SAMORZĄD RZEMIEŚLNICZY
społeczno-zawodowe i gospodarcze organizacje indywidualnego rzemiosła, posiadające osobowość prawną. Podstawowymi Jednostkami s.rz. są cechy i spółdzielnie rzemieślnicze zrzeszone w izbach rzemieślniczych.Cechy z mocy ustawy zrzeszają wszystkich rzemieślników mających zakłady rzemieślnicze na terenie ich statutowego działania. Ustawowy obowiązek należenia do cechów nie dotyczy pracowników gospodarki uspołecznionej, którzy na podstawie specjalnych uprawnień wykonują ubocznie rzemiosło. Do podstawowych zadań cechów należy: 1. prowadzenie wśród członków działalności społeczno–wychowawczej, szkoleniowej itp.; 2. inicjowanie i popieranie rozwoju spółdzielni rzemieślniczych, zrzeszających członków cechu, oraz współpraca ze spółdzielniami; 3. reprezentowanie członków wobec organów administracji państwowej oraz organizacji społecznych i gospodarczych; 4. kontrola zakładów rzemieślniczych rozpatrywanie skarg dotyczących ich działalności. Organami cechu są: walne zgromadzenie członków, zarząd, komisja rewizyjna i sąd cechowy. Nadzór nad działalnością cechów sprawują organizacje s.rz. wyższego szczebla i prezydia rad narodowych.Spółdzielnie rzemieślnicze prowadzą działalność na zasadach określonych w ustawie z 17 II 1961 o spółdzielniach i ich związkach. Zrzeszają rzemieślników mających zakłady na terenie ich statutowej działalności. Podstawowym Ich zadaniem Jest zaopatrywanie rzemiosła w surowce, materiały i środki pracy, organizowanie zbytu wyrobów i usług rzemieślniczych, działalność społeczno-wychowawcza i socjalna oraz działalność gospodarcza związana z realizacją zadań statutowych. Organami samorządu spółdzielni są: walne zgromadzenie członków, rada i zarząd. Przynależność do spółdzielni nie Jest obowiązkowa. Izby rzemieślnicze, wojewódzkie związki cechów spółdzielni rzemieślniczych, mających siedzibę na terenie ich statutowej działalności. Do podstawowych zadań izb rzemieślniczych należy: 1. reprezentowanie rzemiosła wobec władz państwowych, organizacji społecznych i gospodarczych oraz współdziałanie z organami administracji państwowej w ustalaniu kierunków rozwoju, zadań rzemiosła i wytycznych do planów gospodarczych spółdzielni itp.; 2. sprawowanie nadzoru nad działalnością zrzeszonych cechów i spółdzielni; 3. czuwanie nad szkoleniem uczniów w zakładach rzemieślniczych oraz przeprowadzanie egzaminów czeladniczych i mistrzowskich; 4. prowadzenie działalności społeczno-wychowawczej, kulturalno-oświatowej i socjalnej. Organami izb rzemieślniczych są: zjazd delegatów cechów i spółdzielni, rada izby, zarząd, komisja rewizyjna i odwoławczy sąd rzemieślniczy.Centralny Związek RzemioSŁA społeczno-zawodową i gospodarczą organizacją rzemiosła, którego członkami są izby rzemieślnicze. Do zadań Jego należy: 1. nadzór i koordynacja działalności wszystkich organizacji s.rz. oraz reprezentowanie ich wobec władz państwowych, organizacji społecznych, politycznych gospodarczych; 2. opracowywanie ogólnokrajowych kierunków rozwoju rzemiosła, wynikających z narodowych planów gospodarczych, oraz opracowywanie i opiniowanie projektów aktów prawodawczych dotyczących rzemiosła; 3. opracowywanie zasad do statutów organizacji rzemieślniczych; 4. zawieranie układów zbiorowych pracy pracowników zakładów rzemieślniczych organizacji s.rz.Centralny Związek Rzemiosła ma wiele uprawnień ustawowych, np. prawo uchylania uchwał walnych zgromadzeń organizacji s.rz. w przypadku ich sprzeczności z prawem lub uchwałami organizacji nadrzędnych s.rz., prawo zawieszania w czynnościach członków zarządu organizacji s.rz. Ponadto ma on uprawnienia centralnego związku spółdzielczego w stosunku do spółdzielni rzemieślniczych, określone w ustawie o spółdzielniach i ich związkach. Organami Centralnego Związku Rzemiosła są: krajowy zjazd de-‚egatów, rada, zarząd komisja rewizyjna. Zakres i tryb ich działania oraz statut Związku uchwala krajowy zjazd delegatów, zatwierdza zaś minister handlu wewnętrznego i usług po porozumieniu 7- Naczelną Radą Spółdzielczą.SAYA PRAWO RYNKU prawo sformułowane przez ekonomistę francuskiego J. B. Saya (1767—1832); głosi ono, że produkty zawsze nabywa się w zamian za produkty, a zatem nie może być ogólnej nadprodukcji wszystkich towarów; inaczej mówiąc — wszelka podaż produktów Jest jednocześnie popytem na inne produkty; pieniądz spełnia przy tym jedynie funkcję technicznego pośrednika w wymianie. Myśl tę znali Już fizjokra-cl fizjokratyzm), którzy w ten sposób dowodzili w walce z merkantylistami ( merkantylizm), że wymiana nie przysparza krajowi bogactwa; podzielał Ją także A. Smith (1723—90). Say natomiast sformułował ją w celu udowodnienia niemożliwości istnienia kryzysów nadprodukcji. „Całkowita podaż produktów całkowity popyt muszą koniecznie być równe Ogólna zatem nadprodukcja byłaby niedorzecznością”. Brak równowagi między podażą popytem może wynikać Jedynie z niewłaściwego rozmieszczenia środków produkcji.Say naturalizuje proces wymiany; w jego ujęciu wymiana odbywa silę w istocie wg formuły (towar — towar); w rzeczywistości proces wymiany dokonuje się za pośrednictwem pieniądza pieniądz rozszczepia akt wymiany na oddzielne akty kupna sprzedaży. Akt kupna nie musi się pokrywać z aktem sprzedaży ani w czasie, ani w przestrzeni; poszczególne towary mogą więc nie znajdować nabywcy. Tkwi tutaj — Jak wykazał Marks — formalna możliwość kryzysów nadprodukcji. Ta formalna możliwość kryzysów, istniejąca już w prostej gospodarce towarowej, przekształca się w ustroju kapitalistycznym — w wyniku działania podstawowej sprzeczności kapitalizmu — w rzeczywistość.P.r.S. stanowiło teoretyczny wyraz ekspansywnego rozwoju kapitalizmu w początkach XIX w.; zawierało ono słuszną myśl, a mianowicie, że rozwój produkcji prowadzi do rozwoju rynku, zwłaszcza rynku dóbr kapitałowych. W tym sensie było ono wyrazem postępu. W sumie Jest jednak błędne, pomija bowiem i zamazuje istotne cechy i sprzeczności gospodarki kapitalistycznej, a zatem ma charakter apologetyczny. Say, a za nim wszyscy ekonomiści burżuazyjni, traktując prawa produkcji jako prawa niezależne od form własności środków produkcji, nie byli w stanie zrozumieć mechanizmu gospodarki kapitalistycznej. Dopiero w warunkach wielkiego kryzysu lat 1929—33 J. M. Keynes (1883—1946) stwierdził, że p.r.S. Jest opinią najbardziej niezgodną ze słuszną teorią i najbardziej sprzeczną z doświadczeniem.RZEMIOSŁO, zawodowe wykonywanie przez osobę fizyczną we własnym imieniu gospodarczej działalności wytwórczej i usługowej na podstawie odpowiedniego uprawnienia wydanego przez właściwy organ administracji państwowej. Charakteryzuje się niewielką skalą działalności prowadzonej osobiście przez właściciela warsztatu rzemieślniczego lub przy pomocy członków jego rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, bądź określonej ustawowo niewielkiej liczby pracowników najemnych. Działalność rz. w Polsce reguluje Usta-wa z dnia 8 VI 1972 o wykonywaniu i organizacji rz., która weszła w życie 1973. Uchyla ona dotychczasowe przepisy prawa przemysłowego z dnia 7 VI 1927, normujące rozwój rz. w Polsce, oraz odpowiednie przepisy Ustawy z dnia 1 VII 1958 o zezwoleniach na wykonywanie przemysłu, rz., handlu i niektórych usług przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej (a także wydane na ich podstawie przepisy wykonawcze). Jednocześnie 1973 weszła w życie Ustawa0 ubezpieczeniu społecznym rzemieślników. Obie ustawy, normujące społeczne1 prawno-ekonomiczne warunki działania rz., oparte zostały na wyraźnie określonej koncepcji Jego roli, rozwoju i organizacji w gospodarce socjalistycznej Polski. U podstaw tej koncepcji leży przekonanie o celowości zapewnienia społecznie użytecznej działalności rz., trwałych perspektyw rozwoju i stabilnych warunków działania zgodnego z potrzebami społeczno-gospodarczymi kraju, zwłaszcza w zaspokajaniu potrzeb ludności i rolnictwa na usługi i wyroby rynkowe. W tym też aspekcie utrzymaną jest ustawa o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników, zapewniająca im odpowiednie przywileje świata pracy. Samodzielne wykonywanie rz. przez osobę fizyczną wymaga uzyskania uprawnienia, które wydaje właściwy organ administracji państwowej w formie: 1. potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rz. lub 2. zezwolenia na wykonywanie rz. Uprawnienia te wydaje się jedynie osobom mającym odpowiednie do wykonywania rz. kwalifikacje zawodowe. Dowodem posiadania tych kwalifikacji jest przede wszystkim dyplom mistrza rzemieślniczego w danym zawodzie lub inne określone przepisami dyplomy świad-dectwa wraz z odpowiednią praktyką w zawodzie, odpowiadające danemu rodzajowi rz. Najbardziej dogodną dla rzemieślnika formą uprawnienia do prowadzenia działalności rzemieślniczej jest potwierdzenie zgłoszenia wykonywania rz. Forma ta wprowadzona obecnie omawianą ustawą o wykonywaniu organizacji rz. preferuje tych rzemieślników, których działalność koncentrować się będzie przede wszystkim na rozwijaniu usług. Jest ona przyznawana na wniosek zainteresowanej osoby, w przypadkach gdy przedmiotem działalności ma być świadczenie usług dla ludności i rolnictwa lub wytwarzanie drobnych artykułów rynkowych osobiście albo przy pomocy tylko członków rodziny. Właściwy organ nie może wówczas odmówić wydania potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rz. Przy tej formie uprawnienia rzemieślnik zwolniony jest od płacenia podatku obrotowego dochodowego, opłacając jedynie corocznie opłatę skarbową, z której w określonych okolicznościach może być częściowo lub nawet całkowicie zwolniony. W innych przypadkach wykonywanie rz. uzależnione jest od uzyskania zezwolenia, które uprawnia do zatrudniania 6, a w rz. budowlanych do 8 pracowników najemnych. Właściwy organ, wydający zezwolenie na wykonywanie rz., może na wniosek zainteresowanej osoby wyrazić zgodę na zatrudnienie większej liczby pracowników, uzasadnione rodzajem wykonywanego rz., zapotrzebowaniem na dane wyroby lub usługi oraz występującymi nadwyżkami siły roboczej na danym terenie.Obowiązująca od I 1973 ustawa o wykonywaniu i organizacji rz. rozciąga pojęcie rz. również na niektóre inne formy gospodarki nieuspołecznionej pozarolniczej, a zwłaszcza na tzw. przemysł prywatny, który został zintegrowany organizacyjnie z rz. Wyrazem tego Jest powołanie w grudniu 1972 Centralnego Związku Rzemiosła w miejsce czterech dotychczas działających społeczno-zawo-dowych i gospodarczych organizacji rz. i prywatnych wytwórców, tj.: Centralnego Związku Rzemieślniczych Spółdzielni Zaopatrzenia Zbytu, Związku Izb Rzemieślniczych, Ogólnopolskiego Zrzeszenia Prywatnych Wytwórców, Ogólnopolskiego Zrzeszenia Prywatnych Usług Młynarskich i Rolniczych. Majątek i zobowiązania tych organizacji zostały przejęte przez nowo utworzony Centralny Związek Rzemiosła. Jest on organem reprezentującym rz. wobec naczelnych organów administracji państwowej innych centralnych instytucji, a jego zadaniem jest nadzór koordynacja działalności organizacji rzemieślniczych, rozwijanie planowej działalności rzemieślników, cechów, spółdzielni rzemieślniczych i izb rzemieślniczych oraz zapewnienie wymienionym organizacjom samorządu rzemieślniczego wszechstronnej pomocy.Ustawa wzmacnia rolę rad narodowych w kierowaniu tą dziedziną działalności indywidualnej, której rozwój następować powinien zgodnie z wytycznymi narodowego planu gospodarczego, określającymi kierunki działania rz. oraz zadania gospodarcze organizacji rzemieślniczych, a także środki do ich realizacji. Państwo oddziałuje na rozwój rz. w dwojaki sposób: 1. środkami prawno-ad-ministracyjnymi uregulowanymi omawianą ustawą oraz 2. środkami ekonomicznymi za pomocą instrumentów polityki podatkowej, kredytowej, Inwestycyjnej, lokalowej, zaopatrzenia surowcowego i technicznego itp. Obowiązująca obecnie ustawa o wykonywaniu i organizacji rz. oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze stwarzają stabilne warunki rozwoju rz., zwłaszcza w dziedzinie spraw fiskalnych, a ponadto dzięki szeroko stosowanym ulgom podatkowym i innym preferencjom stymulują jego rozwój w kierunku społecznie pożądanym.