RACHUNEK BANKOWY

RACHUNEK BANKOWY

RACHUNEK BANKOWY, w dziedzinie cywilnoprawnej umowa kodeksu cywil­nego zawierana między bankiem lub spółdzielnią oszczędnościowo-pożyczkową a osobami fizycznymi i prawnymi; służy do przechowywania środków pieniężnych oraz przeprowadzania rozliczeń posiada­czy r.b. Do umowy r.b. mają zastosowa­nie również przepisy prawa finansowego, zwłaszcza o rozliczeniach pieniężnych. W klasyfikacji r.b. Jednostek gospodarki uspołecznionej rozróżnia się rachunki główne (przeważnie rozliczeniowe), do­datkowe, pomocnicze i budżetowe. Do r.b. ludności należą przede wszystkim prowadzone przez PKO i spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe rachunki wkładów oszczędnościowych i rachunki bieżące (czekowe). Te ostatnie nie mają prawnego charakteru rachunku bieżące­go (conto corrente), regulowanego uchy­lonymi już przepisami kodeksu handlo­wego (przepisy Jego ustalały ewidencjo­nowanie przez kontrahentów wzajem­nych świadczeń i okresowe rozliczanie sald).Kontami typu rachunku bieżącego są też rachunki „loro” prowadzone w niektó­rych bankach, np. w Banku Handlo­wym. R.b. są w zasadzie prowadzone tylko w walucie polskiej, gdyż w tym pieniądzu mogą być wyrażone zobowią­zania pieniężne. Przepisy dewizowe do­puszczają Jednak otwieranie rachunków walutowych zarówno dla cudzoziemców, Jak i krajowców dewizowych. Banki (Na­rodowy Bank Polski, Bank Handlowy wwadzące r.b. mają obowiązek przestrze­gania tajemnicy bankowej dotyczącej ob­rotów i stanu r.b.; informacje o tym mogą być udzielane tylko uprawnionym organom. Posiadaczom r.b. zostają prze­syłane przy każdej zmianie stanu konta wyciągi z rachunku z ustaleniem salda.RACHUNEK EKONOMICZNY, zespół metod środków umożliwiających pod­jęcie najlepszej, tj. optymalnej decyzji spośród wielu możliwych wariantów rozwiązań; pojęcie „r.e.”, związane Jest ściśle z zasadą racjonalnego gospodaro­wania; można powiedzieć, że r.e. Jest narzędziem realizacji tej zasady. Zasada racjonalnego gospodarowania może być formułowana Jako maksymalizacja efek­tów przy danych z góry nakładach lub Jako minimalizacja nakładów przy z gó­ry określonych efektach. Tak określona zasada racjonalnego gospodarowania ma istotne znaczenie w zastosowaniu do gospodarki socjalistycznej, w której na skutek istnienia wieloetapowego syste­mu podejmowania decyzji poszczególne szczeble zarządzania mogą przyjmować za punkt wyjścia pierwszy lub drugi wariant zasady. Niezależnie bowiem od tego, jaki istnieje model gospodarczy rozumiany Jako system organizacji i za­rządzania gospodarką socjalistyczną, r.e. jest możliwy do stosowania. Stosowanie Jednego lub drugiego wariantu zasady racjonalnego gospodarowania zależy od istniejącego systemu zarządzania i kie­rowania gospodarką narodową oraz od szczebla, na którym podejmowane są decyzje gospodarcze.W tak ujmowanym pojęciu „r.e.” wystę­pują trzy zasadnicze problemy: . zespół metod i środków oznacza, że w celu podjęcia decyzji ekonomicznej należy odpowiednio dobrać środki, które trak­towane są tutaj Jako dane wyjściowe rachunku, do metod obliczeniowych — matematycznych; różne decyzje ekono­miczne wymagają odpowiednich danych określonym stopniu szczegółowości agregacji oraz metod obrachunkowych; . r.e. pozwala na podjęcie najlepszej, tj. optymalnej decyzji, co oznacza. z< traktujemy go Jako rachunek optymali­zacyjny. Jednocześnie podkreślić należy, że Jest on Jedynie narzędziem, za po­mocą którego ekonomista znający pra­widłowości i mechanizmy działające w gospodarce Jest w stanie dokonać takie go wyboru; . r.e. może występować Jedynie w przypadku, gdy istnieje cc. najmniej alternatywne rozwiązanie W przypadku występowania tylko Jed­nego możliwego rozwiązana r.e. traci swój zasadniczy sens. Elementami każdego r.e. są: . Warunki działania — zespól danych, które w określonym r.e. są wiel kościami danymi z zewnątrz, na któr< programujący nie ma żadnego wpływu tzn. w momencie przeprowadzania ra chunku nie może ich zmienić. Warunk działania odpowiednio zestawione daja wiele alternatywnych rozwiązań. Przy­kładem takiego zestawienia warunków działania może być tablica przepływów międzygałęziowych ( analiza nakładów i wyników produkcji). Warunki działa nia mogą być przedstawiane wartośclo wo — w przypadku modelu zdecentrali zowanego lub za pomocą wielkości na­turalnych — dla modelu scentralizowa­nego. Ponieważ w praktyce gospodarcze: nigdy nie mamy do czynienia z modelem ani w pełni scentralizowanym, ani zde­centralizowanym formy przedstawiania warunków działania będą mieszane. . Warunki ograniczające ma­ją na celu wyeliminowanie z wielu wa­riantów rozwiązań tych możliwości wy­boru, które z pewnych powodów nic mogą być realizowane. Chodzi o to, żc w wyniku odpowiedniego zestawienia warunków działania otrzymujemy moż­liwości wyboru wariantów realnych nierealnych. Oba spełniają wprawdzie warunek wewnętrznej zgodności progra­mu, ale ze względu na istniejące ogra­niczenia gospodarcze należy wyelimino­wać rozwiązania nierealne. Im wiece: zostanie zastosowanych warunków ogra­niczających, tym większa liczba możli­wości wewnętrznie zgodnych zostanie wyeliminowana Jako nierealna. W w niku zastosowania warunków ogranicza Jących otrzymujemy warianty rozwiązań wewnętrznie zgodne i możliwe do reali­zacji.. Funkcja celu (kryterium wybo­ru) służy do wybrania najlepszej z alter­natyw poprzednio omówionych. Należy podkreślić, że nie ma idealnych, raz na zawsze wyznaczonych kryteriów opty-malności. Wobec tego wyznaczenie funk­cji celu Jest bardzo istotne, określa bo­wiem preferencje, wg których dokonuje się wyboru. Kryteria te mogą ulegać zmianom przede wszystkim na skutek zmiany ustroju społecznego (przejście od kapitalizmu do socjalizmu). Na niższych szczeblach podejmowania decyzji istnie­je konieczność określenia celów odcin­kowych przyczyniających się do reali­zacji głównego celu działania, który zo- tał wyznaczony dla gospodarki narodo­wej. Zasadniczym problemem Jest takie ustalenie celów odcinkowych dla po­szczególnych szczebli podejmujących de­cyzje, aby nie były one sprzeczne z ce­lem działania przyjętym przez szczebel centralny. Problem ten często określany Jest pojęciem „integracji funkcji celu". W praktyce planowania, a szerzej mó­wiąc podejmowania decyzji możemy wy­różniać różne rodzaje r.e. Najczęściej sto­sowanymi kryteriami podziału r.e. jest jego zasięg i czas. Z punktu widzenia zasięgu możemy mówić o rachunku ma­kro- i mikroekonomicznym. Rachunek makroekonomiczny występuje w skali całej gospodarki narodowej, tam gdzie następuje optymalizacja programu gospodarki narodowej. O decyzjach i ra­chunku makroekonomicznym można rów­nież mówić w przypadku podejmowania decyzji przez niższe szczeble zarządzania, gdy wyniki i nakłady danych Jednostek gospodarujących są bezpośrednio ujmo­wane w bilansie gospodarki narodowej. Może to dotyczyć np. przedsiębiorstw, które są monopolistami w danej gałęzi wytwarzania, przy czym produkcja ich wykorzystywana Jest przez Inne gałęzie gospodarki narodowej. Rachunek m -kroekonomiczny dotyczy tych decyzji, które bezpośrednio nie zmienia­ją struktury bilansu gospodarki narodo­wej, natomiast mieszczą się w większych gregatach gałęziowych lub branżowych. W praktyce rachunek mikroekonomiczny dokonywany Jest na szczeblu przedsię­biorstw i zakładów produkcyjnych. Z punktu widzenia czasu r.e. można po­dzielić na rachunek krótko- długookre owy. Rachunek krótkookresowy prowadzi się w warunkach, gdy nie ule­ga zmianie technika, technologia i zaso­by czynników produkcji. Praktycznie rzecz biorąc rachunek ten występuje w granicach określonych przez plany rocz­ne krótsze. Rachunek długookre­sowy występuje wówczas, gdy który­kolwiek z wyżej wymienionych czynni­ków ulega zmianie (technika, technolo­gia, zasoby czynników produkcji). W rze­czywistości z rachunkiem długookreso­wym mamy do czynienia, gdy ujmowany w nim Jest element inwestowania. Inwe­stycje bowiem powodują zmiany co naj­mniej Jednego z wyżej wymienionych elementów, a bardzo często w skali gos­podarki narodowej — zmiany wszystkich elementów. Z rachunkiem długookreso­wym mamy do czynienia w planach gos­podarczych opracowywanych dla okre­sów dłuższych od roku. Należy tutaj stwierdzić, że w różnych rodzajach r.e. Jego poszczególne elemen­ty (warunki działania, warunki ograni­czające i funkcja celu) przyjmują od­mienne sformułowania. Od sposobu tego sformułowania zależy precyzja r.e. Z punktu widzenia stosowania r.e. każdy system organizacji i zarządzania w gos­podarce narodowej musi rozstrzygnąć cztery podstawowe problemy: . określić liczbę rodzaj szczebli podejmujących decyzje gospodarcze; . ustalić zakres kompetencji poszczególnych szczebli za­rządzania; . ustalić właściwe kryteria optymalizacyjne, którymi powinny się one posługiwać; . ustalić metody prze­pływu informacji między szczeblami oraz zasady ich przetwarzania.RACHUNKOWOŚĆ, system ewidencj gospodarczej ujmujący w mierniku pie­niężnym i w przekroju Jednostkowych podmiotów gospodarczych (głównie przedsiębiorstw) procesy produkcji, dy­strybucji, spożycia i akumulacji oraz to­warzyszące im procesy podziału dochodu narodowego, zmiany oszczędności i inne zjawiska finansowe związane z ruchem należności i zobowiązań; obejmuje trzy główne działy: księgowość, kalkulację i sprawozdawczość finansową. Księgowość — podstawowy dział r.: polega na ewidencjonowaniu transak­cji (operacji), składających się na wy­mienione wyżej procesy gospodarcze, w sposób chronologiczny i systematycz- ny, tzn. na podstawie określonych metod i rozwiązań organizacyjnych, a przede wszystkim za pośrednictwem zespołu kont pozwalających ustalić okresowo wyniki gospodarcze działalności podmio­tów Jednostkowych prowadzących księ­gowość oraz stany zapasów materialnych, oszczędności, należności i zobowiązań, objęte wspólną nazwą bilansu ( bilans w rachunkowości). W pełni wykształco­na meH.ia dokonywania zapisów wy­maga przeciwstawnego księgowania każ­dej transakcji (operacji) na dwóch kon­tach, wskutek czego księgowość uzyska­ła dodatkowe określenie: „podwójna". Mniej usystematyzowane zapisy nazywa się zwykle księgowością „pojedynczą", która znajduje współcześnie zastosowa­nie Jedynie w bardzo małych i prymi­tywnych Jednostkach gospodarczych, dla­tego termin „księgowość" używany Jest dziś z reguły w znaczeniu księgowości podwójnej.Kalkulacja — ogół zabiegów ra­chunkowych służących do rozdzielenia kosztów działalności przedsiębiorstw (podmiotów gospodarczych) między po­szczególne przedmioty kalkulacji, który­mi mogą być zlecenia produkcyjne, ro­dzaje, gatunki, partie wyrobów (usług), ew. materiałów lub towarów; pozwala zatem ustalić koszty zakupu, produkcji i sprzedaży, a w rezultacie i wyniki działalności gospodarczej w szczegóło­wym przekroju przedmiotów kalkulacji.Sprawozdawczość finanso­wa — przedstawia w określony sposób dane księgowości i kalkulacji, charakte­ryzujące działalność przedsiębiorstwa (podmiotu gospodarczego) w okresie sprawozdawczym (roku, kwartale, mie­siącu).R. rozwinęła się głównie w okresie ka­pitalizmu w przedsiębiorstwach handlo­wych, bankowych i przemysłowych, a także w gospodarstwach rolnych. Funk­cje warunkujące Jej rozwój polegały na zabezpieczaniu ochrony majątku przed­siębiorstw i kontroli prawidłowości, le­galności i rzetelności dokonywanych transakcji oraz na dostarczaniu danych analitycznych, pozwalających na pra­widłowe kierowanie przedsiębiorstwami. Potrzeby kontrolne analityczne Jed­nostek gospodarczych (przedsiębiorstw), działających w gospodarce socjalistycz­ne], spowodowały przejęcie wykorzy­stanie przez te jednostki r. Jako zasad­niczego systemu ewidencji gospodarczej. Jednocześnie potrzeba jednolitej kon­troli wykonania planów gospodarczych, wiążąca się z koniecznością grupowania danych w przekrojach ewidencyjnych przekraczających skalę Jednostkową, spo­wodowała dalszy rozwój r. w gospodarce socjalistycznej i stworzyła z niej jed­no z podstawowych narzędzi ewidencji i planowania w skali ogólnogospodarczej.RACHUNKOWOŚĆ SPOŁECZNA w prakty­ce międzynarodowej oznaczony skrótem SNA za­lecany przez ONZ i opracowywany w krajach kapitalistycznych system danych statystycznych, mający na celu scha­rakteryzowanie w sposób syntetyczny najważniejszych zjawisk gospodarczych; układ, zasady grupowania oraz stosowa­ne w opracowaniach kategorie ekono­miczne wynikają z burżuazyjnych teorii ekonomicznych. Myślą przewodnią opra­cowań Jest scharakteryzowanie gospo­darki narodowej za pomocą „rachun­ków" przyjętych w księgowości, gdzie każdemu zapisowi po stronie przychodu na Jednym rachunku odpowiada analo­giczny zapis po stronie rozchodu na in­nym rachunku. System rachunków naro­dowych Jest odpowiednikiem sporządza­nego w krajach socjalistycznych bi­lansu gospodarki narodowej. W sposo­bach opracowania „rachunków społecz­nych" w poszczególnych krajach wystę­pują drobne różnice, Jednak ogólne za­sady są we wszystkich z nich bardzo zbliżone. Przyjęto podział gospodarki na zasadnicze sektory (z wyodrębnionymi podgrupami). Sektorami tymi są: . lud­ność lub gospodarstwo domowe — sektor charakteryzujący przychody rozchody ludności jako konsumentów; . przedsię­biorstwa produkcyjne — sektor przedsta­wiający działalność przedsiębiorstw; . władze państwowe — sektor obejmujący przychody i rozchody władz centralnych i terenowych oraz instytucji bezpośrednio im podległych nie będących w ścisłym tego słowa znaczeniu władzą państwową; . zagranica — sektor zawierający w za­sadzie dane dotyczące bilansu płatnicze­go. Dla każdego sektora i wyodrębnio­nych w n}m podgrup prowadzi się odręb­ne rachunki (ujmujące przychody i roz­chody), z których każdy charakteryzuje inny rodzaj działalności. Są to: rachunek produkcji, rachunek konsumpcji i rachu­nek akumulacji. Rachunek produkcji za­wiera dane dotyczące transakcji związa­nych ze sprzedażą produkcji i ponownym nakładem na przyszłą produkcję; ra­chunek konsumpcji (dochodów i wydat­ków) obejmuje dane dotyczące rodzajów dochodów i bieżących wydatków; rachu­nek akumulacji przedstawia źródła po­krycia i rodzaje gromadzenia środków. Oprócz „rachunków" zestawia się dane dotyczące wytwarzania i podziału docho­du narodowego, a ponadto w niektórych krajach opracowuje się tablice przepły­wów międzygałęziowych mlędzydziało-wych ( analiza nakładów i wyników produkcji), jak również dane statystycz­ne dotyczące liczby ludności zawodowo czynnej (w tym zatrudnionych) grupowa­ne analogicznie do danych dotyczących produkcji. Zaleca się również sporządza­nie odpowiednich zestawień informują­cych o stanie środków trwałych obro­towych, w praktyce jednak niewiele kra­jów dane takie opracowuje.[yasr_visitor_votes size="large"]

Comments

comments