PRAWA AKTYWNEJ ROLI POLITYKI

PRAWA AKTYWNEJ ROLI POLITYKI

Aktywna rola polityki w stosunku do ekonomiki sta­nowi najważniejszą prawidłowość współzależności mię­dzy nimi. Istotne cechy tej prawidłowości sprowadzają się w zasadzie do następujących: w każdym społeczeń­stwie klasowym polityka stale i bezpośrednio oddziału­je na ekonomikę; zjawiska wchodzące w skład nadbu­dowy wywierają aktywny wpływ na ekonomikę przede wszystkim za pośrednictwem polityki; polityka może przyczynić się do rozwoju ekonomiki, polityka może przeszkadzać w rozwoju ekonomiki, polityka może pod jednym względem pomagać w rozwoju ekonomiki, a pod innym szkodzić; polityka może być decydującym czyn­nikiem rozwoju ekonomiki; polityka ma w stosunku do ekonomiki prymat; znaczenie oddziaływania polityki na ekonomikę wzrasta w miarę rozwoju społeczeństwa.Istotę aktywnej roli polityki w stosunku do ekonomi­ki jako określonej prawidłowości ujmującej ich współ­zależność można wyrazić w przybliżeniu w sposób na­stępujący: polityka jest stale wzrastającym czynnikiem pomagającym albo przeszkadzającym w rozwoju eko­nomiki .W społeczeństwie wczesnego kapitalizmu ekonomicz­ne stosunki produkcji pozostają w ostrym konflikcie z poziomem i charakterem sił wytwórczych, co zwłasz­cza znajduje odzwierciedlenie w bezrobociu i kryzysach ekonomicznych. Państwo burżuazyjne wszelkimi moż­liwymi, opartymi na przymusie środkami utrzymuje te przestarzałe stosunki ekonomiczne w interesie od daw­na już reakcyjnej klasy wyzyskiwaczy — kapitalistów, panującej mniejszości monopolistycznej. Polityka bur-żuazyjna znalazła się w ostrym konflikcie z potrzebami postępowego, ekonomicznego rozwoju społeczeństwa i odgrywa w stosunku do niego rolę hamulca, siły ni­szczycielskiej.Polityka w społeczeństwie socjalistycznym jest poli­tyką najbardziej przodującej, konsekwentnie rewolucyj­nej klasy. Jeśli interesy burżuazji i prowadzona przez nią polityka są zasadniczo przeciwstawne interesom mas ludowych i sprzeczne z obiektywnym biegiem współ­czesnego rozwoju historycznego, to interesy i polityka panującej w ustroju socjalistycznym klasy robotniczej są zgodne z interesami wszystkich ludzi pracy i odpo­wiadają obiektywnemu, postępowemu biegowi rozwoju historii. Specyficzne prawa ekonomiki socjalistycznej harmonizują z ogólnymi socjologicznymi prawami roz­woju ekonomicznego i społecznego. Na tym polega je­den z czynników przewagi socjalizmu nad kapitalizmem. Tę właśnie przewagę wykorzystuje partia komunistycz­na i państwo radzieckie, których polityka opiera się na działających w ustroju socjalistycznym w jednymkierunku specyficznych prawach ekonomicznych i ogólnych prawach socjologicznych.Polityka KPZR i państwa radzieckiego — wyrażająca zasadnicze interesy narodu — pozostaje w organicznej zgodności z ekonomiką socjalistyczną, opartą na włas­ności społecznej.Ponieważ właścicielem jest samo państwo socjali­styczne, polityka stanowi skoncentrowany wyraz eko­nomiki w jej najbardziej bezpośredniej i adekwat­nej formie. Na tym właśnie opiera się szczególna cecha działania prawa aktywnej roli polityki w sto­sunku do ekonomiki w ustroju socjalistycznym, pole­gająca na tym, że polityka jest tu twórczo prze­obrażającą siłą rozwoju ekonomiki.Jednakże aby zrozumieć szczególną, twórczo prze­obrażającą rolę polityki w ustroju socjalistycznym, nie wystarczy stwierdzić, iż rola ta jest uwarunkowa­na charakterem stosunków produkcji, że wynika z so­cjalistycznego charakteru ekonomiki. Możliwość spełnie­nia przez politykę powyższej roli przekształca się w rze­czywistość — realizowana jest bowiem w praktyce dzię­ki temu, że politykę tę formułuje i wciela w życie partia komunistyczna uzbrojona w znajomość obiektywnych praw rozwoju społecznego. Oparta na granitowym fun­damencie teorii marksistowsko-leninowskiej polityka partii komunistycznej działa zgodnie z tymi prawami, wykorzystuje je i dlatego prawidłowo wyraża potrzeby postępowego rozwoju ekonomiki. W ustroju socjalistycz­nym polityka ekonomiczna opiera się na praktycznych wnioskach wynikających z praw ekonomicznych, wy­krywanych przez marksistowsko-leninowską ekonomię polityczną. „Cała praktyczna działalność partii — stwier­dzał N. S. Chruszczow — jest konkretnym wyrazem wiecznie żywego, zawsze rozwijającego się, rewolucyj­nego już z samej swej istoty marksizmu-leninizmu” .To, iż w ustroju socjalistycznym polityka jest potęż­nym, przeobrażającym czynnikiem rozwoju społeczne­go, wynika stąd, że w społeczeństwie socjalistycznym nie ma klasowych antagonizmów i konfliktów, że sta­nowi ono monolitową jedność, że politykę partii komu­nistycznej i państwa socjalistycznego aprobuje, popiera i walczy o jej realizację cały naród, że w socjalistycz­nym ustroju społecznym i państwowym wytwórcy dóbr materialnych dysponują produkcją społeczną, spełniają decydującą rolę w całej działalności swego państwa lu­dowego.Aktywna rola polityki przejawia się przede wszyst­kim w ekonomicznej roli państwa.Każde państwo stanowi nadbudowę nad bazą ekono­miczną. Rola państwa, kierunek, granice i stopień jego oddziaływania na ekonomikę uzależnione są od bazy ekonomicznej, a zwłaszcza od panującej formy własności narzędzi i środków produkcji. Decydującą cechą szcze­gólną aktywnej roli polityki w ustroju socjalistycznym jest wykonywanie przez państwo socjalistyczne funk­cji gospodarczo-organizacyjnej. Istnienie tej funkcji stanowi jedną z najważniejszych różnic między państwem socjalistycznym a wszelkimi pań­stwami eksploatorskimi, wśród których znajduje się również państwo burżuazyjne.Zagadnienie państwa, a w szczególności zagadnienie ekonomicznej roli państwa socjalistycznego i imperia­listycznego, było zawsze osią walki politycznej między ideologią burżuazyjną i proletariacką. W. I. Lenin wska­zywał, że zagadnienie państwa ściśle wiąże się ze sprawą zasadniczych interesów klas panujących i dlatego jest przedmiotem ostrej walki klasowej. Walka ta za­ostrzyła się jeszcze bardziej na obecnym etapie. W związku ze wzrostem kapitalizmu państwowego ideolodzy imperialistycznej reakcji i ich zausznicy — rewizjoniści próbują wszelkimi sposobami przedstawić zjawiska charakteryzujące ekonomiczną rolę współczes­nego państwa burżuazyjnego jako oznakę tego, że prze­stało ono jakoby być państwem klasowym, że stało się rzekomo „państwem powszechnego dobrobytu”. Usiłują oni dowieść, że państwo burżuazyjne „planuje” i „re­guluje” rozwój ekonomiczny, że nastąpiła „rewolucja w ekonomicznych funkcjach państwa” itp.Na obecnym etapie ekonomiczna rola państwa bur­żuazyjnego w porównaniu z okresem przedmonopoli-stycznym rzeczywiście się zwiększyła . Jednakże wzrost ten oznacza stale wzmagające się podporządkowanie państwa burżuazyjnego eksploatatorskim interesom czo­łowej grupy imperialistów. Ekonomiczna rola współczes­nego państwa imperialistycznego wzmaga się dlatego, że monopolistyczna burżuazja w warunkach ogólnego kryzysu kapitalizmu nie może bez szerokiego wykorzy­stania aparatu państwowego utrzymać swojego panowa­nia ekonomicznego. Jak już zwracaliśmy uwagę, nacjo­nalizacja poszczególnych przedsiębiorstw pewnych ga­łęzi gospodarki przez państwo burżuazyjne potwierdza tezę leninowską, że „…monopol państwowy w społeczeń­stwie kapitalistycznym jest jedynie środkiem podnie­sienią i utrwalenia dochodów dla bliskich bankructwa milionerów tej czy innej gałęzi produkcji” oraz że „…burżua kłamią twierdząc, że kontrola — to stoso­wane przez państwo planowe środki zapewnienia kapi­talistom potrójnych, jeśli nie dziesięciokrotnych zys­ków” . Wszechwładza monopoli w krajach świata ka­pitalistycznego znajduje wyraz już w fakcie, że kapitał monopolistyczny nie tylko zajmuje dominujące pozycje w ekonomice tych krajów, lecz stale je rozszerza.Żadne środki związane z oddziaływaniem imperiali­stycznego państwa na ekonomikę nie prowadzą i nie mogą doprowadzić do „zorganizowanego kapitalizmu”, do urzeczywistnienia planowego kierowania gospodarką. Państwo imperialistyczne nie jest w stanie zapobiegać kryzysom ekonomicznym. Burżuazyjne teorie na temat „rozkwitu”, nadejścia epoki „bezkryzysowego rozwoju kapitalizmu” — rozpowszechniane przez ideologów im­perializmu, reformistów i rewizjonistów — zostały zde­maskowane przez życie. Tylko w okresie dwunastu lat powojennych ekonomika USA przeżyła trzy spadki kry­zysowe — w latach 1948—1949, 1953—1957 oraz 1957— —1958. Ostatni kryzys spowodował spadek produkcji przemysłowej Stanów Zjednoczonych do poziomu z roku 1953 i odbił się wyraźnie na światowej gospo­darce kapitalistycznej. „Ani wyścig zbrojeń — mówił N. S. Chruszczow w swoim referacie na XXI Zjeździe partii — ani inne środki nie potrafią uwolnić ekono­miki USA i innych państw kapitalistycznych od kry­zysu nadprodukcji. Państwa kapitalistyczne w żaden sposób nie mogą zlikwidować przyczyny kryzysów. Kapitalizm nie jest w stanie wyzwolić sie ze śmiertel­nego ucisku własnych sprzeczności, zwiększają się one nadal i pogłębiają, zagrażając nowymi wstrząsami go­spodarczymi. Jesteśmy świadkami dalszego pogłębienia się ogólnego kryzysu kapitalizmu, który wzmógł się w wyniku radykalnej zmiany układu sił między świato­wym systemem socjalizmu a światowym systemem ka­pitalizmu, w wyniku rozpadnięcia się systemu kolonial­nego i zaostrzenia sprzeczności społecznych w krajach kapitalistycznych” . Państwo burżuazyjne spełnia wprawdzie określoną rolę ekonomiczną, jednakże wśród swoich funkcji pod­stawowych nie realizuje ono i nie może realizować funkcji gospodarczo-organizacyjnej. Funkcji tej nie na­leży utożsamiać z działalnością państwa w dziedzinie ekonomiki . Pojęcie podstawowej funkcji państwa jest związane z podstawowymi zadaniami danego państwa, z jego istotą klasową. Oznacza to, że wymieniona funk­cja ma swój odrębny, samodzielny charakter. Podsta­wową, wewnętrzną funkcją państwa burżuazyjnego jest uciskanie wyzyskiwanej większości w interesie magna­tów kapitału. Podstawowa zewnętrzna funkcja państwa burżuazyjnego polega na ochranianiu bogactw i przy­wilejów wyzyskującej mniejszości przed zakusami im­perialistów innych krajów oraz na ekspansji, rozszerza­niu swego panowania poza granice kraju. Jeśli chodzi o ekonomiczną rolę państwa burżuazyjnego, to wystę­puje ona w obydwu podstawowych funkcjach: we­wnętrznej i zewnętrznej. Ingerencja współczesnego pań­stwa imperialistycznego w życie ekonomiczne nie ma charakteru odrębnej, samodzielnej funkcji o określo­nym samodzielnym celu. Prawdziwym władcą, rządzą­cym współczesną ekonomiką burżuazyjną, nie jest pań­stwo kapitalistyczne, lecz monopole. One nadają kie­runek działalności państwa, które nie tylko nie jest w stanie zlikwidować cechującej kapitalizm anarchii produkcji, lecz samo jest jednym z obiektów zaciekłej konkurencji monopoli, konkurencji rozwijającej się między nimi zarówno w dziedzinie ekonomicznej, jak i politycznej. Przy tym najbardziej zażarte boje toczą się o podporządkowanie aparatu państwowego i jego polityki swoim prywatnym interesom.Niesłuszne jednak byłoby twierdzenie, że prymat polityki nad ekonomiką ma miejsce tylko w ustroju socjalistycznym . Jest to prawidłowość socjologiczna, działająca w specyficzny sposób w każdym społeczeń­stwie klasowym. Również w ustroju kapitalistycznym ma miejsce prymat polityki nad ekonomiką. Oczywiście w określonym sensie. W zasadzie jest możliwe, że w pewnych warunkach ogólnoklasowe, polityczne uję­cie przez burżuazję tych lub innych problemów życia ekonomicznego dominuje nad bezpośrednio ekonomicz­nymi interesami poszczególnych grup kapitalistów lub jakiegoś towarzystwa akcyjnego. Państwo burżuazyjne może występować i występuje w interesie wielkich ka­pitalistów przeciwko drobnym i średnim. W tym wypad­ku wielkie monopole, które podporządkowały sobie apa­rat państwowy i realizują za jego pośrednictwem swoją politykę, ograniczają eksploatatorski, ekonomiczny inte­res kapitalistów mniej wpływowych i stosunkowo sła­bych. Jest to sprzeczność występująca w łonie klasy bur­żuazyjnej. Czynnik prywatny panuje nad prywatnym. Jednakże istota społeczeństwa burżuazyjnego nie na tym polega, lecz na zupełnie czymś innym. W ustroju kapitalistycznym czynnik prywatny dominuje nad spo­łecznym. Panująca w dziedzinie politycznej monopoli­styczna mniejszość dławi ekonomiczne interesy prole­tariatu i wszystkich ludzi pracy. Oto istota kapitalizmu. I na tym też polega jego reakcyjny charakter. Kiedy grozi niebezpieczeństwo panowaniu burżuazji, kiedy w grę wchodzą podstawowe interesy klasy kapitali­stów jednego kraju, albo nawet kilku krajów, wów­czas burżuazją zapomina o swoich wewnętrznych waśniach i jednoczy się do walki z proletariatem. Faktów na potwierdzenie tej tezy znajdziemy w histo­rii społeczeństwa burżuazyjnego mnóstwo. Współcze­sna burżuazją zgodnie z interesami różnych jej warstw ma kilka partii politycznych, walczących między sobą z racji takich czy innych problemów, jednakże wspól­nie broniących eksploatatorskiej istoty kapitalizmu w walce z proletariatem i jego partią. Państwo burżua­zyjne zawsze i niezmiennie działa w interesie klasy kapitalistów, kapitału monopolistycznego. Właśnie o tym świadczy rzeczywistość kapitalistyczna. Dlatego też antynaukowe i sprzeczne z praktyką są twierdze­nia rewizjonistów o ponadklasowym charakterze współ­czesnego państwa burżuazyjnego. W miarę wzrostu ka­pitalizmu państwowego burżuazyjne państwo zostaje coraz bardziej podporządkowane największym mono­polom. W ten sposób prymat interesów prywatnych nad ogólnymi staje się coraz większy, zaostrza się kon­flikt między egoistycznymi interesami wyzyskiwaczy i ogólnymi interesami narodu.Absolutnym przeciwieństwem tego jest ustrój socja­listyczny, w którym interesy osobiste i ogólne są pra­widłowo i harmonijnie łączone w jedną całość, gdzie prymat polityki nad ekonomiką występuje jako pry­mat interesów ogólnonarodowych, znajdujących wyraz w polityce partii komunistycznej i kierowanego przez nią socjalistycznego państwa.A zatem o prymacie polityki nad ekonomiką w spo­łeczeństwie kapitalistycznym można mówić jedynie w tym sensie, iż najpotężniejsze monopole, które pod­porządkowały sobie całkowicie burżuazyjne państwo, ograniczają za pomocą środków politycznych eksploata-torskie, ekonomiczne interesy mniej potężnych kapi­talistów, a przede wszystkim w tym sensie, że panują­ca w dziedzinie politycznej klasa monopolistycznej burżuazji dławi za pośrednictwem swojego państwa interesy ekonomiczne ludzi pracy i za pomocą środków politycznych utrwala, chroni i potęguje ich wyzysk.Prymat polityki nad ekonomiką w ustroju kapitali­stycznym przejawia się także w dominowaniu, pryma­cie politycznej formy walki klasy robotniczej z burżua­zją nad ekonomiczną walką robotników z kapitalista­mi.Walka polityczna jest walką o główne zasadnicze ekonomiczne i polityczne interesy klasy robotniczej, podczas gdy walka ekonomiczna prowadzona jest o częściowe, grupowe, najbliższe interesy robotników. Forma polityczna góruje nad ekonomiczną formą wal­ki klasowej w tym znaczeniu, iż jest ona najbardziejrozwinięta, ponieważ oznacza obronę podstawowych, a więc i zasadniczych ekonomicznych in­teresów klasy jako całości. W. I. Lenin pisał: „Z tego, że interesy ekonomiczne odgrywają rolę rozstrzygającą, bynajmniej nie wynika żaden wniosek o pierwszorzędnym znaczeniu walki ekonomicznej (= zawodowej), gdyż najistotniejsze, rozstrzygające interesy klas mogą być zaspokojone tylko przez gruntowne przeobrażenie polityczne w ogólności; w szczególności podstawowy interes ekonomiczny pro­letariatu może być zaspokojony jedynie przez rewolu­cję polityczną, która postawi w miejsce dyktatury burżuazji dyktaturę proletariatu” .Walka ekonomiczna ma charakter żywiołowy, ponie­waż w toku jej kształtuje się świadomość jedynie wą­sko zawodowych interesów. Natomiast walka politycz­na jest świadomą walką robotników o ich interesy ogólnoklasowe.Walka ekonomiczna jest pierwszą historycznie formą walki, w procesie której powstała również taka forma organizacji robotników, jak związki zawodowe. Wal­ka polityczna — bardziej rozwinięta forma walki kla­sowej — bezwzględnie wymaga kierownictwa partii marksistowsko-leninowskiej — najwyższej formy kla­sowej organizacji proletariatu.Wszystko to stanowi właśnie podstawę prymatu po­litycznej walki klasy robotniczej nad jej walką ekono­miczną w systemie kapitalistycznym.Walki politycznej i ekonomicznej nie można absolut­nie przeciwstawiać sobie, jak to czynili „ekonomiści”. Oportunizm „ekonomistów” i współczesnych rewizjo­nistów polega nie na tym, że mówią oni o walce o in­teresy ekonomiczne, lecz na tym, że uznają oni tylkosłabo rozwiniętą walkę ekonomiczną, że nie wykracza­ją poza tradeunionistyczną politykę polepszania usta­wodawstwa fabrycznego. Walka polityczna o ustano­wienie dyktatury proletariatu, którą negowali „ekono­miści” i negują wszelkiej maści oportuniści, jest walką również o podstawowe ekonomiczne interesy robotni­ków, o stworzenie warunków dla ich urzeczywistnie­nia.We współczesnym świecie kapitalistycznym każde wystąpienie robotników przeciwko kapitalistom nabie­ra coraz bardziej charakteru politycznego. Decydującym czynnikiem tego, że klasowa walka proletariatu staje się rozwiniętą walką polityczną, jest powstanie i po­myślna działalność politycznych, marksistowsko-leni­nowskich partii klasy robotniczej, które w każdym wystąpieniu robotników bronią ich podstawowych interesów ogólnoklasowych. Interesy te zaś mogą być zaspokojone jedynie w wyniku rewolucji socjalistycz­nej i ustanowienia dyktatury proletariatu. Kierownicza rola partii komunistycznych we współczesnej walce klasowej proletariatu przeciwko burżuazji stanowi gwa­rancję nieuniknionego zwycięstwa rewolucji socjali­stycznej i tryumfu komunizmu.A zatem współzależność między ekonomiką i poli­tyką w społeczeństwie socjalistycznym charakteryzuje działanie takich podstawowych prawidłowości: decydu­jącej roli ekonomiki w stosunku do polityki; względ­nej samodzielności polityki; aktywnej roli polityki w stosunku do ekonomiki; prymatu polityki nad eko­nomiką. Są to ogólne prawidłowości współzależności między ekonomiką a polityką. Występują one, aczkol­wiek w specyficzny sposób, w każdym społeczeństwie klasowym.

[Głosów:1    Średnia:4/5]

Comments

comments