REMONTY
czynności mające na celu zabezpieczenie lub usunięcie częściowego zużycia fizycznego środka trwałego (budynku, budowli, maszyny, urządzenia, środka transportowego) spowodowanego eksploatacją i naturalnym oddziaływaniem otoczenia; r. polegają na naprawie lub wymianie poszczególnych elementów konstrukcyjnych. W czasie r. środek trwały Jest często modernizowany w celu usunięcia zużycia ekonomicznego (podwyższenia pierwotnej wartości użytkowej).R. wykonuje się w czasie ustalonym w normatywach systemu planowo-zapobie-gawczego (system pzr), w którym mogą być stosowane różne metody przeprowadzania r. w zależności od rodzaju środków trwałych i warunków ich eksploatacji. Do budynków i budowli stosuje się metodę r. poprzeglądowych, polegającą na przeprowadzaniu przeglądów w okresach ustalonych w normatywachrenta gruntowaremontowych określaniu na podstawie wyników przeglądów zakresu rzeczowego terminu wykonania r. Metodę r. okresowych stosuje się do maszyn, urządzeń produkcyjnych i środków transportu. Przy metodzie tej zarówno zakres rzeczowy poszczególnych rodzajów r., Jak i okresy pracy, po których r. powinien być przeprowadzony, są ustalone w normatywach remontowych. Możliwe są odchylenia od normatywów, w zależności od stopnia zużycia poszczególnych elementów maszyny w momencie przeglądu dokonywanego przed r. Cykl remontowy ustalony Jest przez normatyw, określający kolejność wykonywania poszczególnych rodzajów r. i przeglądów, oraz czas, po którym powinny być one przeprowadzane. W cyklu tym w zależności od zakresu rzeczowego występują r. bieżące, średnie kapitalne (o największym zakresie rzeczowym). Długość cyklu remontowego Jest to okres między oddaniem do użytku nowej maszyny a Jej pierwszym kapitalnym r. lub okres między dwoma kolejnymi kapitalnymi r. R. bieżące mają najmniejszy zakres rzeczowy, polegają na wymianie lub naprawie części zamiennych najszybciej zużywających się. R. średnie obejmują zakres rzeczowy r. bieżących oraz wymianę lub naprawę Innych części, które uległy zużyciu w stopniu mogącym spowodować awarię lub obniżenie parametrów technicznych maszyny w czasie przed następnym planowanym r. R. kapitalny obejmuje zakres rzeczowy r. średnich oraz naprawę lub wymianę pozostałych elementów części, Jakie ulegają zużyciu. Celem tych r. Jest całkowite lub prawie całkowite przywrócenie wartości użytkowych maszyny, a często również modernizacja obiektu. Nakłady na r. kapitalne są zaliczane do kategorii częściowej reprodukcji prostej środków trwałych. R. awaryjne są r. nie planowanymi, mającymi na celu usunięcie uszkodzenia powstałego np. w wyniku przyczyn losowych, niewłaściwej eksploatacji lub niestosowania zasad systemu.REMONTÓW PLANOWANIE I ORGANIZACJA, podstawowymi metodami planowania remontów są: . metoda remontów poprzeglądowych, polegająca na planowaniu przeglądów, w wyniku których ustala się ew. zabiegi remontowe; . metoda remontów okresowych, polegająca na ustalaniu terminów poszczególnych remontów w zależności od ilości wykonanej przez środek trwały pracy (lub innego miernika charakteryzującego zużycie); przy posługiwaniu się tą metodą należy określić: zakres rzeczowy remontu, pracochłonność, czas trwania i koszty remontu; w trakcie remontu lub na podstawie wcześniej dokonanych przeglądów można zmienić zakres remontu w zależności od stanu technicznego obiektu; . metoda remontów normowanych polega na przymusowym zatrzy- , manlu pracy obiektu w ściśle określonym terminie i wykonaniu określonych czynności remontowych bez względu na stan techniczny obiektu; za termin dokonania odpowiedniego remontu przyjmuje się okres krótszy niż czas zużycia się najmniej trwałego elementu obiektu. Dobór metody zależy od charakteru środka trwałego. Dla budynków, budowli i środków transportu celowe Jest stosowanie metody remontów poprzeglądowych, dla maszyn — metody remontów okresowych, natomiast dla instalacji urządzeń o podstawowym znaczeniu (bezpieczeństwo lub praca ciągła) — metody remontów normowanych. W ZSRR i w krajach socjalistycznych planowanie remontów oparte jest na systemie planowo zapobiegawczych remontów (pzr). Pojęcie to dotyczy wszystkich przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych zmierzających do możliwie najdłuższej i poprawnej eksploatacji środków trwałych. W systemie tym stosować można wszystkie omówione metody. Do podstawowych czynności remontowych zalicza się: obsługę mlędzy-remontową (konserwacje i smarowanie), przeglądy, remonty bieżące, średnie i kapitalne. Kolejność ich zastosowania w określonym czasie ustalona jest za pomocą cyklu remontowego, obejmującego okres użytkowania od momentu wprowadzenia środka trwałego do eksploatacji do czasu remontu kapitalnego. W krajach kapitalistycznych stosuje się różnorodne warianty metod remontów poprzeglądowych, często z bardzo rozbudowanym sytemem przeglądów, mającym zapewnić możliwie bezawaryjną pracę w określonym czasie. Organizacja gospodarki remontowej w Polsce polega na tworzeniu w każdym przedsiębiorstwie służb głównego mechanika i głównego energetyka (a w małych przedsiębiorstwach służb zintegrowanych), które zgodnie z przepisami dla poszczególnych rodzajów środków trwałych wykonują zadania remontowe lub zlecają prace związane z nimi przedsiębiorstwom specjalistycznym Jednocześnie sprawują nadzór nad prawidłową eksploatacją środków trwałych. Istnieje tendencja do organizowania specjalizowanych baz remontowych do przeprowadzania remontów poszczególnych rodzajów środków trwałych. W niektórych gałęziach przemysłu zorganizowano przedsiębiorstwa remontowe. Organizację gospodarki remontowej w przedsiębiorstwie determinuje wielkość przedsiębiorstwa, charakter stosowanych środków trwałych i istnienie zaplecza remontowego.ROBOTNIK, osoba nie będąca prywatnym właścicielem środków produkcji, która wykonuje zarobkowo różnego rodzaju prace, rozumiane jako zespoły czynności, mające na celu wytwarzanie dóbr świadczenie usług, służące do zaspokojenia potrzeb ludzkich. W ciągu wielu wieków termin „robota”, „praca” oznaczał trud fizyczny, egzekwowany za pomocą różnych form przymusu na rzecz części społeczeństwa, która posiadała monopol własności środków produkcji. Źródłem słowotwórczym polskich pojęć „robotnik”, „robota”, „robić” jest prasłowiańskie słowo „rab” lub „rob”, oznaczające niewolnika. Pojęcie „r.” rozpowszechniło się na początku XIX w. wraz z rozwojem kapitalizmu. W tym okresie było ono Jednoznaczne z terminem „proletariusz”, pochodzącym z czasów rzymskich, kiedy proletariuszami nazywano ubogich mieszkańców Rzymu, nie posiadających żadnego majątku, wolnych od podatków, stąd też nazwę „proletariusz”, „proletariat” stosowano w XIX w. do ludzi ubogich, „bez sposobu do życia, nie mających osiadłości”. Ludzie ci, Jako posiadacze siły roboczej byli jednak tylko potencjalnymi r.; faktycznymi r. stawali się wówczas, gdy sprzedawali swoją silę roboczą kapitalistom, źródłem rekrutacji r. w pierwszym okresie kapitalistycznego uprzemysłowienia w Polsce była ludność napływająca ze wsi: bezrolni lub małorolni chłopi, ubożsi rzemieślnicy, część drobnej szlachty, wyrobnicy, a także fachowcy sprowadzani z zagranicy. Mimo że praca związana z przymusem i wyzyskiem występowała we wszystkich formacjach przedkapitallstycznych, dopiero w kapitalizmie stała się ona pracą najemną, a r. pracownikiem najemnym, tj. takim, który pozbawiony Jest środków produkcji i zmuszony do sprzedawania swojej siły roboczej kapitalistom.R. w kapitalizmie są klasą wyzyskiwaną, upośledzoną pod względem socjalnym i politycznym. Niezależnie od tego, czy kapitaliści bezpośrednio kierują procesem produkcji czy przez menedżerów, r. są faktycznie wyłączeni z procesów planowania, kierowania i zarządzania. Rozwój wielkiego przemysłu i środków komunikacji oraz nasilenie walk klasowych sprzyjały zarówno Jednoczeniu się r. w klasę społeczną, Jak i przekształceniu walk lokalnych w ogólnokrajową i międzynarodową walkę klas. Marks i Engels byli pierwszymi myślicielami i rewolucjonistami, którzy dostrzegli w r. nie tylko niewolników bur-żuazji, lecz także najbardziej rewolucyjną siłę społeczno-polityczną. Na podstawie analizy obiektywnego położenia r. udowodnili, że ich cele zgodne są z tendencjami rozwoju społecznego z interesami wszystkich ludzi pracy, ogółu wyzyskiwanych i uciśnionych oraz uzasadnili dziejową misję klasy robotniczej. Marksistowskim wzorem robotnika-pro-letariusza Jest uświadomiony klasowo r. fabryczny. Definicja r. jest oczywiście szersza, obejmuje zarówno pracowników najemnych, którzy nie są uświadomieni klasowo, Jak i nie pracujących w fabrykach, np. r. budowlanych, transportowych, rolnych oraz najemnych pracowników handlu i usług. Marks wprowadził również termin „robotnika łącznego” (Gesamtarbetter) oznaczający ogół pracowników produkcyjnych, uczestniczących w wytwarzaniu produktu materialnego. Pojęcie to dotyczy całego personelu przedsiębiorstwa, pracującego w warunkach podziału pracy i kooperacji, począwszy od r. we właściwym tego słowa znaczeniu, a kończąc na Inżynierze i dyrektorze (wyłączając oczywiście kapitalistę). R. łączny jest ka- tegorią techniczno-produkcyjną, a nie so-cjalno-klasową, a zatem pojęcia tego nie można automatycznie utożsamiać z pojęciem klasy robotniczej. Organizacji kapitalistycznej r. przeciwstawiają własną organizację i Jedynie przez nią jako klasa społeczna mogą polepszyć swoje warunki pracy i życia, jak długo jednak w danym społeczeństwie dominują kapitalistyczne stosunki produkcji, r. muszą pracować w warunkach, w których występuje sprzeczność między uspołecznieniem procesu produkcji a prywatnokapitalistycznym przywłaszczeniem produktów pracy. Jedynie rewolucja socjalistyczna uwalnia r. od kapitalistycznej eksploatacji i stwarza realne przesłanki do stopniowej humanizacji pracy.r. w społeczeństwie socjalistycznym stał się formalnym współwłaścicielem uspołecznionych środków produkcji. Sytuacja ta nie mogła Jednak automatycznie zmienić jego pozycji w konkretnym procesie produkcyjnym, gdyż jest ona uwarunkowana m. in. techniką, technologią i organizacją tego procesu. Podstawowym warunkiem przezwyciężenia sprzeczności między pozycją r. Jako współwłaściciela i współzarządzającego a jego pozycją w procesie produkcji jest dalszy postęp techniczny, zwłaszcza zaś przejście od etapu mechanizacji do automatyzacji, który rozpoczął się w połowie XX w. w rezultacie zmian technicznych, które dokonały się w procesie socjalistycznego uprzemysłowienia, w wielu nowych zawodach zacierają się różnice między pracą fizyczną a umysłową. Praca Inżynieryjno-techniczna naukowo-techniczna staje się elementem pracy bezpośrednio produkcyjnej; w wyniku rozwoju samorządu robotniczego i Innych Instytucji demokracji socjalistycznej coraz więcej pracowników, spełniających wykonawcze role zawodowe, bierze czynny udział w procesach podejmowania decyzji i kontroli społecznej. Zmniejszają się także różnice między pracownikami fizycznymi a umysłowymi pod względem poziomu wykształcenia, wysokości dochodów i form konsumpcji oraz ulegają likwidacji różnice pod względem uprawnień socjalnych (urlopy, zasiłki chorobowe, okres wypowiedzenia pracy). Klasa robotnicza nie obejmuje obecnie wyłącznie pracowników fizycznych; w pracy r.,którzy bezpośrednio lub za pomocą ma-szyn automatów wytwarzają produktymaterialne, występuje coraz więcej ele-mentów wysiłku umysłowego. Graniceklasowe nie są wyraźnie zarysowane,Istnieją bowiem liczne grupy pośredniemiędzy chłopstwem a klasą robotniczą(tzw. chłopi-robotnicy) oraz między kla-są robotniczą a kategoriami społeczno–zawodowymi zaliczanymi do inteligen-cji (tzw. robotnicy-inteligencl).Należy zauważyć, że klasa robotnicza wszerszym tego słowa znaczanlu obejmujenie tylko samych r. Jako pracownikówstanowiących podstawową część siły ro-boczej danego społeczeństwa, ale rów-nież rodziny, będące na utrzymaniu r.Trzonem klasy robotniczej są bezpośred-nio produkcyjni r. wielkoprzemysłowi,którzy stanowią nie tylko siłę wytwór-czą, ale Jednocześnie czołową siłę spo-łeczną współczesnej formacji kapitali-stycznej socjalistycznej.Rola r. wielkoprzemysłowych w naszymspołeczeństwie kształtowana jest przedewszystkim przez aktualne warunki pro-dukcji socjalistycznej. Warunki te sprzy-jają stałemu wzrostowi Ich kwalifikacjizawodowych i kształtowaniu się świado-mości socjalistycznej. W miarę wzrostupoziomu wykształcenia, kwalifikacjii ogólnej kultury r. zwiększa się ichaktywność zawodowa, społeczna poli-tyczna. Klasa robotnicza jest podstawową i naj-liczniejszą klasą naszego społeczeństwa,związaną przede wszystkim z przemy-słem. Jest ona jednocześnie najbardziejzainteresowania — ze względu na swo-je położenie społeczne i tradycje — wzniesieniu wszelkiego wyzysku, niespra-wiedliwości i nierówności społecznej, wumacnianiu form ustroju socjalistyczne-go.ROBOTNIKOGODZINA Jednostka miary pracy żywej (robotników) i pracochłonności pracy żywej robót i wyrobów, stosowana w warunkach przemysłowych. Zależnie od środków, jakimi posługuje się robotnik przy wykonywaniu pracy, i uzbrojenia stanowiska roboczego (— stanowisko pracy) wynik pracy użytecznej osiąganej w ciągu jednej godziny jest różny; inny Jest przy wyłącznie ręcznej pracy ślusarza, montera lub ro-botnłka transportowego, a inny przy pracy robotnika obsługującego maszynę lub urządzenie o złożonym układzie działania i angażujące moc elektryczną lub inne rodzaje energii.Wobec braku jednoznacznych miar pracy, w praktyce przemysłowej, w przypadkach potrzeby uściślania informacji pracy i pracochłonności, stosuje się tę jednostkę wraz z uzupełniającymi danymi, określającymi rodzaj pracy, stopień trudności jej wykonania, stopień odpowiedzialności i rodzaj stosowanych środków.