p.r.W gospodarstwie rolnym (lub grupie gospodarstw, gałęzi produkcji, rejonie itp.) rozróżnia się produkcję towarową brutto i netto. Pierwsza z nich określa stosunek całej produkcji przekazywanej na zewnątrz do ilości lub wartości produkcji, druga — tę samą produkcję pomniejszoną o przychód z zewnątrz. Potrzeba wyodrębnienia produkcji towarowej brutto i netto wynika stąd, że w samym rolnictwie występuje cyrkulacja produktów rolnych. Wielkość tego zjawiska zależy od stopnia specjalizacji gospodarstw rolnych zróżnicowania struktury agrarnej wsi.TESTY, najczęściej definiuje się Jako specjalnie opracowane zbiory zadań lub pytań, które umożliwiają pomiar właściwości psychicznych człowieka, Jak: inteligencja, wiadomości, uzdolnienia, pamięć, uwaga, cechy osobowości, motywy, postawy, zainteresowania itd. Poprawnie skonstruowany t. psychologiczny powinien m. in. cechować się: . obiektywnością, dążeniem do tego, aby wynik osiągnięty przez badanego mógł być wyrażony ilościowo i nie był zależny od subiektywne] oceny badającego; . czułością, t]. aby t. wykrywał drobne różnice w mierzonej właściwości, a tym samym pozwalał na dokładne różnicowanie ludzi ze względu na stopień (intensywność) posiadania te] właściwości; . rzetelnością, tj. aby błąd pomiaru był niewielki, a tym samym wynik osiągnięty przez badanego odzwierciedlał prawdziwą wartość badanej u niego właściwości; . trafnością, tj. aby wynikł osiągnięte przez badanego dodatnio korelowały z jego postępami w nauce, opinią u przełożonych, wydajnością pracy itp. Ponadto innymi ważnymi własnościami t. są: możliwość porównania wyników badanego z wynikami Innych osób (znormalizowanie), zachowanie jednakowych warunków badań dzięki szczegółowym instrukcjom dla badającego badanego (wystandaryzo-wanie). Klasyfikacja t. dokonywana jest na podstawie wybranych kryteriów, np. ze względu na sposób zadawania pytań możemy podzielić t. na grupowe i Indywidualne, ze względu na rodzaj operacji (czynności), które wykonuje badany, dzielimy je na papierowe i czynnościowe (układanie klocków, obrazków, badania za pomocą aparatów, przyrządów). Inne kryterium — czas rozwiązywania t. — pozwala podzielić je na t. szybkości (badany w ściśle określonym czasie ma odpowiedzieć na tyle pytań, na Ile potrafi i zdąży) oraz t. wydolności, w których czas rozwiązywania nie jest określony, a wynik zależy od trudności pytań. Zasadnicze jednak kryterium podziału polega na uwzględnianiu indywidualnych właściwości człowieka mierzonych przez t. Zgodnie z tym w psychologii dzieli się je na trzy zasadnicze rodzaje, w których istnieją bardziej szczegółowe grupy, a mianowicie na t.: inteligencji ogólnej, zdolności specjalnych oraz osobowości. Do najczęściej stosowanych należą: t. Bineta-Simona służący do badania inteligencji dzieci (najstarszy t. w psychologii opracowany w od tego czasu kilkakrotnie modyfikowany), t. Wechslera do badania inteligencji dorosłych (Wechsler Bellevue Scalę i WAIS — Wechsler Adult Intellgence Scalę) i dzieci (WISC — Wechsler Intellgence Scalę for Chlldren), t. Ravena, t. Porteusa, t. projekcyjny Rorschacha i t. Szondie-go do badania osobowości, t. apercepcji tematycznej Murraya, t. projekcyjny Ro-senzweiga do badania odporności na frustrację, Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości (MMPI), kwestionariusze zainteresowań Kudera i Stronga, t. Bourdo-na do badania uwagi. Bardzo liczne są także t. stosowane do badania przydatności zawodowej m. in. sprzedawców, t. uzdolnień handlowych F. A. Mossa, inwentarz psychologiczny V. Stewarda, Confleld Scales Sense Test. Ta metoda pomiaru psychologicznego Jest obecnie bardzo rozpowszechniona. Wyniki badań testowych wykorzystywane są m. in. do podejmowania decyzji o przyjęciu do szkoły, na studia, do pracy, w klinikach stanowią podstawę do formułowania diagnoz itp. Szczególnie ważną rolę odgrywają w polityce zatrudnienia, rozmieszczania i szkolenia pracowników, pozwalają bowiem na uniknięcie lub zmniejszenie strat społecznych ekonomicznych. Ogólna ocena wartości metody t. w praktyce personalnej jest niezwykle złożona. Oprócz bezsprzecznych zalet, polegających m. in. na stosunkowo szybkiej ocenie możliwości kandydata do pracy w spełnieniu wymagań stanowiska roboczego, ma ona także pewne niedoskonałości. Uwypuklają się one zwłaszcza, gdy czynności wstępne związane z adaptacją t. są niestarannie wykonywane lub gdy do prowadzenia badań przystępują ludzie nie mający odpowiedniego przygotowania psychologicznego. Badania testowe najlepiej spełniają swoją funkcję, Jeśli są dostosowane do charakteru danego przedsiębiorstwa. Należy podkreślić, że wyniki t. nie są środkiem długotrwałej prognozy powodzenia danego kandydata w pracy.TRANSPORT, dział produkcji materialnej, którego zadaniem Jest przemieszczanie osób, rzeczy i energii. T. wytwarza usługi, których zużycie zbiega się w czasie z ich produkcją; wytwarzanie usług transportowych na zapas Jest więc niemożliwe. Narzędziem produkcji transportowej jest środek transportu, składający się z pojazdu i trakcji. Różne są kryteria podziału t. Pod względem r o-d z a j u przewożonego przedmiotu t. dzieli się na osobowy i towarowy; zależnie od zasięgu działalności — na międzynarodowy i krajowy; krajowy dzieli się na międzyosiedlowy i wewnątrzosiedlowy (komunalny, miejski), na międzyregionalny i wewnątrzregional-ny; międzyosiedlowy dzieli się na t. dalekiego, średniego i bliskiego zasięgu (lokalny). Zależnie od stopnia dostępności dla użytkownika t. dzieli się na publiczny, branżowy własny; w zależności od formy własności — na t. państwowy, spółdzielczy prywatny; zależnie od sfery, w której odbywa się ruch — na lądowy, wodny, powietrzny. T. dzieli się na gałęzie: t. kolejowy, samochodowy, wodny, śródlądowy, morski, lotniczy i przesyłowy (rurociągowy, przewodowy taśmociągowy). T. technologiczny (wewnątrzzakładowy) oznacza przewozy w obrębie przedsiębiorstwa i w obrębie Jego procesu produkcyjnego. Dzięki racjonalizacji przewozów oraz właściwej lokalizacji zakładów wytwórczych obniża się koszty t., a w ślad za tym ogólne koszty produkcji towarów.