TARYFY KOMUNALNE
urzędowo ustalone podane do publicznej wiadomości wykazy cen towarów usług przeznaczonych na zaspokojenie podstawowych, powszechnych i w zasadzie codziennych potrzeb ludności w osiedlach miejskich i wiejskich, stosowane przez przedsiębiorstwa komunalne, zarówno użyteczności publicznej (zakłady komunikacyjne, wodociągi i kanalizacje, elektrownie oraz gazownie), Jak i pozostałe (taksówki, hotele, pralnie i farbiarnie, zakłady kąpielowe, zakłady pogrzebowe itp.). T.k. są narzędziem polityki gospodarczej organów władz komunalnych (rad narodowych — w krajach socjalistycznych, samorządu terytorialnego — w krajach kapitalistycznych), za pomocą którego oddziałują na warunki bytowe ogółu mieszkańców, na kształtowanie się dochodów budżetowych organów komunalnych, a nawet na wzrost gospodarczy podległego lm terenu; mogą być również wykorzystywane do osiągnięcia ustalonych zadań społecznych, kulturalnych, politycznych In. Z punktu widzenia przydatności t.k. Jako narzędzia polityki gospodarczej należy rozróżnić t.k. przedsiębiorstw użyteczności publicznej oraz t.k. pozostałych przedsiębiorstw komunalnych. W przedsiębiorstwach użyteczności publicznej Jako posiadających monopolistyczną pozycję na rynku, praktyczną niemożliwość magazynowania wytwarzanych towarów lub usług, bardzo wysokie koszty stałe i niskie koszty zmienne (bezpośrednie na jednostkę produkcji), przy charakterystycznych dużych wahaniach cyklicznych konsumpcji w ciągu doby — osiągnięcie optimum eksploatacyjnego Jest możliwe Jedynie przy zastosowaniu właściwego zróżnicowania cen. T.k. w przedsiębiorstwach użyteczności publicznej nadają się zatem szczególnie do tzw. podwójnego zróżnicowania cen dla konsumentów, tzn. przez dostosowanie ich: . do siły nabywczej i gustów poszczególnych grup konsumentów, zasługujących na wyodrębnienie ze względów ekonomiczno-spo-łecznych; . do rzeczywistej konsumpcji indywidualnego odbiorcy przez stosowanie niższych cen w miarę wzrostu zużycia, co jest zgodne z malejącymi kosztami własnymi przedsiębiorstwa. Podwójne zróżnicowanie cen w t.k. przedsiębiorstw użyteczności publicznej stanowi zatem niezbędny warunek do osiągnięcia ekonomicznego i technicznego optimum eksploatacyjnego przedsiębiorstwa, a jednocześnie może być bardzo skutecznym narzędziem polityki spoleczno-ekono-micznej władz komunalnych. W praktyce przedsiębiorstw użyteczności publicznej spotyka się następujące t.k.: . r y-czałtowe — np. tramwajowy bilet miesięczny, ryczałtowa opłata za elektryczność, gaz i wodę; . Jednostko-w e (ilościowe, licznikowe) — np. za jednorazowy przejazd, za kWh, m gazu lub wody; . dwuczłonowe — składające się z opłaty stałej, odpowiadającej zaangażowaniu przez odbiorcę części mocy produkcyjnej przedsiębiorstwa i opłaty zmiennej, obliczanej za rzeczywistą konsumpcję; . trójczłono-w e — różniące się od poprzednich dodatkowym członem stałym (ryczałtem) za koszty związane z siecią przewodzącą energię z wytwórni do odbiorcy. Należy podkreślić, że dopiero poczynając od t.k. dwuczłonowych istnieje możliwość stosowania wsppmnianego podwójnego zróżnicowania cen, przy czym w miarę wzrostu konsumpcji danego odbiorcy stosuje się wzrastające rabaty od całej konsumpcji (t.k. drabinkowa) lub pobiera coraz niższą cenę w poszczególnych strefach konsumpcji (t.k. strefowa); w elektrowniach stosuje się często również taryfy blokowe jako formę pośrednią między taryfą dwuczłonową a licznikową.T.k. w pozostałych przedsiębiorstwach komunalnych z przyczyn technicznych i warunków korzystania z ich usług nie mogą być oparte na zasadzie podwójnego zróżnicowania cen (chociaż mogą przewidywać pewne Jednolite ulgi dla niektórych grup odbiorców), dlatego zakres ich wpływu Jako narzędzia polityki ekonomiczno-społecznej Jest znacznie bardziej ograniczony.TARYFY PRZEWOZOWE, urzędowo ustalony i podany do publicznej wiadomości wykaz cen i warunków przewozu osób, bagażu, towarów wszelkiego rodzaju przesyłek, zwierząt i zwłok. Zależnie od środka przewozowego rozróżnia się taryfy kolejowe, drogowe (samochodowe i konne), żeglugi morskiej śródlądowej, lotnicze oraz — jako specjalny rodzaj — taryfy pocztowo-telekomunika-cyjne.Zależnie od przedmiotu świadczenia usługi przewozowej rozróżnia się taryfy osobowe, bagażowe i towarowe. Zależnie od systemu obliczania należności za przewóz rozróżnia się taryfy: . odległościowe — za km (przy przewozie osób) lub za t/km; . czasowe — za czas wykorzystania środka transportowego; . przestrzenne — za przestrzeń zajętą przez ładunek; . wartościowe — zależnie od wartości handlowej ładunku; . mieszane.Największa różnorodność taryf występuje w kolejnictwie, które jako typowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej może uzyskać techniczne i ekonomiczne optimum eksploatacyjne Jedynie w przypadku stosowania taryf podwójnie zróżnicowanych ( taryfy komunalne). Dlatego taryfy kolejowe stanowią ważne narzędzie polityki społecznej (np. stosowanie ulg dla inwalidów, emerytów, młodzieży szkolnej i dojeżdżających pracowników, wycieczek) i gospodarczej; za ich pomocą można wpływać na właściwe rozmieszczenie produkcji, zaspokojenie potrzeb lokalnych oraz rozwój obszarów zaniedbanych, na koordynację przewozów różnymi środkami transportu (samochodowego, żeglugi śródlądowej, komunikacji lotniczej itp.) zgodnie z interesem publicznym. Pozostałe t.p. mogą stanowić również poważne narzędzie polityki gospodarczej, zależnie od zasięgu usług stosującego je przedsiębiorstwa oraz technicznych możliwości odpowiedniego zróżnicowania cen. Przykładem t.p. mogą być taryfy kolejowe, które w ruchu pasażerskim dalekobieżnym podmiejskim występują jako taryfy osobowe normalne (ew. z dodatkami na pociągi pospieszne, ekspresowe i luksusowe) oraz ulgowe. Taryfy osobowe zawierają stawki przewozowe zróżnicowane wg tzw. klas (przeważnie lub ) i strefowo. Ponadto w ruchu pasażerskim występują taryfy bagażowe, przesyłek ekspresowych i czasopism. W ruchu towarowym rozróżnia się taryfy normalne wyjątkowe, uprzywilejowujące lub dyskryminujące przewozy pewnych towarów, jak również taryfy wywozowe, przywozowe tranzytowe. Taryfy pocz-towo-telekomunlkacyjne stanowią odrębny rodzaj t.p. i stosowane są za usługi przewozowe (wraz z doręczeniem przesyłki) z wykorzystaniem środków przewozowych własnych specjalnych przedsiębiorstw transportu lądowego wodnego (taryfy pocztowe zwykłe) lub transportu lotniczego (taryfy pocztowe lotnicze) oraz za przekazywanie na odległość wiadomości pisemnych, dźwiękowych lub w obrazach drogą sygnałów elektrycznych (taryfy telekomunikacyjne) z wykorzystaniem własnych urządzeń poczty lub przedsiębiorstw specjalnych (taryfy telegraficzne zwykłe i abonenckie — dalekopisowe, teleksowe wraz z fototelegraficznyml-sy-milograficznymi, telefoniczne, radiofoniczne i telewizyjne oraz ich kombinacje) w obrocie krajowym (taryfy pocztowo–telekomunikacyjne krajowe) i zagranicznym (taryfy pocztowo-telekomunikacyjne zagraniczne). W taryfach pocztowo-tele-komunłkacyjnych, poza opłatami zasadniczymi zróżnicowanymi wg odległości (taryfy strefowe), czasu trwania usługi liczonej w jednostkach czasu lub umownej liczby znaków (wyraz taryfowy), kategorii usługi (zwykłe miejscowe, zamiejscowe, ekspresowe, pilne, błyskawiczne) lub pory Jej świadczenia w ciągu doby, przewidziane są opłaty za świadczenia dodatkowe, np. polecenia przesyłki, doręczenie paczki, wezwanie wskazanej osoby do telefonu oraz za inne usługi zlecone, is.w.iTAYLORYZM, nazwa najwcześniejszego okresu rozwoju burżuazyjnej nauki organizacji i kierownictwa; pochodzi od nazwiska F. W. Taylora amerykańskiego inżyniera, zwanego niekiedy „ojcem naukowej organizacji”; terminem „t.” obejmuje się nie tylko tzw. system Taylora, lecz także prace osiągnięcia jego współpracowników i bezpośrednich następców Taylor przede wszystkim zwrócił uwagę na ogromne marnotrawstwo czasu występujące w procesach produkcyjnych; zajął się on badaniem i ustalaniem czasu potrzebnego do wykonania określonego zadania. W wyniku przeprowadzonych prac badawczych wprowadzony został m. in.: . system normowania pracy na podstawie badań chronometrażowych; . funkcjonalny system zarządzania, który jednak w swojej klasycznej formie nie wytrzymał próby życia. Ustaloną w tym systemie zasadę przygotowania pracy przed jej wykonaniem należy uznać za trwałe osiągnięcie t. Uogólniając można powiedzieć, że celem t. Jest ustalanie zasad prawidłowej organizacji pracy na podstawie doświadczeń dokonywanych przy zastosowaniu metod naukowych. Z merytorycznego punktu widzenia t. zawierał pewne elementy postępu, jednak w warunkach gospodarki kapitalistycznej służył do zwiększenia wyzysku i prowadził do nadmiernej i szkodliwej dla zdrowia robotników Intensyfikacji pracy, pogłębiając sprzeczności między kapitałem a pracą. T. był zwalczany przez uświadomioną część klasy robotniczej; spotkał się także z oceną ze strony Lenina; skrytykował on ostro t., nazywając go „naukową metodą wyciskania potu”; zalecał jednak badanie i wykładanie systemu Taylora, widząc w nim elementy, które mogą się przyczynić do usprawnienia gospodarki socjalistycznej. TECHNICZNE PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI, w miarę rozwoju produkcji przemysłowej coraz większą część pracy związanej z wytworzeniem wyrobu zajmują czynności przygotowawcze, a coraz mniejszą bezpośrednie wykonywanie wyrobu. Rozróżnia się techniczne, organizacyjne i ekonomiczne przygotowanie produkcji. Zadaniem t.p.p. jest zaprojektowanie i doskonalenie wyrobu oraz stworzenie pełnego modelu procesu jego wytwarzania. Organizacyjne przygotowanie produkcji obejmuje działania związane z ustaleniem elementów procesu produkcji i rozmieszczeniem ich w czasie i przestrzeni. Podstawą ekonomicznego przy-gotowania produkcji są: analiza wariantów procesu wytwarzania i wstępna kalkulacja kosztów własnych produkcji. Na t.p.p. składają się następujące czynności: . projektowanie wyrobu (co produkować?); . określenie materiałów niezbędnych do wytworzenia wyrobu (z czego produkować?); . zaprojektowanie procesu wytwarzania (Jak produkować?); . dobór narzędzi, oprzyrządowania, osprzętu, (za pomocą Jakich narzędzi produkować?); . ustalenie niezbędnych do wytworzenia maszyn i urządzeń (za pomocą jakich maszyn produkować?); . określenie kwalifikacji technicznych personelu produkcyjnego (kto ma produkować?). Projektowanie wyrobu może przybrać postać opracowania konstrukcyjnego wyrobu (w przemyśle budowy maszyn i pokrewnych), opracowania składu chemicznego (receptury) oraz określenia własności fizykochemicznych wyrobu (w przemyśle aparaturowym). Projektowanie wyrobu może polegać również na opracowaniu własności użytkowych (wzór, model, barwa, rysunek itd.) wyrobów konsumpcyjnych. W fazie projektowania wyrobu dokonuje się ponadto doboru surowców materiałów do produkcji i przeprowadza analizę technologii wyrobu. Oparte na analizie projektu wyrobu technologiczne przygotowanie produkcji obejmuje: projektowanie przebiegu procesu wytwarzania (określenie kolejnych operacji i rozmieszczenie procesu w przestrzeni), ustalenie norm czasu i grup zaszeregowania wykonawców poszczególnych operacji, ustalenie maszyn i urządzeń, na których będą wykonywane operacje, dobór lub zaprojektowanie narzędzi i przyrządów.TECHNICZNE UZBROJENIE PRACY, relacja ekonomiczna przedstawiająca wartość brutto produkcyjnego majątku trwałego przypadającą na Jedno miejsce pracy. Przybliżoną miarą tej relacji, stosowaną również w analizie ekonomicznej i planowaniu, jest stosunek wartości majątku trwałego produkcyjnego do liczby zatrudnionych bezpośrednio w produkcji. T.u.p. Jest Jednym z głównych czynników (zwłaszcza w przemyśle i budownictwie), od których zależy poziom dynamika wydajności pracy.W relacji t.u.p. wyodrębnia się również t.u.p. w maszyny i urządzenia techniczne. O poziomie wydajności pracy decyduje bowiem przede wszystkim uzbrojenie techniczne w maszyny i urządzenia, podczas gdy budynki i budowle pełnią w procesie produkcji przeważnie rolę zabezpieczania przed zewnętrznymi wpływami otoczenia.Wzrost udziału maszyn urządzeń w t.u.p. powoduje z reguły wzrost wydajności pracy. Zależnie od tempa wzrostu t.u.p. i tempa wzrostu wydajności pracy następują zmiany w kształtowaniu się kapitałochłonności produkcji. Gdy tempo wzrostu t.u.p. jest szybsze od tempa wzrostu wydajności pracy — kapltało-chłonność wzrasta, gdy jest wolniejsze — maleje. Przy równym tempie — kapitałochłonność pozostaje bez zmian.TERENOWY FUNDUSZ AKTYWIZACJI GOSPODARCZEJ, utworzony w w miejsce dotychczasowego Funduszu Aktywizacji Małych Miast w celu zapewnienia realizacji wojewódzkich programów aktywizacji gospodarczej miast i osiedli, mających trwałe nadwyżki siły roboczej, zwłaszcza kobiet i inwalidów. Środki T.F.A.G. pochodzą z dotacji budżetowej, spłat kredytów udzielonych na finansowanie inwestycji aktywizacyjnych oraz z części wygospodarowanych nadwyżek budżetowych rad narodowych, przeznaczonych na finansowanie zadań aktywizacji gospodarczej. Dysponentem środków T.F.A.G. są prezydia wojewódzkich rad narodowych w granicach nakładów inwestycyjnych określonych przez Przewodniczącego Komisji Planowania przy RM oraz wygospodarowanych nadwyżek budżetowych rad narodowych przeznaczonych na ten cel. Finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych z T.F.A.G. dokonywane Jest za pomocą kredytu bankowego oprocentowanego w wysokości l’/t. Inwestycje realizowane z T.F.A.G. nie mogą przekraczać kwoty min zł na jedno zadanie, przy czym koszty uruchomienia Jednego miejsca pracy nie powinny być wyższe od tys. zł, a cykl ich realizacji nie powinien trwać dłużej niż miesięcy.W uzasadnionych przypadkach prezydia wojewódzkich rad narodowych mogą wyrazić zgodę na przekroczenie wartości inwestycji najwyżej do min zł oraz kosztów uruchomienia jednego miejsca pracy do tys. zł. Spłata kredytu bankowego udzielonego na finansowanie inwestycji aktywizacyjnej następuje z amortyzacji i części zysku nowych zakładów pracy, ze środków przewidzianych na finansowanie inwestycji branżowych przy budowie obiektów nie wydzielonych bllansowo lub z nadwyżek budżetowych rad narodowych przeznaczonych na T.F.A.G. Spłaty kredytu mogą być rozłożone na , a w uzasadnionych przypadkach nawet na lat.