PROCES ITERACJI
występuje przy podejmowaniu decyzji w warunkach (narzucanych na ogół przez rzeczywistość), gdy ośrodek podejmujący Je nie może rozporządzać pełnymi 1 ścisłymi Informacjami 0 czynnikach mających w przyszłości wywierać wpływ na działalność, o któ-reJ trzeba decydować. Niemożliwość dysponowania dostatecznie miarodajnymi Wormacjami wynika z kilku przyczyn:1. ścisłe określenie wielu czynników związanych z przyszłymi warunkami działania obarczone jest z natury rzeczy dość dużą dozą niepewności; dotyczy to zwłaszcza różnorodnych czynników w sferach: handlu zagranicznego i Innych form współpracy międzynarodowej, rozwoju nauki 1 techniki, socjalno-bytowych warunków życia społeczeństwa, osiągalnego stopnia sprawności organizacji i zarządzania łtp.; 2. odcinkowe ośrodki decyzyjne nie mogą decydować o swoim zakresie działania, jeśli nie mają dostatecznej informacji o zamierzeniach Innych ośrodków powiązanych z nimi; 3. zamierzenia każdego odcinkowego ośrodka decyzyjnego powinny być zbieżne z wymaganiami optymalnego zaspokojenia potrzeb społecznych, przy zapewnieniu ich wewnętrznych proporcji. Odcinkowym ośrodkom decyzyjnym potrzebne są więc Informacje dotyczące wymagań i postulatów władz centralnych, które tych informacji nie mogą określić ostatecznie 1 wiążąco, dopóki same nie poznają w dostatecznym stopniu określonych, dostępnych wariantów rozwiązań, potencjalnych możliwości rozwojowych poszczególnych dziedzin gospodarki.W omówionych przypadkach przy podejmowaniu decyzji stosuje się tryb iteracyjny. w trybie tym poszczególne elementy rachunków decyzyjnych mają początkowo charakter wstępnych założeń, a następnie podlegają weryfikacji, korektom 1 uściśleniu. Procesy lte-racyjne przebiegają w dwóch płaszczyznach: przede wszystkim międzyszczeblo-wej, a w pewnym sensie również międzyokresowej.P.i. międzyszczeblowy występuje w pełniejszej postaci przy podejmowaniu decyzji rozwojowych (w sterowaniu bieżącym nabiera on wyraźnie odmiennych cech). Przy planowaniu przedsięwzięć rozwojowych sprowadza się on do przebiegającej w kolejnych fazach wymiany informacji o zamierzeniach poszczególnych ośrodków decyzyjnych, co prowadzi do wzajemnego harmonizowania odcinkowych zamierzeń oraz ich podporządkowania wymaganiom planu centralnego, pod warunkiem jednak, że wszyscy uczestnicy tego procesu postępują zgodnie z określonymi regułami. Reguły te, oparte na teoretycznychpodstawach tzw. dekompozycji przy optymalizowaniu decyzji w skali wielkich systemów, są następujące: w pierwszej fazie postępowania szczebel centralny określa, na podstawie kompleksowego rachunku optymalizacyjnego (sporządzanego przy prowizorycznym poznaniu przyszłych warunków wyboru) parametry i wytyczne dla odcinkowych rachunków optymalizacyjnych, w postaci relacji cen, płac, kursu dewiz, norm efektywności inwestycji, a także wybranych wytycznych rzeczowych, narzucających pewne ograniczenia dla rachunków odcinkowych w strukturze pożądanych efektów oraz ponoszonych nakładów. Ponadto uruchomione być muszą odpowiednie zachęty skłaniające poszczególne odcinkowe ośrodki decyzyjne do poszukiwania optymalnych rozwiązań oraz do przekazywania o nich informacji. W fazie drugiej ośrodki odcinkowe sporządzają rachunki pokazujące, Jakie mogłoby być optymalne rozwiązanie ich działalności, gdyby za podstawę przyjęto Informacje otrzymane ze szczebla centralnego, własne Informacje, dotyczące warunków popytu i podaży, a także dostępnych technik wytwarzania.Trzecia faza postępowania polega na udostępnieniu wyników tych rachunków szczeblowi centralnemu oraz innym odcinkowym ośrodkom decyzyjnym (branżowym, regionalnym) w celu wzajemnej weryfikacji zbieżności założeń i wyników dotychczasowych faz procesu. W zależności od zasięgu wymaganych dodatkowych korekt, wystąpić może konieczność powtórzenia całego cyklu opisanych faz p.i. lub otrzymane rozwiązania uznane zostaną za wystarczającą podstawę do działania.Jeśli opisane wyżej postępowanie dotyczy działań w dłuższym okresie (np. kilku lat), pozostaje Jeszcze możliwość uzgadniania przesłanek całościowych 1 odcinkowych w ramach kolejnych krótszych okresów. W tym sensie metoda kolejnych przybliżeń przejawia się w ujęciu mię-dzyokresowym. P.i. międzyokreso-w y polega na tym, że planowanie o dłuższym horyzoncie czasu (obejmujące kilka kolejnych krótszych okresów) stwarza podstawy do właściwego ukierunkowania wykonawczych decyzji podejmowanych w poszczególnych krótszych okresach. Obserwacja przebiegu procesów, a także aktualizowanie różnorodnych czynników niezależnych od decyzji wykonawczych, stwarzają przesłanki do weryfikacjjl i korekty zamierzeń przyszłych oraz d,o wydłużania horyzontu czasu ( horyzont planu), którego zamierzenia te dotyczą.W p.i. następuje! wzajemne przenikanie elementów w ujęciu międzyszczeblowym i międzyokresowym. Takie traktowanie procesów podejmowania decyzji najbardziej odpowiada rzeczywistym wymaganiom. W rzeczywistości bowiem nie można przeprowadzić ścisłej i szczegółowej symulacji warunków przyszłości, nie można więc ustalać sztywnych i niezmiennych „receptur”, ale raczej kłaść nacisk na wyznaczanie wyraźnych kierunków działania, pozwalając równocześnie na elastyczną adaptację bardziej szczegółowych decyzji wykonawczych. wiązane bywają najczęściej z funkcjonowaniem stosunkowo dużych, sformalizowanych organizacji. Informacje obiegające w tych organizacjach są przetwarzane w sekwencje powiązanych ze sobą decyzji podejmowanych na różnych szczeblach i w różnych komórkach. Poszczególne decyzje są więc dynamicznie powiązane ze sobą za pomocą sprzężeń informacyjnych. Analiza p.l.-d. pozwala przedstawić organizację Jako zbiór powiązanych ze sobą problemów do rozwiązania lub decyzji do podjęcia. Poszczególne typy problemów (decyzji) przyporządkowane są określonym pozycjom w organizacji (stanowiskom). Podjęcie decyzji, polega na świadomym (czyli nieprzypadkowym) wyborze jednej z możliwości przyszłego działania. Szczególnym rodzajem decyzji, mającym dla funkcjonowania organizacji wyjątkowo duże znaczenie, są decyzje kierownicze. Różnią się one od decyzji nieklerownl-czych tym, że’ merytorycznie dotyczą funkcji planowania, organizowania, pobudzania 1 kontroli, a ponadto odnoszą się do działań personelu podległego kierownikowi.Podejmowanie Jakichkolwiek decyzji (zarówno kierowniczych, Jak i niekierowni-czych) wymaga przede wszystkim odpowiedniej obsługi informacyjnej. Niezbędne są bowiem informacje pozwalające ustalić listę możliwych wariantów przyszłego działania, ocenić prawdopodobieństwo Ich realizacji w danych warunkach, przewidzieć skutki wyboru działania po-szczególrych z nich w różnym czasie, informacje takie pochodzą z zewnątrz i z wewnątrz organizacji. Sprawność działania organizacji zależy w dużej mierze od Jakości obsługi informacyjnej poszczególnych stanowisk, a zwłaszcza stanowisk kierowniczych. Początkiem p.i.-d. Jest wytworzenie się stanu pewnej nierównowagi wewnątrz organizacji lub między organizacją a środowiskiem. Stan ten powoduje potrzebę zmiany, odczuwalną na Jednym lub kilku stanowiskach organizacyjnych. Odczucie to przybiera postać informacji (komunikatu) przesyłanego z jednego stanowiska organizacyjnego do innych. Na niektórych stanowiskach informacja taka powoduje wytworzenie się sytuacji decyzyjnej, tzn. uświadomienie sobie przez osobę zajmującą określoną pozycję w organizacji konieczności podjęcia przez nią decyzji w sprawie, której informacja merytorycznie dotyczy. Osoba taka zaczyna więc zbierać i konfrontować ze sobą wspomniane informacje niezbędne do podjęcia decyzji 1 w rezultacie dokonuje pewnego wyboru. Wybór ten zmienia sytuację wewnątrz organizacji lub Jej stosunki z otoczeniem, prowadząc tym samym do nowego zachwiania stanu dotychczasowej równowagi 1 ponownego uruchomienia następnego p.i.-d.Badanie przebiegu p.l.-d. zachodzących w organizacjach, a zwłaszcza przyczyn zachodzących w nich zakłóceń, prowadzących do podejmowania błędnych decyzji (obniżających sprawność działania organizacji) ma olbrzymie znaczenie praktyczne i teoretyczne.PROGRAMOWANIE KOMPUTERÓW, polega na układaniu listy rozkazów sterujących danym komputerem w taki sposób, aby na podstawie określonego kompletu danych zmiennych i danych stałych zbiorów otrzymać pożądane wyniki. w celu ułatwienia i przyspieszenia układania listy rozkazów stosuje się automatyzacje, programowania. Programista układa program w jeżyku problemowym, często określanym jako źródłowy (source language), a następnie angażuje komputer do przetłumaczenia tego pi-ogramu na program wynikowy (object propram). Do procesu tłumaczenia komputer wymaga odrębnego programu tłumaczącego — translatora.Tłumaczenie z Języka problemowego na język maszyny realizuje kompajler (com-pller), tzn. Jeden rozkaz Języka problemowego tłumaczony Jest na n rozkazów języka maszyny. Natomiast tłumaczenie z Języka zbliżonego do Języka maszyny (autocode) realizuje interpretacyjny program tłumaczący (interpreter) lub montujący (assembler), który włącza też do programu wynikowego niezbędne podprogramy. Tłumaczenie odbywa się wtedy z Jednego rozkazu autokodu na jeden rozkaz Języka maszyny. Do typowych problemowych języków programowania zalicza się w systemie obliczeń numerycznych: FORTRAN, ALGOL, SA-KO, MARK, PL/I, FORTRAN IV; w systemie przetwarzania danych: COBOL, PL/I; w systemie przetwarzania symboli: LISP, EOL, SOL. Do typowych języków programowania typu autokodu zalicza się: AUTOCODER (IBM), MAT (MlNSK), JAS (Odra), SAS (ZAM), PLAN (ICT, Odra). Programowanie w języku problemowym, np. typu COBOL, w porównaniu z programowaniem w autokodzie jest pod względem czasu około 3-krotnie krótsze, podczas gdy wykorzystanie pamięci operacyjnej może być o 30*/« większe. Przystosowanie zadania obliczenio-wo-przetwarzanlowego do zaprogramowania na komputerze poprzedza: analiza zadania, projektowanie struktury zmiennych danych wejściowych, stałych zbiorów danych I wyników przystosowanych do wymagań użytkownika i procesu przetwarzania Informacji przez komputer. Faza programowania polega na: ułożeniu planu operacyjnego przetwarzania informacji w kolejnych przebiegach(run) na komputerze i zaprogramowaniu poszczególnych przebiegów. Programy najpierw układa się w postaci schematów blokowych, odzwierciedlających poszczególne funkcje przetwarzaniowe i ich związki, a następnie koduje się, czyli układa listę rozkazów. Program po zakodowaniu testuje się na komputerze, biorąc pod uwagę poprawność stosowania języka programowania oraz struktury logicznej programu, którą ocenia się na podstawie przetwarzania różnych kompletów danych. Po przetestowaniu program Jako część zadania obliczenio-wo-przetwarzaniowego uruchamia się w konkretnych warunkach działania użytkownika.PROPORCJE I DYSPROPORCJE GOSPODARCZE: 1. proporcje — stosunki wzajemne między poszczególnymi ogniwami gospodarki narodowej, zapewniające możliwie najbardziej pełne wykorzystanie zasobów i stwarzające sprzyjające warunki do wzrostu gospodarczego; mogą mieć charakter technlczno–ekonomlczny, np. proporcje między produkcją a zdolnością produkcyjną, między ilością materiałów a produkcją gotową, między wielkością produkcji a pojemnością składów i magazynów, lub też społeczno-ekonomlczny, np. proporcje między liczbą zdolnych do pracy a rozmiarami zatrudnienia, między rozmiarami zatrudnienia w sterze produkcyjnej i nieprodukcyjnej, między spożyciem a akumulacją; 2. dysproporcje — stosunki wzajemne w gospodarce narodowej, powodujące niewykorzystywanie części zasobów, hamujące lub opóźniające wzrost gospodarczy, prowadzące do zakłóceń. Dysproporcje — podobnie Jak proporcje — mogą mieć charakter techniczno-ekonomiczny lub społeczno-ekonomlczny.Proporcjonalność w gospodarce może być osiągana w sposób żywiołowy przez dostosowywanie się do ruchów cen lub w sposób świadomy przez planowe rozwijanie poszczególnych ogniw gospodarki narodowej. Pierwszy sposób Jest charakterystyczny dla gospodarki kapitalistycznej, drugi dla socjalistycznej. W socjalizmie plany rozwoju gospodarki narodowej zakładają określoną proporcjonalność, a w przypadku Jej naruszenia — przywrócenie proporcjonalności. Rozwoju proporcjonalnego nie należy utożsamiać z rozwojem równomiernym, tj. takim, w którym wszystkie działy i gałęzie gospodarki narodowej rozwijają, się w równym tempie. Przeciwnie — rozwój proporcjonalny zakłada odpowiednie zróżnicowanie, tj. różne tempo rozwoju poszczególnych działów i gałęzi gospodarki. więc ziemia z Jej bogactwami naturalnymi, woda, powietrze. Człowiek może czerpać niektóre p.p. bezpośrednio z przyrody; są to p.p. dane przez przyrodę, np. zwierzyna łowna żyjąca w stanie dzikim, lasy, złoża rud, węgla. Mogą one być po pozyskaniu bezpośrednio konsumowane lub też służyć Jako p.p. w dalszej przeróbce. P.p., który został Już poddany pewnej obróbce, nazywamy surowcem. Każdy surowiec Jest zatem p.p., ale nie każdy p.p. jest surowcem. W dalszych fazach produkcji surowiec przekształca się w półprodukt, a następnie w — wyrób gotowy. P.p., które mają decydujące znaczenie z punktu widzenia celów danej produkcji 1 określają charakter wyrobów gotowych, nazywane są materiałami podstawowymi. P.p. służące do nadania wyrobowi gotowemu dodatkowych właściwości określa się mianem materiałów pomocniczych