REKLAMA

REKLAMA

stosowane przez producen­tów i sprzedawców masowe środki od­działywania na preferencje nabywców (na opinie, upodobania, nawyki); rozwi­nęła się w gospodarce kapitalistycznej, gdy wytwórcy produkując na rynek zaczęli sami poszukiwać nabywców; dla­tego pierwotną funkcją r. było udziela­nie informacji o źródłach zakupu. W dą­żeniu do rozszerzania rynków zbytu po­szczególni przedsiębiorcy przechodzili do coraz bardziej agresywnych form przy­ciągania klientów za pomocą takich środ­ków, jak stosowane na wielką skalę i stale powtarzające się ogłoszenia w prasie, a później w radio i telewizji, rzucające się w oczy plakaty w miej­scach publicznych itp.; celem tych ogło­szeń jest nie tylko dostarczanie informa­cji, lecz również stałe pobudzanie świa­domości nabywców, wyrobienie w nich odruchów warunkowych łączących od­czucie określonej potrzeby z produktem reklamującej się firmy. Do środków r. należy także opakowanie produktu, któ­re staje się coraz bardziej efektowne: związane z tym koszty są stosunkowo niewielkie, a reakcja konsumenta może być o wiele korzystniejsza niż przy bar­dziej kosztownym podnoszeniu jakości samego produktu, której w bardzo wie­lu przypadkach konsument nie Jest w stanie obiektywnie ocenić, środkiem r. staje się także uatrakcyjnianie miejsc sprzedaży, wprowadzanie przy tym drob­nych bezpłatnych usług itp. Na rozwójr. w warunkach kapitalizmu decydujący wpływ wywierają trudności realizacji to­warów na rynku, zwłaszcza w okresie kryzysów.W rozwiniętych krajach kapitalistycz­nych r. stanowi zjawisko powszechne, przenikające do wszystkich dziedzin ży­cia społecznego. W większości gałęzi produkujących dobra konsumpcyjne koszty r. stanowią znaczny odsetek na­kładów przedsiębiorcy (np. w USA — °/»), wysokie zwłaszcza są koszty r. le­ków kosmetyków ( ‚/» nakładów), tu bowiem konsument Jest najbardziej bez­radny w ocenie obiektywnej Jakości pro­duktów. Koszty r. K. Marks zalicza do czystych kosztów cyrkulacji, obciążają­cych szerokie rzesze konsumentów. Argumenty racjonalistyczne odgrywają w r. znaczenie podrzędne; celem Jej jest wywołanie odpowiedniej reakcji psycho­logicznej. Agencje reklamowe pracują na zasadach naukowych; utrzymują one laboratoria psychologiczne, prowadzone przez naukowców zajmujących się eks­perymentalnym badaniem metodą repre­zentacyjną reakcji psychologicznych lu­dzi na różne bodźce, np. kolory; bada­ją oni, jak reakcje te zmieniają się w zależności od warunków zewnętrznych, wrażliwości ludzkiej pamięci na poszcze­gólne bodźce ltp. Poważną rolę odgrywa przy tym analiza rynku; znając dokład­nie, z Jakich grup czy zawodów rekrutu­ją się nabywcy, można użyć środków reklamowych wywołujących odpowied­nie bodźce. O Ile początkowo r. posłu­giwała się jarmarcznymi efektami, to obecnie, w zależności od adresatów, po­trafi być bardzo dyskretna, nawet ukry­ta; np. większość nowel zamieszczanych w amerykańskich magazynach rozryw­kowych Jest pisana na zamówienie agen­cji reklamowych. Wydaje się niewątpli­we, że przy obecnym natężeniu r. w roz­winiętych krajach kapitalistycznych znaczna część wydatków na ten cel jest marnotrawstwem społecznym. W począt­kowym okresie r. była narzędziem w rę­ku silnych przedsiębiorstw w celu wy­eliminowania słabszych konkurentów; przyspieszała więc proces koncentracji i służyła w ten sposób rozwojowi sił wytwórczych. Obecnie, gdy proces kon­centracji, zwłaszcza w rozwiniętych kra­jach kapitalistycznych, osiągnął taki sto­pień, przy którym na rynkach panują wszechwładnie monopole kapitalistycz­ne, walka konkurencyjna nabrała nieco odmiennego charakteru. W tych warun­kach r. służy dwóm celom: . ekspan­sji na rynki innych monopolistów; . ob­ronie własnego rynku przed konkuren­cją; w tej ostatniej roli r. służy zatem utrzymaniu monopolu. Ochrona już zdo­bytego za pomocą r. stanowiska mono­polistycznego jest stosunkowo mało kosz­towna; gdy natomiast nowe przedsiębior­stwo chce wejść na rynki opanowane przez monopolistów, wówczas koszty nie­zbędne przeznaczone do przełamania r. ochronnej istniejących monopolistów są ogromne i niekiedy, w dziedzinach spe­cjalnie reklamowanych, mogą kilkakrot­nie przewyższać inne nakłady. W gospodarce socjalistycznej rola r. sprowadza się przede wszystkim do Jej pierwotnej funkcji — rozpowszechniania informacji o możliwościach zakupu; jako taka r. spełnia pożyteczne funkcje spo­łeczne ma pełne możliwości rozwoju dostosowane do celów i potrzeb gospo­darki socjalistycznej.REJESTR PRZEDSIĘBIORSTW PAŃ­STWOWYCH, urzędowy spis przedsię­biorstw państwowych, w którym podana jest nazwa przedsiębiorstwa, akt o je­go utworzeniu, przedmiot działalności, określenie budżetu, przez który rozlicza się przedsiębiorstwo z budżetem pań­stwa, organ nadrzędny, sprawujący nad­zór (w przypadku zgrupowania w zjed­noczeniu — nazwa zjednoczenia), imię i nazwisko dyrektora oraz ustanowio­nych pełnomocników, zakłady przedsię­biorstwa (w przypadku przedsiębiorstwawielozakładowego lub kombinatu) itp. Zgłoszeniu wpisu do r.p.p. podlegają również dane dotyczące połączenia, prze­kształcenia, przekazywania zakładów lub części przedsiębiorstwa, jego likwidacji, oznaczenia likwidatora oraz zmian da­nych zawartych w r.p.p. R.p.p. są pro­wadzone dla przedsiębiorstw przemysłu kluczowego przez Biuro Rejestru Przed­siębiorstw Ministerstwa Finansów, dla państwowych przedsiębiorstw przemysłu terenowego przez wydziały finansowe wojewódzkich rad narodowych oraz dla przedsiębiorstw handlu zagranicznego przez Polską Izbę Handlu Zagraniczne­go. Z chwilą dokonania wpisu do r.p.p. przedsiębiorstwo nabywa osobowość prawną. Osobne rejestry istnieją dla przedsiębiorstw spółdzielczych prywat­nych ( rejestr handlowy).REJESTR HANDLOWY, urzędowy spis przedsiębiorstw (poza państwowymi i spółdzielczymi), przeznaczony do wy­krywania ważnych z punktu widzenia prawnego faktów, dotyczących tych przedsiębiorstw. R.h. obejmuje przedsię­biorstwa prowadzone przez osoby fizycz­ne i prawne (spółki wszelkich typów). Z chwilą dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorstwo nabywa osobowość prawną. R.h. prowadzone są przez są­dy. Odrębnie prowadzony jest rejestr spółdzielni; jest to ich urzędowy spis, służący do dokonywania przewi­dzianych przez prawo wpisów; zawiera dane o powsianlu, działalności, likwida­cji lub upadłości spółdzielni; rejestry spółdzielni prowadzone są przez sądy powiatowe; z chwilą dokonania wpisu spółdzielnia nabywa osobowość prawną. Zob. też: rejestr przedsiębiorstw pań­stwowych.REGLAMENTACJA, ustalony przez pań­stwo stan prawny, polegający na wyłą­czeniu w określonym stopniu pewnych dóbr ze sfery wolnych stosunków gos­podarczych: kupna, sprzedaży, wymiany, posiadania, używania, produkcji, prze­robu, gromadzenia itp.; wykonywanie tych czynności w przypadku r. dóbr wy­maga zezwolenia właściwej władzy { koncesji, uprawnienia). Dobra ekono­miczne objęte r. noszą nazwę reglamen­towanych. R. dóbr ekonomicznych wią­że się z koniecznością ich racjonowa-nia w gospodarce narodowej. R. niektórych wyrobów, zwłaszcza w zakresie produkcji lub obrotu, była dość szeroko stosowana w Polsce w okre­sie przedwojennym, przede wszystkim w formie monopolu państwowego (sól, spirytus, zapałki, tytoń). Obejmowała również broń i amunicję. Po II wojnie światowej na skutek zniszczeń wojen­nych wystąpił brak wielu surowców. Z tego też powodu niektóre z nich ob­jęto r. W wprowadzono ograniczenia w obrocie skórami, a niedługo potem — metalami nieżelaznymi. Prawną podsta­wą do wydawania przepisów wykonaw­czych w sprawie r. jest przede wszyst­kim dekret z X o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego zaopa­trzenia. Przepisami o r., w mniejszym lub większym stopniu, aktualnie objęte są: drewno, skóry, metale nieżelazne, metale szlachetne i dewizy. Wszystkie te dobra poddane są rozdzielnictwu.REGULAMIN PRACY, porozumienie nor­matywne określające prawa i obowiązki pracowników oraz kierownictwa danego zakładu w związku z procesem pracy; ustala m. in.: . rozkład czasu pracy za­kładu, jego oddziałów i poszczególnych pracowników; . zasady organizacji funk­cjonowania zakładu, tryb informowania załogi o przysługujących uprawnieniach oraz tryb kontaktowania się z dyrekcją, radą robotniczą i zakładową; . zasady usprawiedliwiania nieobecności w pracy; . sankcje w stosunku do winnych prze­kroczeń. R.p. ustala dyrektor zakładu wspólnie z samorządem robotniczym, po uprzednim przedyskutowaniu projek­tu z załogą. Ocena zgodności r.p. z prze­pisami prawa oraz zatwierdzanie go na­leży do zarządu okręgowego właściwego związku zawodowego. Postanowienia r.p. wchodzą w zakres treści umowy o pracę, jako ustalone z góry i wiążą obie strony stosunku pracy. Zob. też: układ zbioro­wy pracy.REGION EKONOMICZNY podstawowe pojęcie geografii eko­nomicznej, używane również w ekonomii politycznej, socjologii oraz w planowa­niu gospodarczym i przestrzennym; defi-nicja r.e. stanowi często przedmiot ostrych sporów. Wśród geografów wystę­pują dwa odmienne stanowiska. Jedni, głównie marksistowscy, stoją na gruncie tzw. obiektywnego istnienia r.e.; Jest on w ich ujęciu częścią rzeczywistości ba­danej przez naukę. Definicje zawiera­jące kryteria wyodrębnienia r.e. znacz­nie różnią się między sobą; do ważniej­szych należą: . przestrzenny kompleks produkcyjny o profilu wynikającym ze społecznego i terytorialnego podziału pracy; . kompleks produkcyjny cechu­jący się własną bazą surowcową i ener­getyczną; . obszar o względnym zbilan­sowaniu produkcji i konsumpcji; . kom­pleks produkcyjno-usługowy; . prze­strzenne ugrupowanie społeczno-ekono-miczne, przede wszystkim produkcyjne, rozwijające się w czasie oraz znajdują­ce trwałe odbicie w formach zagospoda­rowania określonego obszaru. Drugie stanowisko, rozpowszechnione zwłaszcza wśród geografów amerykańskich, traktu­je r.e. Jako abstrakcyjne pojęcie i kon­strukcję analityczną umożliwiającą geo­graficzne badania rozmieszczenia zja­wisk; jest ono wyrazem swoistego agno-stycyzmu wobec rzeczywistości i prowa­dzi do subiektywizmu badawczego, w tym ujęciu bowiem region i kryteria je­go wydzielania zależą od celów i zamia­rów prowadzonego badania. W krajach socjalistycznych, zwłaszcza w Związku Radzieckim (kraju bardzo rozległym, silnie zróżnicowanym geogra­ficznie), zagadnienie r.e. odgrywa dużą rolę w planowaniu gospodarczym. Spra­wę regionalizacji ekonomicznej ZSRR podjął po raz pierwszy w Lenin. Ponieważ w gospodarce socjalistycznej społeczeństwo Jest głównym podmiotem gospodarującym, terytorialna organizacja społeczeństwa i władzy ludowej nabiera dla gospodarki narodowej zasadniczego znaczenia i musi być ustalana również z ekonomicznego punktu widzenia. Po­woduje to konieczność określenia r.e. dla potrzeb administracyjnych (regiony eko­nomiczno-administracyjne). W procesie planowania można wyróżnić regiony pla­nowania (dla których sporządzone są pla­ny) oraz regiony planowane (których po­wstanie jest celem planowania).REKONWERSJA, w znaczeniu gospodar­czym oznacza zwykle dokonanie powtór­nych zmian lub przywrócenie pierwot­nych warunków w stosunku do papierów wartościowych (akcji, obligacji, pożyczek państwowych, wewnętrznych lub zagra­nicznych itd.). Zmiany te dotyczą nie­których cech tych papierów (np. termi­nu wykupu, wartości nominalnej, opro­centowania) przy Zachowaniu innych nie zmienionych cech.REMANENT: . w praktyce przedsię­biorstw przemysłowych — pozostałości środków materiałowych, np. surowców, półfabrykatów, produkcji w toku, goto­wych wyrobów, paliw, części zapaso­wych, przedmiotów nietrwałych; . w praktyce przedsiębiorstw handlowych — czynności spisowe mające na celu usta­lenie faktycznego stanu

[Głosów:1    Średnia:4/5]

Comments

comments