STRUKTURA PROCESU PRODUKCYJ­NEGO

STRUKTURA PROCESU PRODUKCYJ­NEGO

układ procesu dający obraz jego podziału na procesy cząstkowe. S.p.p. jest podstawowym czynnikiem mającym wpływ na organizację procesu struktu­rę komórek produkcyjnych, w których ten proces przebiega.Należy rozróżniać proces produkcyjny wyrobu (grupy wyrobów) i proces pro­dukcyjny komórki produkcyjnej (przed­siębiorstwa, zakładu, wydziału itp.). Proces produkcyjny wyrobu może dokonywać się w Jednej lub w kilku komórkach produkcyjnych, zgrupowa­nych na danym terenie lub rozproszo­nych, należących do Jednego lub wielu przedsiębiorstw i gałęzi produkcji.części procesu produkcyjnego, doko­nującego się w określonej komórce, mówimy jako o procesie produkcyjnym danej komórki produkcyjnej. Proces pro­dukcyjny dzielimy na procesy naturalne procesy czynnego oddziaływania. Pierw­sze z nich przebiegają w warunkach na­turalnych (np. klimatycznych) bez po­trzeby dodatkowego oddziaływania na przedmiot pracy (suszenie tarcicy na wolnym powietrzu, starzenie odlewów itp.). Drugie zaś występują, gdy niezbęd­ne Jest bezpośrednie oddziaływanie na przedmioty pracy za pomocą narzędzi lub stworzenie sztucznych warunków przebiegu procesu, np. określonego śro­dowiska o danych właściwościach che­micznych lub fizycznych (np. tempera­tura, ciśnienie).Ze względu na intensyfikację procesu produkcyjnego oraz potrzebę ścisłego określenia parametrów przebiegu obecnie procesy naturalne są na ogół eliminowa­ne z procesów produkcyjnych. Proces produkcyjny wyrobu składa się z procesów cząstkowych i operacji. Wy­stępujące procesy cząstkowe ze względu na te same cechy można połączyć w jednolite grupy i usystematyzować w następujący sposób: procesy (i operacje) technologiczne, spoczynku, przemieszcza­nia, kontroli Jakości i ilości. Niektóre procesy cząstkowe mogą występować łącznie, np. procesy (operacje) technolo­giczne łącznie z operacjami kontroli, pro­cesy technologiczne wraz z procesami przemieszczania. Zasadnicze znaczenie w procesie produkcyjnym ma proces technologiczny, pozostałe zaś procesy w stosunku do niego mają po­mocniczy charakter. Proces technolo­giczny obejmuje zespół procesów cząst­kowych (operacji), w trakcie których na­stępuje zmiana kształtu, właściwości che­micznych, fizycznych lub innych (np. organoleptycznych) przerabianego two­rzywa albo dokonuje się łączenie bądź podział poszczególnych elementów (mon­taż, demontaż).Zależnie od stopnia złożoności wyrobu występują procesy produkcyjne proste (dla wyrobów prostych) lub złożone (dla wyrobów składających się z wielu ele­mentów). W procesie prostym mate­riał zostaje przetworzony w kolejnych, związanych ze sobą procesach cząstko­wych (operacjach), Jest to więc proces szeregowy. W procesie złożonym produkt końcowy otrzymujemy przez łą­czenie ze sobą wyrobów prostych zło­żonych. Proces ten powstaje przez połą­czenie szeregu procesów prostych, a za­tem Jest to proces równoległo-szerego-wy.Proces produkcyjny wyrobu można po­dzielić wg faz technologicznych (stano­wiących część procesu technologicznego), różniących się między sobą metodami i charakterem oddziaływania na tworzy­wo (np. w przemyśle maszynowym fazy odlewania, obróbki plastycznej, obróbki wiórowej, cieplnej, montażu). Proces prosty wyrobu może obejmować Jedną fazę technologiczną, w tym Jeden lub kilka sposobów obróbki (w fazie ob­róbki wiórowej — toczenie, wiercenie, frezowanie, szlifowanie itp.) lub kilka faz technologicznych. Proces złożony można podzielić wg faz technologicznych i sposobów wytwarza­nia lub wg grup elementów (np. części, zespołów) podobnych technologicznie lub stanowiących element bardziej złożony, produkowanych wspólnie w określonej komórce produkcyjnej (zakładzie, wy­dziale, gnieździe, oddziale). W produkcji małoseryjnej i jednostkowej na ogół wy­stępuje podział procesu wg faz techno­logicznych i sposobów produkcji, w wyż­szych typach produkcji następuje zazwy­czaj podział wg grup elementów lub też podział mieszany. Jest to sprawa bardzo istotna, gdyż cechy te rzutują na struk­turę produkcyjną komórek. W produkcji maszynowo-ręcznej poszcze­gólne procesy można podzielić na opera­cje. Podział operacji, np. przy obróbce skrawaniem, obejmuje ustawienia (pozy­cje), zabiegi, przejścia lub czynności, ru­chy robocze ruchy elementarne. Przy obróbce wielonarzędziowej i automatyza­cji procesów wytwarzania dawne podzia­ły na operacje zatracają swój sens i nie­zbędne Jest określenie na nowo kryte­riów podziału procesów na poszczególne elementy.Proces produkcyjny komórki można po­dzielić na procesy: podstawowe, dotyczą­ce produkcji wyrobów, pomocnicze, związane z dostarczaniem niezbędnych do produkcji surowców, materiałów, energii itp., przygotowania produkcji, so­cjalne, przetwarzania przepływu Infor­macji, a także sterowania (decyzyjne).S.p.p. komórki produkcyjnej rozpatru­jemy przede wszystkim wg kryteriów podziału procesu technologicznego ze względu na jego dominujące znaczenie. Stąd tet występuje podział: techno­logiczny, gdy proces produkcyjny komórki dzielimy wg faz technologicz­nych i sposobów wytwarzania, przed­miotowy, gdy dokonywany jest wg grup elementów, oraz mieszany, procesy pomocnicze obejmują konserwa­cję, naprawę maszyn, urządzeń, budyn­ków, instalacji oraz konserwację, napra­wę, wytwarzanie, składowanie i dosta­wy narzędzi, przyrządów, środków po­miarowych na stanowiska pracy. Do pro­cesów pomocniczych należą również do­stawy materiałów, paliw, energii, sprę­żonego powietrza, gazów, wody oraz kon­serwacja i remonty budynków i urządzeń produkcyjnych, odprowadzanie i oczysz­czanie ścieków itp. Procesy przygotowa­nia produkcji obejmują całość prac zwią­zanych z organizacją wdrożeń nowych wyrobów, procesów technologicznych i organizacyjnych.Procesy przepływu przetwarzania in­formacji odzwierciedlają z odpowiednią szczegółowością i we właściwym czasie stan procesów cząstkowych l pozwalają na podjęcie właściwych decyzji oraz ko­rygowanie procesu, gdy odchylenia prze­kraczają założone granice.Procesy sterowania (w tym procesy za­rządzania) obejmują cały zakres proce­sów związanych z kierowaniem produk­cją. STRUKTURA PRODUKCYJNA PRZED­SIĘBIORSTWA, układ jednostek produk­cyjnych przedsiębiorstwa, tj. zakładów, wydziałów produkcyjnych, oddziałów, gniazd, linii itp., wyrażający podział za­dań produkcyjnych przedsiębiorstwa mię­dzy te jednostki oraz rodzaj i zakres po­wiązań produkcyjnych między nimi.Jednostki produkcyjne, tj. zakłady, wy­działy, oddziały produkcyjne gniazda można tworzyć wg kilku wariantów spe­cjalizacji: . struktura o charak­terze technologicznym wystę­puje, gdy jednostki produkcyjne grupo­wane są wg podobieństwa technologicz­nego, np. zakład (wydział) mechaniczny, montażowy, odlewnia, kuźnia, oddział lub gniazdo tokarek, frezarek, szlifierek;strukturę taką charakteryzuje uniwersal­ność i elastyczność; ułatwia ona wpro­wadzenie do produkcji nowych wyro­bów, jest jednak mało ekonomiczna w przypadku przechodzenia do wąskiej specjalizacji produkcji; . struktura charakterze przedmioto­wym, jednostki produkcyjne tworzone są wg wyrobów, które są w nich wyko­nywane; tworzy się np. zakład lub wy­dział silników, podwozi, karoserii, czę­ści drobnych lub oddział, gniazdo tło­ków, korbowodów, wałów korbowych, zaworów; w takich jednostkach produk­cyjnych grupuje się maszyny i urządze­nia różnych rodzajów dla różnych faz technologicznych, niezbędne do wykona­nia określonych wyrobów; strukturę taką cechuje mała elastyczność, gdyż jest do­stosowana do ściśle określonego asorty­mentu; . struktura technolo-giczno-przedmiotowa (o cha­rakterze mieszanym); jednostki produk­cyjne są częściowo wydzielone wg spe­cjalizacji technologicznej, a częściowo wg specjalizacji przedmiotowej, np. przed­siębiorstwo produkujące kilka typów mo­tocykli może mleć wspólny zakład od­lewniczy, wspólny wydział mechaniczny do produkcji części drobnych i silników, a oddziały spawalnicze do produkcji ram wydziały montażowe odrębne dla każ­dego typu motocykla; wewnątrz wydzia­łu mechanicznego i wydziałów pozosta­łych mogą być utworzone gniazda przed­miotowe do produkowania poszczegól­nych części. Odpowiednie warianty struk­tury produkcyjnej występują w odpo­wiednich typach produkcji: technologicz­ny — w produkcji jednostkowej i mało­seryjnej, przedmiotowy — w produkcji wielkoseryjnej i masowej, mieszany — w warunkach pośrednich. STRUKTURA ZAWODOWA SIŁY ROBO­CZEJ, układy grup osób wyróżnione wg określonych kryteriów, z których naj­ważniejszymi są: . podział na ludność zawodowo czynną, tj. pozostającą w sto­sunku pracy (zatrudnieni), mającą włas­ne źródła zarobkowania (gospodarstwo rolne, warsztat itd.), stale pomagających członków rodziny, oraz ludność zawodo­wo bierną (poszukujących pracy, ucz­niów, odbywających służbę wojskową itd.); . charakter wykonywanej pracy(fizyczna, umysłowa, fizyczno-umysło-wa); . kategorie społeczno-zawodowe, określające treść pracy i stopień kwali­fikacji (inteligencja, technicy, pracow­nicy biurowi, mistrzowie, brygadziści, rzemieślnicy, pracownicy fizyczno-umy-słowi, robotnicy wykwalifikowani, pół-wykwalifikowani, niewykwalifikowani i in.); . przynależność do poszczególnych działów gospodarki (przemysł, budowni­ctwo, rolnictwo, leśnictwo, transport i łączność, obrót towarowy, gospodarka komunalna i mieszkaniowa, oświata, na­uka i kultura, ochrona zdrowia i opieka społeczna, administracja publiczna i in­stytucje wymiaru sprawiedliwości, in­stytucje finansowe, organizacje politycz­ne i społeczne, pozostałe działy; działy gospodarki tworzą trzy podstawowe gru­py: rolnictwo, przemysł i budownictwo, usługi); . forma osiągania dochodu za­leżna od stosunku do środków produkcji (praca najemna w gospodarce uspołecz­nionej, praca na rachunek własny — chłopi utrzymujący się z gospodarstw drobnotowarowych, właściciele drobnych warsztatów, pracodawcy zatrudniający siły najemne i in.); . rozmieszczenie te­renowe (miasto—wieś, wg podziału ad­ministracyjnego lub regionów); . staż pracy zawodowej; . cechy demograficz­ne.S.z.s.r. uzależniona Jest od stopnia eko­nomicznego i społecznego rozwoju spo­łeczeństwa, na który w największym stopniu wpływa obecnie uprzemysłowie­nie kraju. Przejawem wyższego rozwoju jest m. in. daleko posunięty podział pra­cy, specjalizacja zawodowa, a więc rów­nież rozbudowana i skomplikowana s.z.s.r., której cechą charakterystyczną w nowoczesnych społeczeństwach Jest zmienność i płynność. Przemiany w s.z.s.r. wiążą się nie tylko ze zmianami w technologii, ale uwarunkowane są czynnikami ekonomicznymi oraz ustro­jem społeczno-politycznym (charakter własności środków produkcji). Przemia­nami tymi zajmuje się wiele nauk, a zwłaszcza socjologia, która stara się określić ich przyczyny, mechanizm ich rozwoju i społeczne konsekwencje.STRUKTURA GOSPODARCZA, stosunki między faktami (zjawiskami) gospodar­czymi będącymi elementami x zbiorów: . zasobów produkcyjnych (ludzkich i pozaludzkich); . produktów (dóbr i usług); . reguł (norm) postępowania w czasie produkcji i jej podziału, tj. norm podstawowych (naturalnych, tech­nicznych i psychologicznych) oraz norm instytucjonalnych (prawnych, oceniają­cych produkty i zasoby produkcyjne, finansowych oraz monetarnych.STABILIZACJA GOSPODARCZA, przy­wrócenie równowagi w gospodarce, tj. doprowadzenie do stanu, w którym Jej wzrost odbywa się w sposób stabilny, bez krótkookresowych fluktuacji. Stano­wi Jeden z głównych celów interwen­cjonizmu państwowego w gospodarce ka­pitalistycznej w warunkach cechującego ją braku stabilności i cyklicznego cha­rakteru wahań koniunktury. Polityka s.g. stosowana powszechnie w krajach kapitalistycznych od czasu ii wojny światowej ma na celu przeciw­działanie podstawowym symptomom od­chyleń od stanu równowagi w gospodar­ce, powtarzającym się przemiennie, mia­nowicie wzrostowi bezrobocia występu­jącemu w fazach spadkowych cyklu koniunkturalnego lub wzrostowi cen wy­stępującemu w okresach wysokiej ko­niunktury (lub pod wpływem innych przejawów tendencji inflacyjnych). Ten antycykliczny charakter polityki sta­bilizacyjnej wyraża się w podejmowaniu przez państwo odpowiednich środków polityki pieniężno-kredytowej budże­towej w celu wywołania kompensacyj­nych zmian w obu tych wielkościach gospodarczych.Przez fakt oddziaływania jedynie na zja­wiska zakłóceń, nie zaś na źródła ich powstawania, którymi są w istocie kapi­talistyczne stosunki produkcji, efektyw­ność tej polityki Jest ograniczona. Fluk­tuacje występujące w poziomie zatrud­nienia i bezrobocia oraz wahania cen są zjawiskiem stale towarzyszącym rozwo­jowi gospodarki kapitalistycznej, ich amplituda Jednak Jest znacznie mniejsza niż w okresie, gdy działanie mechanizmu rynkowego odbywało się bez interwencji państwa. Dodatkowym czynnikiem ogra­niczającym efektywność stabilizacyjnej polityki państwa Jest problem stosowa­nia odpowiednich środków, będący przedmiotem kontrowersji między zwo­lennikami polityki pieniężno-kredytowej a zwolennikami polityki budżetowej. Od­zwierciedlają one interesy różnych grup wielkiego kapitału i ich stosunek do za­kresu i form interwencji państwa w gos­podarce.W ekonomii burżuazyjnej problemy s.g. ujmowane są w bezpośrednim nawiąza­niu do teorii ekonomicznej J. M. Keyne­sa . Jej najdalej Idącym rozwi­nięciem była teoria „finansów funkcjo­nalnych”, podporządkowująca całokształt polityki budżetowej państwa potrzebom stabilizacji koniunktury oraz szczegółowo naświetlająca niektóre Jej aspekty, Jak zagadnienie automatycznych stabilizato­rów budżetowych, ekonomicznych skut­ków deficytów budżetowych, zaciągania długu publicznego itp.

[Głosów:1    Średnia:4/5]

Comments

comments