TARYFOWY SYSTEM PŁAC

TARYFOWY SYSTEM PŁAC

narzędzie różnicowania płac podstawowych w skali gospodarki narodowej. Składa się z: . stawki podstawowej, . tabel płac, . ta­ryfikatorów kwalifikacyjnych. Stawka podstawowa Jest wyna­grodzeniem za przepracowaną Jednostkę czasu (godzina, dzień, miesiąc) przysłu­gującym robotnikom o najniższych kwa­lifikacjach, pracujących w normalnych warunkach pracy. Służy do obliczenia poziomu płac dla wszystkich kategorii pracowników o wyższych kwalifikacjach, większej uciążliwości pracy i odpowie­dzialności. Wynika z tzw. minimum płac ustalonego przez państwo jednolicie dla całego kraju. Tabela płac lub siat­ka płac, Jest swoistym „cennikiem pra­cy”. Określa różnice w poziomie płac w zależności od poziomu kwalifikacji, uciążliwości pracy i odpowiedzialności. Charakteryzuje się zmienną liczbą sta­wek, zmiennymi współczynnikami kwa­lifikacyjnymi oraz znaczną rozpiętością między płacą najwyższą i najniższą dla każdej gałęzi produkcji. Zmienne te wy­nikają z obiektywnych warunków pra­cy w różnych dziedzinach produkcji. Im większe występują różnice w poziomie kwalifikacji, uciążliwości i odpowiedzial­ności za wykonaną pracę, tym większe Jest zróżnicowanie stawek płac. W prak­tyce liczba stawek oraz współczynniki kwalifikacyjne są wielkościami histo­rycznymi, poddawanymi jedynie korek-turom wraz ze zmianami w technice organizacji produkcji. Taryfikatory kwalifikacyj-n e zawierają zestaw zawodów i stano­wisk pracy z podaniem kategorii płac oraz charakterystyki kwalifikacyjno-pro-dukcyjnej, która zawiera: . nazwę za­wodu lub specjalności oraz krótki opis pracy robotnika; . zakres wiadomości, które pracownik powinien posiadać, aby wykonywał pracę prawidłowo; . zakres umiejętności praktycznych wymaganych na danym stanowisku; . zakres odpo­wiedzialności za wykonaną pracę na da­nym stanowisku; . przykłady typowych robót.Taryfikatory mogą więc zapewnić ścisły związek między pracą a płacą pracowni­ka, są istotnym instrumentem kwalifi­kowania pracy. Dlatego też w miarę upływu czasu metody taryfikacji ulega­ją zmianom.TARYFY CELNE, zestawienie stawek (opłat) celnych uszeregowanych wg usta­lonej klasyfikacji towarowej. T.c. przy­wozowe obejmują stawki celne po­bierane od towarów importowanych: t.c. wywozowe obejmują stawki na to­wary będące przedmiotem eksportu. T.c. mogą zawierać stawki celne w układzie jedno-, dwu- lub wielokolumnowym. T.c. jednokolumnowe zawierają Jed­nolite stawki celne dla wszystkich part­nerów handlowych. T.c. dwukolum­nowe zawierają dwa poziomy stawek celnych: stawki podstawowe i stawki ulgowe. Niższe stawki ulgowe stosu­je się dla towarów pochodzących z kra­jów traktatowych korzystających z klauzuli największego uprzywilejowania. Wyższe natomiast stawki podstaw o-w e (autonomiczne) stosuje się dla to­warów pochodzących z pozostałych kra­jów tzw. pozatraktatowych. T.c. w i e-lokolumnowa, oprócz stawek wy­stępujących w taryfie dwukolumnowej, może obejmować również stawki celne preferencyjne (konwencyjne) oraz stawki celne wyższe od podstawowych tzw. maksymalne (retorsyjne), sto­sowane w wyjątkowych okoliczno­ściach.W krajach, w których cła spełniają rolę środka polityki handlowej t.c. obejmo­wać muszą znaczną liczbę pozycji towa–owych, zestawianych w układzie rzeczo­wym tworzącym nomenklaturę towarową t.c, odgrywającą poważ­ną rolę w praktyce celnej handlowej. Nomenklatura (klasyfikacja) towarowa powinna być: wyczerpująca w zakresie ilości towarów nią objętych, przejrzysta, czyli pozwalająca szybko trafnie zaklasyfikować towar, nowoczesna, czyli uwzględniająca w nazewnictwie towarów najnowsze zdo­bycze nauki i techniki, porówny­walna z nomenklaturą t.c. obowiązu­jących w innych krajach, jak również z nomenklaturą klasyfikacją towarów stosowaną w oficjalnych statystykach państwowych i międzynarodowych. Początkowo była oparta na klasyfikacji ekonomicznej to­warów (tj. wg przeznaczenia towaru), a następnie uwzględniała w podziale to­warowym kryteria dotyczące pochodze­nia materiałów, z których towar został wyprodukowany (podział ten obejmuje sekcji, działów, grup, pod­grup i pozycji). . Jednolita Nomen­klatura Towarowa Handlu Zagraniczne­go Krajów RWPG opiera klasyfikację towarów na podziale wg ich przeznacze­nia w gospodarce narodowej (obejmuje ona działów, rozdziałów, grup, podgrup i około pozycji). . Bruksel­ska Nomenklatura Towarowa, opracowa­na przez Radę Współpracy Celnej w Brukseli, Jest najbardziej nowoczesna i uniwersalna. Nad jej aktualizowaniem i uzupełnianiem czuwa stały Komitet Nomenklatury RWC. Klasyfikacja towa­rów oparta jest na stopniu ich przetwo­rzenia (obejmuje sekcji, grup to­warowych i zasadniczych pozycji towarowych). T.c. BNT wprowadziło krajów, a krajów rozpoczęło pracę nad przystosowaniem swoich taryf do systemu opartego na BNT. Z krajów socjalistycznych Bułgaria, Cze­chosłowacja, Węgry i Jugosławia mają t.c. oparte na nomenklaturze bruksel­skiej.Obowiązujące aktualnie w Polsce t.c. (przywozowa i wywozowa) mają zasto­sowanie tylko w odniesieniu do poza-planowego obrotu towarowego z zagra­nicą, a więc w stosunku do towarów przewożonych przez osoby fizyczne lub towarów przesyłanych na ich rzecz w obrocie pocztowym. W strefie planowego obrotu towarowego z zagranicą zrezygno­wano z ceł Jako instrumentu kontroli obrotów towarowych realizowanych przez jednostki gospodarki uspołecznionej. Po­bieranie ceł od wykonawców narodo­wych planów gospodarczych uznano za zbędne.TAKTYKA ZARZĄDZANIA, jeśli dłu­gofalowy program rozwoju organizacji, polegający na kolejnym realizowaniu ce­lów etapowych, uznamy za strategię za­rządzania, możemy mówić wówczas o t.z. jako o wyborze konkretnych sposobów realizacji kolejnych celów etapowych. Chodzi tu więc o dostosowanie środków, którymi się dysponuje, do zadań realizo­wanych w konkretnych warunkach,koordynację działań zmierzających do osiągania kolejnych celów etapowychwreszcie o dobór bodźców, za pomocą których pobudza się pracowników do działania. Strategia zarządzania realizowana przez daną organizację ustalana jest na szczeblu centralnym (naczelnego kierow­nictwa) za pomocą odpowiednich komó­rek sztabowych ( • sztab). Strategia wy­tycza zatem cele, które mogą być na niż­szych szczeblach realizowane dzięki róż­nego rodzaju posunięciom taktycznym. Wybór t.z. należy bowiem od kierowni­ków niższego szczebla, którzy chcąc do­prowadzić do osiągnięcia postawionych przed nimi celów muszą dostosowywać się do zmiennych z natury i trudnych do przewidzenia na najwyższym szczeblu wa­runków działania. Próby centralnego ustalania t.z. w dużych organizacjach są więc z góry skazane na niepowodzenie. Możliwe jest jedynie limitowanie środ­ków oddanych do dyspozycji kierowni­ków średniego i niższego szczebla; decy­zje dotyczące sposobu użycia tych środ­ków określają m. in. wybór taktyki. Cen­ną pomocą przy dokonywaniu takiego wyboru mogą okazać się rady i eksper­tyzy komórek sztabowych usytuowanych na średnich i niższych szczeblach organi­zacji.Niekiedy w trakcie wyboru taktyki moża okazać się, że realizacja celów strate­gicznych jest niemożliwa przy danych środkach i w danym układzie warunków lub że działanie takie może spowodować nie przewidziane w założeniach strate­gicznych następstwa, szkodliwe dla orga­nizacji. Konieczne jest wówczas skory­gowanie obranej strategii zarządzania. Wymaga to funkcjonowania w pełni sprawnych zwrotnych sprzężeń informa­cyjnych między ośrodkami ustalającymi strategię i t.z. TARYFIKATOR KWALIFIKACYJNY ka­talog rodzajów prac sklasyfikowanych wg wspólnych kryteriów na umowne ka­tegorie (grupy), określające jakość funk­cji oraz skład i poziom kwalifikacji wy­maganych od ich wykonawców. Służy głównie do: . oceny zgodności uzdolnień pracowników z wymaganiami stawianymi przez poszczególne rodzaje pracy; . do­boru ludzi o odpowiednich kwalifika­cjach do poszczególnych rodzajów pra­cy; . różnicowania wielkości stawek taryfowych płac, w zależności od jako­ści rodzajów pracy. W odniesieniu do samych rodzajów pracy za wspólne kry­teria klasyfikacyjne przyjmuje się obec­nie mierniki ich obiektywnej trudności, którą przeciętnie do tego przygotowany i zdrowy wykonawca musi pokonywać, aby osiągnąć wyznaczony mu cel dzia­łania. Tym samym wyniki oceny trudno­ści rodzaju pracy są orientacyjnymi wskaźnikami wielkości i składników energii (fizycznej i psychicznej) potrzeb­nej do pokonywania oporu wyznaczane­go przez: . właściwości przed­miotów pracy, jak niewygodny do obróbki i montażu kształt, rozmiar, cię­żar, temperatura, kruchość, łamliwość, niejednolitość itp.; . właściwości produktów operacji, Jak wy­magane walory estetyczne i użytkowe, wymagany stopień czystości, gładkości, dokładności, niezawodności, trwałości itp.; . techniczną formę pra-c y, określającą fizyczny i intelektualny udział człowieka w procesie pracy, m. in. sposób wykonywania czynności ręcznych, posługiwania się narzędziami, instrumen­tami pomiarowymi, obsługiwania maszyn i urządzeń, linii i ciągów produkcyj­nych; zaangażowanie zmysłów i pamięci; rodzaj i intensywność myślenia; obcią­żenie mięśni i układu krążenia ze wzglę­du na strukturę i rytm ruchów; pozycja ciała itp.; . rozwiązania orga­nizacyjne, od których zależy wiel­kość ponoszonego wysiłku; . ludzi uczestniczących w procesie pracy, któ­rych niezaangażowanie, obojętność lub przeciwdziałanie powoduje zużycie ener­gii psychicznej na perswazję i motywację słuszności działania; . warunki za­grażające zdrowiu i bezpie­czeństwu pracy, które stwarzają nerwowość i zmuszają do zwiększonego napięcia uwagi pracowników; . wa­runki środowiska rzeczowe­go, w którym odbywa się proces pra­cy: oświetlenie, hałas, drgania, wstrząsy itp. W odniesieniu do pracownika za kryteria klasyfikacyjne rodzajowe i Ja­kościowe przyjmuje się określony skład i poziom kwalifikacji, potrzebnych do stałego i efektywnego pokonywania trud­ności danego rodzaju pracy, tj. funkcji typowych dla konkretnego stanowiska roboczego, zawodu, specjalności lub spo­radycznego zadania.Kwalifikacja rodzajów pracy do odpo­wiednich kategorii jakości odbywa się metodą sumaryczną lub analityczną. Każ­da z nich ma kilka odmian. Starsza, mniej dokładna i obecnie porzucana me­toda sumaryczna polega na oce­nie rodzajów pracy wg ich zewnętrznej postaci. Obiektem oceny są tu całe ope­racje lub nawet zespoły operacji rozpa­trywane jako całość. Do wyznaczenia poziomu (kategorii) jakości porównuje się zwykle pracę badaną z pracą uzna­ną za najprostszą najlżejszą. Dokład­niejsza i coraz powszechniej stosowana metoda analityczna (punktowa) polega na szczegółowej analizie elemen­tów każdego rodzaju pracy (utrudnień i kwalifikacji) ustala wyniki przeważ­nie za pomocą umownej skali punktów. Poszczególne zawody i specjalności mogą być jakościowo Jednolite lub dzielić się na kilka kategorii. Np. mało zróżnico­waną specjalność „okapowy konwertora” w t.k. zalicza się do jednej kategorii trudności, natomiast znacznie bardziej złożony pod względem wykonywanych czynności zawód rdzeniarza dzieli się na Pięć kategorii Jakości. Najniższa kategoria jakościowa oznacza pracę prostą. Przez pracę prostą rozumie się zestaw funkcji, do wykonania których nie trze­ba specjalnego wykształcenia zawodowe­go, wystarczają bowiem wiadomości i pouczenia przekazywane przez przeło­żonych. Przez pracę złożoną — funkcje, zawierające skomplikowane układy dzia­łań, zmuszające pracownika do zwięk­szonego wysiłku umysłowego skierowa­nego na poznanie stanu i na dobór naj­efektywniejszej możliwości rozwiązania oraz na sprawne jego zrealizowanie. Liczba kategorii kwalifikacyjnych w po­szczególnych taryfikatorach zależy od stopnia zróżnicowania struktur i pozio­mów trudności w opisanych rodzajach pracy, zwłaszcza od różnic w ich złożo­ności i odpowiedzialności. Odróżniamy trzy typy t.k.: l. gałęziowy, klasy­fikujący specjalności i zawody typowe dla określonej gałęzi produkcji, np. hut­nictwa, przemysłu maszynowego; . z a-wodów wspólnych, występują­cych w całej gospodarce narodowej; . wewnątrzzakładowy, klasyfiku­jący występujące na stanowiskach robo­czych rodzaje pracy konkretnej i odpo­wiadające im wymagania kwalifikacyjne stawiane ich wykonawcom. Wspólną ce­chą taryfikatorów gałęziowych i zawo­dów wspólnych są opracowane między­zakładowe podstawy klasyfikacyjne za­wodów i specjalności reprezentatywne dla Jednakowych rodzajów i jakości pra­cy. Taryfikator wewnątrzzakładowy na­tomiast może wierniej odzwierciedlać właściwości i warunki pracy konkretnej. W scentralizowanej gospodarce socjali­stycznej podstawowe znaczenie dla za­chowania jednolitości oceny trudności pracy dla dyscypliny płac mają tary­fikatory gałęziowe. W celu uwzględnie­nia właściwości pracy konkretnej można Je uzupełniać taryfikatorami wewnątrz­zakładowymi. Dla poszczególnych kate­gorii Jakości pracy taryfikator zawiera zazwyczaj: . nazwę różnych rodzajów prac; . dla każdego rodzaju zwięzły opis składu funkcji, ich złożoności, od­powiedzialności i uciążliwości oraz wy­nikające stąd wymagania kwalifikacyj­ne; . kategorię jakości. Na podstawie porównań właściwości funkcji zadań na stanowiskach roboczych z zawartymi w t.k. opisami zaszeregowuje się kon­kretny rodzaj pracy do właściwej kategorli. Podobnie porównuje się z taryfi­katorem zasób uzdolnień pracownika, co jest podstawą zaszeregowania go do oso­bistej kategorii kwalifikacyjnej. Tym sa­mym kategoria kwalifikacyjna osobiste­go zaszeregowania oznacza rangę danego pracownika w danym zawodzie lub spe­cjalności. W gałęziach przemysłu, w któ­rych zakres prac wykonywanych przez robotników jest bardzo zróżnicowany istnieją dwa rodzaje t.k.: taryfikator za­wodów i taryfikator robót. Taryfikator zawodów jest podstawą do wyzna­czenia osobistego zaszeregowania robot­nika, natomiast taryfikator robót jest podstawą do zaszeregowania robót. T.k. są opracowywane przez specjalne komi­sje złożone z przedstawicieli odpowied­nich ministerstw, zjednoczeń związków zawodowych. T.k. jest załącznikiem do umowy zbiorowej i podstawą do zasze­regowania robotników i prac.

[Głosów:1    Średnia:3/5]

Comments

comments