Rozwój ekonomiczny państwa socjalistycznego
Nakreśliwszy kierunek przekazywania funkcji organów państwowych organizacjom społecznym, XXI Zjazd partii podkreślił: „Przejście poszczególnych funkcji z kompetencji organów państwowych do kompetencji organizacji społecznych nie osłabi roli socjalistycznego państwa w budowie komunizmu, lecz rozszerzy i umocni polityczną podstawę społeczeństwa socjalistycznego, zagwarantuje dalszy rozwój demokracji socjalistycznej. Państwo radzieckie będzie mogło skoncentrować jeszcze baczniejszą uwagę na rozwoju gospodarki, stanowiącej materialną podstawę naszego ustroju”.Wzrastanie ekonomicznej roli państwa radzieckiego jest wynikiem nieustannego zwiększania się zadań budownictwa socjalistycznego i komunistycznego. Między socjalizmem i komunizmem nie ma żadnej bariery. Komunizm wyrasta z socjalizmu, jest jego bezpośrednią i prawidłową kontynuacją. Etap rozwiniętego budownictwa społeczeństwa komunistycznego został przygotowany przez cały poprzedni rozwój ekonomiki socjalistycznej, który byłby niemożliwy bez gigantycznej pracy gospodarczo-organizacyjnej wykonanej przez państwo radzieckie. Kierowane przez partię komunistyczną państwo radzieckie było decydującym, głównym narzędziem budowy socjalizmu w naszym kraju oraz jego całkowitego ostatecznego zwycięstwa, w rezultacie którego Związek Radziecki dokonał olbrzymiego skoku od zacofania do postępu, przekształcił się w potężne, wysoko rozwinięte pod względem ekonomicznym, przemysłowe mocarstwo świata, posiadające najbardziej nowoczesne rolnictwo. Jeśli chodzi o rozmiary produkcji przemysłowej, to ZSRR zajmuje pierwsze miejsce w Europie i drugie miejsce w świecie. W porównaniu z 1913 r. globalna produkcja przemysłowa zwiększyła się w 1958 r. 36 razy, produkcja środków produkcji — 83 razy, a produkcja przemysłu budowy maszyn i przemysłu metalowego — 240 razy. Obecnie w naszym kraju w ciągu jednego miesiąca więcej wytapia się stali i wydobywa ropy naftowej niż w całym 1913 roku. Trzydniowa produkcja energii elektrycznej równa się rocznej produkcji w Rosji przedrewolucyjnej. Twórcza i organizacyjna rola polityki partii komunistycznej i państwa radzieckiego przejawiła się ze szczególną mocą w pomyślnej realizacji programu szybkiego rozwoju rolnictwa. W ciągu pięciu lat zaledwie (1953— 1958) globalne zbiory zboża wzrosły o 69%, to jest do 8,5 miliardów pudów w roku 1958, a skup z 1899 milionów pudów — do 3,5 miliarda pudów. Takiej ilości ziarna nigdy jeszcze nie mieliśmy. Dużym sukcesem w rozwoju rolnictwa jest to, że kołchozy i sowchozy stały się decydującą siłą w pokrywaniu zapotrzebowania państwa na artykuły hodowlane.Partia nasza w swojej polityce ekonomicznej zawsze kierowała się i kieruje leninowskim wskazaniem, że najważniejszą rzeczą dla zwycięstwa komunizmu jest wydajność pracy. Dzięki temu, że partia konsekwentnie rozwijała przede wszystkim produkcję środków produkcji, że kładła szczególny nacisk na przeprowadzenie socjalistycznej industrializacji kraju, wcielenie w życie programu rozwoju nauki i techniki, zastosowanie najnowszych osiągnięć nauki w gospodarce narodowej oraz czuwała nad podniesieniem kulturalno-tech-nicznego poziomu klasy robotniczej, wydajność pracy w przemyśle wzrosła w naszym kraju już w 1958 r., w porównaniu z rokiem 1913, w przybliżeniu 9,5 razy. Jeśli w ZSRR wydajność pracy wzrasta corocznie0 6—7%, to w Stanach Zjednoczonych wzrasta ona tylko o 1,5—2%. Pod względem poziomu wydajności pracy Związek Radziecki już wyprzedził Anglię i Francję, zajął drugie miejsce w świecie i znacznie zmniejszył dystans dzielący go od USA. Rozkwit ekonomiki1 kultury, osiągnięty na bazie socjalizmu, sprawił, że kraj nasz przoduje w dziedzinie postępu naukowo-technicznego. Wszak pierwszym w świecie sztucznym satelitą Ziemi był radziecki Sputnik, pierwszą sztuczną planetą systemu słonecznego — planeta radziecka. Fakt ten ma historyczne znaczenie. Ludzie radzieccy pierwsi w dziejach posłali na księżyc rakietę kosmiczną i rakietę okrążającą księżyc oraz zbudowali atomowy łamacz lodu „Lenin”.W warunkach stworzonych przez ustrój socjalistyczny nieporównanie wzrósł dobrobyt ludzi pracy. Dochód narodowy, którego poziom jest najbardziej syntetycznym wskaźnikiem ekonomicznego rozkwitu kraju oraz stopy życiowej narodu, wzrósł w latach Władzy Radzieckiej, w przeliczeniu oczywiście na jednego mieszkańca, 15 razy. Pod względem tempa wzrostu dochodu narodowego ZSRR wyprzedził wszystkie kraje kapitalistyczne. W latach 1913—1956 dochód narodowy w przeliczeniu na jednego mieszkańca zwiększył się w USA mniej niż 2 razy, we Francji i Anglii — zaledwie 1,6 razy. Zarazem należy uwzględnić i to, że w rozwiniętych krajach kapitalistycznych przeważającą część dochodu narodowego przywłaszcza sobie klasa wyzyskiwaczy, podczas gdy w naszym kraju cały dochód narodowy jest dzielony w interesie ludzi pracy, przy czym s/i dochodu przeznacza się na bezpośrednie zaspokojenie osobistych potrzeb ludności. Wzrost dobrobytu narodowego w ustroju socjalistycznym znajduje wyraz w podnoszeniu się płac robotników i pracowników umysłowych oraz dochodów otrzymywanych w pieniądzu i naturze przez kołchoźników. Na przykład realna płaca robotników radzieckich zatrudnionych w przemyśle i budownictwie (z uwzględnieniem likwidacji bezrobocia i skrócenia dnia roboczego) w 1956 r. wzrosła w porównaniu z 1913 r. 4,8 razy. Realne dochody chłopów w przeliczeniu na jednego pracującego zwiększyły się w 1958 r., w porównaniu z 1940 r., ponad dwukrotnie. Wszystko to wykazuje, że nieustanny wzrost dobrobytu narodu dokonujący się na podstawie rozwoju produkcji socjalistycznej i wzrostu wydajności pracy jest prawem rozwoju społeczeństwa socjalistycznego i że stałe przestrzeganie tego prawa jest naczelną zasadą polityki Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego oraz gospodarczo-organizacyjnej funkcji państwa radzieckiego.Historyczne zwycięstwa odniesione przez socjalizm w naszym kraju zawdzięczamy temu, że polityka partii komunistycznej ucieleśniona w planach budownictwa gospodarczego i kulturalnego nie tylko odzwierciedla w sposób prawidłowy najpilniejsze zadania rozwoju ekonomicznego i uwzględnia szerokie możliwości ustroju socjalistycznego, lecz również zawiera w sobie — jako swą organiczną część — opracowanie takich środków form i metod kierowania różnymi stronami życia społecznego, które są niezbędne dla praktycznego urzeczywistnienia tych planów.Zgodny z obiektywnymi prawidłowościami wzrost aktywnej roli polityki w stosunku do ekonomiki w społeczeństwie socjalistycznym wymaga stałego udoskonalania gospodarczo-organizacyjnej funkcji państwa socjalistycznego, umiejętności takiego zmieniania istniejących form lub wyszukiwania nowych form realizacji tej funkcji, aby zawsze odpowiadały one zmieniającym się warunkom, treści i skali rozwiązywanych zadań ekonomicznych.Dobitnym tego świadectwem są na przykład olbrzymie przedsięwzięcia w zakresie doskonalenia systemu kierowania gospodarką narodową zrealizowane już po XX Zjeździe. Do nich należy reorganizacja zarządzania przemysłem i budownictwem, utworzenie rad gospodarki narodowej w rejonach administracyjno-gospodarczych, rozszerzenie uprawnień republik związkowych, organów terenowych i przedsiębiorstw, reorganizacja i umocnienie organów planowania, opracowanie perspektywicznych planów gospodarczych, reorganizacja ośrodków maszynowo-traktorowych i realizacja środków prowadzących do dalszego rozwoju ustroju koł-chozowego, zmiana systemu skupu i wprowadzenie jednolitych cen artykułów rolnych, rozszerzenie uprawnień i reorganizacja pracy związków zawodowych itp.Oczywiście okres rozwiniętego budownictwa komunistycznego, w który wstąpił obecnie nasz kraj, przynosi jeszcze większy wzrost aktywnej przeobrażającej roli polityki, jeszcze większe rozszerzenie sfery gospodarczo-organizacyjnej w działalności państwa socjalistycznego.Jest to przede wszystkim związane z nowym olbrzymim wzrostem zadań, jakie wyłaniają się na obecnym etapie w procesie przechodzenia do komunizmu, zadań coraz bardziej skomplikowanych. „Nakreślony program budownictwa komunistycznego w Związku Radzieckim— głosi rezolucja XXI Zjazdu KPZR — program nowego, potężnego dźwignięcia wzwyż gospodarki, kultury i dobrobytu ludności nie ma równych sobie w dziejach pod względem gigantycznej skali” .Społeczeństwo radzieckie weszło obecnie w okres, w którym już w praktyce rozwiązuje zadania związane z tworzeniem materialno-technicznej bazy społeczeństwa komunistycznego. Stara się więc ono zapewnić taki wzrost tempa rozwoju socjalistycznych sił wytwórczych, który powinien w rezultacie doprowadzić do osiągnięcia obfitości dóbr materialnych i kulturalnych, niezbędnych dla urzeczywistnienia komunistycznej zasady podziału. Wraz z osiągnięciem tego celu zostanie również rozwiązane w praktyce historyczne nasze zadanie: odniesiemy zwycięstwo w dziedzinie ekonomicznej we współzawodnictwie z kapitalizmem— dościgniemy i wyprzedzimy najbardziej rozwinięte kraje kapitalistyczne w zakresie produkcji na jednego mieszkańca.Właśnie rozwiązanie tych zadań ma na celu opracowany przez partię program rozwoju sił wytwórczych ZSRR w najbliższych 15 latach. W ciągu tego okresu podstawowe gałęzie przemysłu ZSRR zwiększą swą produkcję 2—3 razy. Nastąpi dalszy poważny wzrost wszystkich gałęzi rolnictwa. Wszystko to zapewni obfitość produktów i pełne zaspokojenie potrzeb ludzi radzieckich. Perspektywiczny, piętnastoletni plan rozwoju gospodarki narodowej, zaaprobowany przez XXI Zjazd KPZR, jest ekonomicznym programem budowy komunizmu w ZSRR.Decydującym krokiem w realizacji tego programu będzie wykonanie siedmioletniego planu rozwoju gospodarki narodowej ZSRR w latach 1959—1965. W tym okresie globalna produkcja przemysłu zwiększy się w porównaniu z 1958 r. o 80%, a produkcja środków produkcji o 85—88%, produkcja przedmiotów spożycia wzrośnie — o 62—65%. Pod koniec planu siedmioletniego Związek Radziecki będzie wytapiać około 90 milionów ton stali rocznie, a więc więcej, niż wynosi dzisiejsza produkcja stali we wszystkich kapitalistycznych krajach europejskich. Produkcja artykułów chemicznych zwiększy się w ciągu siedmiolatki w przybliżeniu 3 razy, produkcja przemysłu maszyn — 2 razy. W jednym tylko dniu 1965 roku produkcja przemysłu budowy maszyn i przemysłu metalowego będzie równa rocznej produkcji przedrewolucyjnej Rosji w 1913 r.Roczna produkcja energii elektrycznej zwiększy się do 500—520 miliardów kilowatogodzin, czyli przeszło 2 razy. Po rozszerzeniu w rolnictwie zakresu elektryfikacji i mechanizacji jego siły wytwórcze pozwolą pod koniec siedmiolatki zwiększyć globalną produkcję rolniczą 1,7 razy, podnieść produkcję zboża z 8 miliardów pudów do 10—11 miliardów pudów, mięsa z 8 do 16 milionów pudów.O rozmachu działalności gospodarczo-organizacyjnej państwa radzieckiego świadczy także dobitnie zaplanowany na najbliższe siedmiolecie zakres inwestycji, na których finansowanie przeznacza się 1940—1970 miliardów rubli, czyli prawie tyle, ile zainwestowano w gospodarkę narodową w ciągu całego okresu istnienia władzy radzieckiej.Zgodnie z głównymi założeniami przyspieszonego rozwoju sił wytwórczych w najbliższym siedmioleciu partia określiła również szereg jakościowo ważnych cech szczególnych, które winny charakteryzować treść gospodarczo-organizacyjnej działalności państwa radzieckiego. Głównym kierunkiem owej działalności będzie wszechstronne wykorzystywanie rezerw w celu zapewnienia szybkiego tempa i niezbędnych proporcji w rozwoju gospodarki narodowej. Zwiększa się więc znacznie produkcję żelaza i stali oraz metali nieżelaznych, przyspiesza rozwój przemysłu chemicznego oraz dokonuje się zasadniczych zmian w bilansie paliwowym kraju — kładąc nacisk na szybszy wzrost wydobycia ropy naftowej i gazu niż wzrost wydobycia węgla kamiennego. Pracuje się także nad przyspieszeniem tempa elektryfikacji wszystkich gałęzi gospodarki narodowej, co osiągnie się w wyniku przewagi budownictwa wielkich elektrowni cieplnych. Zakłada się też dalszy rozwój i udoskonalanie przemysłu budowy maszyn, a zwłaszcza maszyn ciężkich, oraz techniczną rekonstrukcję transportu kolejowego — a mianowicie zastąpienie przestarzałej trakcji parowozowej przez elektrowozy i lokomotywy spalinowe. Przewiduje się także dalsze podniesienie produkcji wszystkich gałęzi rolnictwa w celu zaspokojenia stale rosnącego zapotrzebowania kraju na artykuły żywnościowe i surowce rolnicze oraz uprzemysłowienie i skrócenie terminów budownictwa, szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego.Ważnym czynnikiem przyspieszonego rozwoju sił wytwórczych jest intensywne wprowadzanie do obrotu gospodarczego bogatych zasobów naturalnych naszego kraju (w szczególności na Wschodzie), polepszenie terytorialnego rozmieszczenia sił wytwórczych, dalsze zbliżenie przemysłu do źródeł surowców, paliw i rejonów spożycia.Szczególnie dużą wagę przywiązuje się do sprawy wszechstronnego postępu technicznego w gospodarce narodowej, który zapewnia poprzez udoskonalenie przemysłu budowy maszyn rozwój produkcji polimerów, stosowanie w szerszym zakresie energii atomowej do celów pokojowych, rozwój nauki itd. Głównym zadaniem lat najbliższych jest zakończenie kompleksowej mechanizacji procesów produkcji i wszechstronne wprowadzenie automatyzacji.Plenum KC KPZR, które odbyło się w czerwcu 1959 r., opracowało ważne środki prowadzące do realizacji historycznych uchwał XXI Zjazdu partii w dziedzinie dalszego postępu technicznego w produkcji socjalistycznej. Plenum ustaliło konkretne zadania w zakresie wprowadzania kompleksowej mechanizacji i automatyzacji, stosowania linii potokowych, wymiany i modernizacji przestarzałych urządzeń, specjalizacji produkcji i polepszania konstrukcji sztanc i przyrządów, podnoszenia jakości wyrobów i obniżania ich kosztów własnych.Dzięki realizacji planu przyspieszonego postępu technicznego w najbliższym siedmioleciu wydajność pracy w przemyśle zwiększy się o 45—60%, w budownictwie o 60—65%, w transporcie kolejowym — o 34—37%, w sowchozach — o 60—65%, w kołchozach — w przybliżeniu 2 razy. Ciężka praca ręczna w przemyśle, rolnictwie, budownictwie i transporcie zostanie wyeliminowana.Partia i państwo radzieckie zwracają szczególną uwagę na sprawę dalszego wszechstronnego rozwoju podstawowej siły wytwórczej społeczeństwa — samych wytwórców dóbr materialnych — ludzi pracy. Rozwój ten zapewnia realizacja planu w zakresie postępu technicznego, przebudowa systemu szkolnictwa, skrócenie dnia roboczego i polepszenie warunków pracy, wychowywanie wszystkich ludzi w duchu świadomego, komunistycznego stosunku do pracy.Jeśli skala i rozmiary nakreślonych przez partię zadań rozwoju sił wytwórczych wynikają z potrzeb związanych z tworzeniem materialno-technicznej bazy komunizmu, to przewidziane tempo realizacji tych zadań jest obliczone na maksymalne wykorzystanie czasu we współzawodnictwie z kapitalizmem.Partia wychodzi z założenia, że należy nie tylko osiągnąć wyższy poziom rozwoju sił wytwórczych niż w najbardziej rozwiniętych krajach kapitalistycznych i umożliwić przejście do komunizmu, ale że trzeba to zrealizować w jak najkrótszym czasie historycznym.Już w 1922 r. W. I. Lenin przepowiadał: „…uda się nam dogonić inne państwa w takim tempie, o jakim nawet się im nie śniło… w takie tempo, jeśli ruchem kieruje prawdziwie rewolucyjna partia, wierzymy, i takie tempo za wszelką cenę osiągniemy” .Rzeczywiście, jeśli chodzi o tempo rozwoju, socjalizm w pełni dowiódł swojej przewagi nad kapitalizmem.Przedrewolucyjna Rosja była pod względem ekonomicznym opóźniona w stosunku do czołowych krajów kapitalistycznych o 50—100 lat. Dzięki wprowadzeniu socjalistycznego sposobu produkcji, dzięki kierownictwu partii komunistycznej i państwu socjalistycznemu naród radziecki w ciągu 10—12 lat przezwyciężył wiekowe zacofanie, przekształcił nasz kraj w mocarstwo przemysłowe świata. Przez cały czas istnienia władzy radzieckiej przeciętne roczne tempo rozwoju przemysłu przewyższało 3—5 razy tempo wzrostu przemysłu w rozwiniętych krajach kapitalistycznych.Dziś kraj nasz osiągnął taki poziom rozwoju produkcji społecznej, że walka o wykonanie podstawowego zadania ekonomicznego ZSRR wchodzi w fazę praktycznej, ostatecznej realizacji.„Obecnie — mówił N. S. Chruszczow na XXI Zjeździe KPZR — wkraczamy w nowy etap współzawodnictwa ekonomicznego z kapitalizmem. Obecnie zadanie polega na tym, aby osiągnąć przewagę systemu socjalistycznego nad systemem kapitalistycznym w produkcji światowej, aby prześcignąć najbardziej rozwinięte kraje kapitalistyczne pod względem wydajności pracy społecznej, pod względem produkcji na głowę ludności i aby zapewnić najwyższą w świecie stopę życiową” .Decydujący krok w tym kierunku zostanie dokonany w najbliższym siedmioleciu.