RACHUNEK BANKOWY
RACHUNEK BANKOWY, w dziedzinie cywilnoprawnej umowa kodeksu cywilnego zawierana między bankiem lub spółdzielnią oszczędnościowo-pożyczkową a osobami fizycznymi i prawnymi; służy do przechowywania środków pieniężnych oraz przeprowadzania rozliczeń posiadaczy r.b. Do umowy r.b. mają zastosowanie również przepisy prawa finansowego, zwłaszcza o rozliczeniach pieniężnych. W klasyfikacji r.b. Jednostek gospodarki uspołecznionej rozróżnia się rachunki główne (przeważnie rozliczeniowe), dodatkowe, pomocnicze i budżetowe. Do r.b. ludności należą przede wszystkim prowadzone przez PKO i spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe rachunki wkładów oszczędnościowych i rachunki bieżące (czekowe). Te ostatnie nie mają prawnego charakteru rachunku bieżącego (conto corrente), regulowanego uchylonymi już przepisami kodeksu handlowego (przepisy Jego ustalały ewidencjonowanie przez kontrahentów wzajemnych świadczeń i okresowe rozliczanie sald).Kontami typu rachunku bieżącego są też rachunki „loro” prowadzone w niektórych bankach, np. w Banku Handlowym. R.b. są w zasadzie prowadzone tylko w walucie polskiej, gdyż w tym pieniądzu mogą być wyrażone zobowiązania pieniężne. Przepisy dewizowe dopuszczają Jednak otwieranie rachunków walutowych zarówno dla cudzoziemców, Jak i krajowców dewizowych. Banki (Narodowy Bank Polski, Bank Handlowy wwadzące r.b. mają obowiązek przestrzegania tajemnicy bankowej dotyczącej obrotów i stanu r.b.; informacje o tym mogą być udzielane tylko uprawnionym organom. Posiadaczom r.b. zostają przesyłane przy każdej zmianie stanu konta wyciągi z rachunku z ustaleniem salda.RACHUNEK EKONOMICZNY, zespół metod środków umożliwiających podjęcie najlepszej, tj. optymalnej decyzji spośród wielu możliwych wariantów rozwiązań; pojęcie „r.e.”, związane Jest ściśle z zasadą racjonalnego gospodarowania; można powiedzieć, że r.e. Jest narzędziem realizacji tej zasady. Zasada racjonalnego gospodarowania może być formułowana Jako maksymalizacja efektów przy danych z góry nakładach lub Jako minimalizacja nakładów przy z góry określonych efektach. Tak określona zasada racjonalnego gospodarowania ma istotne znaczenie w zastosowaniu do gospodarki socjalistycznej, w której na skutek istnienia wieloetapowego systemu podejmowania decyzji poszczególne szczeble zarządzania mogą przyjmować za punkt wyjścia pierwszy lub drugi wariant zasady. Niezależnie bowiem od tego, jaki istnieje model gospodarczy rozumiany Jako system organizacji i zarządzania gospodarką socjalistyczną, r.e. jest możliwy do stosowania. Stosowanie Jednego lub drugiego wariantu zasady racjonalnego gospodarowania zależy od istniejącego systemu zarządzania i kierowania gospodarką narodową oraz od szczebla, na którym podejmowane są decyzje gospodarcze.W tak ujmowanym pojęciu „r.e.” występują trzy zasadnicze problemy: . zespół metod i środków oznacza, że w celu podjęcia decyzji ekonomicznej należy odpowiednio dobrać środki, które traktowane są tutaj Jako dane wyjściowe rachunku, do metod obliczeniowych — matematycznych; różne decyzje ekonomiczne wymagają odpowiednich danych określonym stopniu szczegółowości agregacji oraz metod obrachunkowych; . r.e. pozwala na podjęcie najlepszej, tj. optymalnej decyzji, co oznacza. z< traktujemy go Jako rachunek optymalizacyjny. Jednocześnie podkreślić należy, że Jest on Jedynie narzędziem, za pomocą którego ekonomista znający prawidłowości i mechanizmy działające w gospodarce Jest w stanie dokonać takie go wyboru; . r.e. może występować Jedynie w przypadku, gdy istnieje cc. najmniej alternatywne rozwiązanie W przypadku występowania tylko Jednego możliwego rozwiązana r.e. traci swój zasadniczy sens. Elementami każdego r.e. są: . Warunki działania — zespól danych, które w określonym r.e. są wiel kościami danymi z zewnątrz, na któr< programujący nie ma żadnego wpływu tzn. w momencie przeprowadzania ra chunku nie może ich zmienić. Warunk działania odpowiednio zestawione daja wiele alternatywnych rozwiązań. Przykładem takiego zestawienia warunków działania może być tablica przepływów międzygałęziowych ( analiza nakładów i wyników produkcji). Warunki działa nia mogą być przedstawiane wartośclo wo — w przypadku modelu zdecentrali zowanego lub za pomocą wielkości naturalnych — dla modelu scentralizowanego. Ponieważ w praktyce gospodarcze: nigdy nie mamy do czynienia z modelem ani w pełni scentralizowanym, ani zdecentralizowanym formy przedstawiania warunków działania będą mieszane. . Warunki ograniczające mają na celu wyeliminowanie z wielu wariantów rozwiązań tych możliwości wyboru, które z pewnych powodów nic mogą być realizowane. Chodzi o to, żc w wyniku odpowiedniego zestawienia warunków działania otrzymujemy możliwości wyboru wariantów realnych nierealnych. Oba spełniają wprawdzie warunek wewnętrznej zgodności programu, ale ze względu na istniejące ograniczenia gospodarcze należy wyeliminować rozwiązania nierealne. Im wiece: zostanie zastosowanych warunków ograniczających, tym większa liczba możliwości wewnętrznie zgodnych zostanie wyeliminowana Jako nierealna. W w niku zastosowania warunków ogranicza Jących otrzymujemy warianty rozwiązań wewnętrznie zgodne i możliwe do realizacji.. Funkcja celu (kryterium wyboru) służy do wybrania najlepszej z alternatyw poprzednio omówionych. Należy podkreślić, że nie ma idealnych, raz na zawsze wyznaczonych kryteriów opty-malności. Wobec tego wyznaczenie funkcji celu Jest bardzo istotne, określa bowiem preferencje, wg których dokonuje się wyboru. Kryteria te mogą ulegać zmianom przede wszystkim na skutek zmiany ustroju społecznego (przejście od kapitalizmu do socjalizmu). Na niższych szczeblach podejmowania decyzji istnieje konieczność określenia celów odcinkowych przyczyniających się do realizacji głównego celu działania, który zo- tał wyznaczony dla gospodarki narodowej. Zasadniczym problemem Jest takie ustalenie celów odcinkowych dla poszczególnych szczebli podejmujących decyzje, aby nie były one sprzeczne z celem działania przyjętym przez szczebel centralny. Problem ten często określany Jest pojęciem „integracji funkcji celu". W praktyce planowania, a szerzej mówiąc podejmowania decyzji możemy wyróżniać różne rodzaje r.e. Najczęściej stosowanymi kryteriami podziału r.e. jest jego zasięg i czas. Z punktu widzenia zasięgu możemy mówić o rachunku makro- i mikroekonomicznym. Rachunek makroekonomiczny występuje w skali całej gospodarki narodowej, tam gdzie następuje optymalizacja programu gospodarki narodowej. O decyzjach i rachunku makroekonomicznym można również mówić w przypadku podejmowania decyzji przez niższe szczeble zarządzania, gdy wyniki i nakłady danych Jednostek gospodarujących są bezpośrednio ujmowane w bilansie gospodarki narodowej. Może to dotyczyć np. przedsiębiorstw, które są monopolistami w danej gałęzi wytwarzania, przy czym produkcja ich wykorzystywana Jest przez Inne gałęzie gospodarki narodowej. Rachunek m -kroekonomiczny dotyczy tych decyzji, które bezpośrednio nie zmieniają struktury bilansu gospodarki narodowej, natomiast mieszczą się w większych gregatach gałęziowych lub branżowych. W praktyce rachunek mikroekonomiczny dokonywany Jest na szczeblu przedsiębiorstw i zakładów produkcyjnych. Z punktu widzenia czasu r.e. można podzielić na rachunek krótko- długookre owy. Rachunek krótkookresowy prowadzi się w warunkach, gdy nie ulega zmianie technika, technologia i zasoby czynników produkcji. Praktycznie rzecz biorąc rachunek ten występuje w granicach określonych przez plany roczne krótsze. Rachunek długookresowy występuje wówczas, gdy którykolwiek z wyżej wymienionych czynników ulega zmianie (technika, technologia, zasoby czynników produkcji). W rzeczywistości z rachunkiem długookresowym mamy do czynienia, gdy ujmowany w nim Jest element inwestowania. Inwestycje bowiem powodują zmiany co najmniej Jednego z wyżej wymienionych elementów, a bardzo często w skali gospodarki narodowej — zmiany wszystkich elementów. Z rachunkiem długookresowym mamy do czynienia w planach gospodarczych opracowywanych dla okresów dłuższych od roku. Należy tutaj stwierdzić, że w różnych rodzajach r.e. Jego poszczególne elementy (warunki działania, warunki ograniczające i funkcja celu) przyjmują odmienne sformułowania. Od sposobu tego sformułowania zależy precyzja r.e. Z punktu widzenia stosowania r.e. każdy system organizacji i zarządzania w gospodarce narodowej musi rozstrzygnąć cztery podstawowe problemy: . określić liczbę rodzaj szczebli podejmujących decyzje gospodarcze; . ustalić zakres kompetencji poszczególnych szczebli zarządzania; . ustalić właściwe kryteria optymalizacyjne, którymi powinny się one posługiwać; . ustalić metody przepływu informacji między szczeblami oraz zasady ich przetwarzania.RACHUNKOWOŚĆ, system ewidencj gospodarczej ujmujący w mierniku pieniężnym i w przekroju Jednostkowych podmiotów gospodarczych (głównie przedsiębiorstw) procesy produkcji, dystrybucji, spożycia i akumulacji oraz towarzyszące im procesy podziału dochodu narodowego, zmiany oszczędności i inne zjawiska finansowe związane z ruchem należności i zobowiązań; obejmuje trzy główne działy: księgowość, kalkulację i sprawozdawczość finansową. Księgowość — podstawowy dział r.: polega na ewidencjonowaniu transakcji (operacji), składających się na wymienione wyżej procesy gospodarcze, w sposób chronologiczny i systematycz- ny, tzn. na podstawie określonych metod i rozwiązań organizacyjnych, a przede wszystkim za pośrednictwem zespołu kont pozwalających ustalić okresowo wyniki gospodarcze działalności podmiotów Jednostkowych prowadzących księgowość oraz stany zapasów materialnych, oszczędności, należności i zobowiązań, objęte wspólną nazwą bilansu ( bilans w rachunkowości). W pełni wykształcona meH.ia dokonywania zapisów wymaga przeciwstawnego księgowania każdej transakcji (operacji) na dwóch kontach, wskutek czego księgowość uzyskała dodatkowe określenie: „podwójna". Mniej usystematyzowane zapisy nazywa się zwykle księgowością „pojedynczą", która znajduje współcześnie zastosowanie Jedynie w bardzo małych i prymitywnych Jednostkach gospodarczych, dlatego termin „księgowość" używany Jest dziś z reguły w znaczeniu księgowości podwójnej.Kalkulacja — ogół zabiegów rachunkowych służących do rozdzielenia kosztów działalności przedsiębiorstw (podmiotów gospodarczych) między poszczególne przedmioty kalkulacji, którymi mogą być zlecenia produkcyjne, rodzaje, gatunki, partie wyrobów (usług), ew. materiałów lub towarów; pozwala zatem ustalić koszty zakupu, produkcji i sprzedaży, a w rezultacie i wyniki działalności gospodarczej w szczegółowym przekroju przedmiotów kalkulacji.Sprawozdawczość finansowa — przedstawia w określony sposób dane księgowości i kalkulacji, charakteryzujące działalność przedsiębiorstwa (podmiotu gospodarczego) w okresie sprawozdawczym (roku, kwartale, miesiącu).R. rozwinęła się głównie w okresie kapitalizmu w przedsiębiorstwach handlowych, bankowych i przemysłowych, a także w gospodarstwach rolnych. Funkcje warunkujące Jej rozwój polegały na zabezpieczaniu ochrony majątku przedsiębiorstw i kontroli prawidłowości, legalności i rzetelności dokonywanych transakcji oraz na dostarczaniu danych analitycznych, pozwalających na prawidłowe kierowanie przedsiębiorstwami. Potrzeby kontrolne analityczne Jednostek gospodarczych (przedsiębiorstw), działających w gospodarce socjalistyczne], spowodowały przejęcie wykorzystanie przez te jednostki r. Jako zasadniczego systemu ewidencji gospodarczej. Jednocześnie potrzeba jednolitej kontroli wykonania planów gospodarczych, wiążąca się z koniecznością grupowania danych w przekrojach ewidencyjnych przekraczających skalę Jednostkową, spowodowała dalszy rozwój r. w gospodarce socjalistycznej i stworzyła z niej jedno z podstawowych narzędzi ewidencji i planowania w skali ogólnogospodarczej.RACHUNKOWOŚĆ SPOŁECZNA w praktyce międzynarodowej oznaczony skrótem SNA zalecany przez ONZ i opracowywany w krajach kapitalistycznych system danych statystycznych, mający na celu scharakteryzowanie w sposób syntetyczny najważniejszych zjawisk gospodarczych; układ, zasady grupowania oraz stosowane w opracowaniach kategorie ekonomiczne wynikają z burżuazyjnych teorii ekonomicznych. Myślą przewodnią opracowań Jest scharakteryzowanie gospodarki narodowej za pomocą „rachunków" przyjętych w księgowości, gdzie każdemu zapisowi po stronie przychodu na Jednym rachunku odpowiada analogiczny zapis po stronie rozchodu na innym rachunku. System rachunków narodowych Jest odpowiednikiem sporządzanego w krajach socjalistycznych bilansu gospodarki narodowej. W sposobach opracowania „rachunków społecznych" w poszczególnych krajach występują drobne różnice, Jednak ogólne zasady są we wszystkich z nich bardzo zbliżone. Przyjęto podział gospodarki na zasadnicze sektory (z wyodrębnionymi podgrupami). Sektorami tymi są: . ludność lub gospodarstwo domowe — sektor charakteryzujący przychody rozchody ludności jako konsumentów; . przedsiębiorstwa produkcyjne — sektor przedstawiający działalność przedsiębiorstw; . władze państwowe — sektor obejmujący przychody i rozchody władz centralnych i terenowych oraz instytucji bezpośrednio im podległych nie będących w ścisłym tego słowa znaczeniu władzą państwową; . zagranica — sektor zawierający w zasadzie dane dotyczące bilansu płatniczego. Dla każdego sektora i wyodrębnionych w n}m podgrup prowadzi się odrębne rachunki (ujmujące przychody i rozchody), z których każdy charakteryzuje inny rodzaj działalności. Są to: rachunek produkcji, rachunek konsumpcji i rachunek akumulacji. Rachunek produkcji zawiera dane dotyczące transakcji związanych ze sprzedażą produkcji i ponownym nakładem na przyszłą produkcję; rachunek konsumpcji (dochodów i wydatków) obejmuje dane dotyczące rodzajów dochodów i bieżących wydatków; rachunek akumulacji przedstawia źródła pokrycia i rodzaje gromadzenia środków. Oprócz „rachunków" zestawia się dane dotyczące wytwarzania i podziału dochodu narodowego, a ponadto w niektórych krajach opracowuje się tablice przepływów międzygałęziowych mlędzydziało-wych ( analiza nakładów i wyników produkcji), jak również dane statystyczne dotyczące liczby ludności zawodowo czynnej (w tym zatrudnionych) grupowane analogicznie do danych dotyczących produkcji. Zaleca się również sporządzanie odpowiednich zestawień informujących o stanie środków trwałych obrotowych, w praktyce jednak niewiele krajów dane takie opracowuje.[yasr_visitor_votes size="large"]