Podsumowanie
W przy rozważaniach dotyczących prymatu ujęcia politycznego często kwituje się sprawę lakonicznym stwierdzeniem, iż zagadnienie to ma duże znaczenie, jeśli chodzi o rozwiązywanie zadań ekonomicznych. A więc nie tylko nie wyjaśnia się problemu, ale wręcz go się zuboża. Rzecz w tym, że prymat polityki nad ekonomiką przy rozwiązywaniu zadań ekonomicznych wyraża się w prymacie politycznego ich ujmowania nad ujęciem ekonomicznym. Cóż to znaczy ,„ujęcie polityczne” i „ekonomiczne”?Polityczny i ekonomiczny punkt widzenia są związane z dwoma rodzajami interesów — politycznym i ekonomicznym.Polityczne interesy ludzi są związane z dziedziną stosunków, jakie istnieją między klasami, z działalnością państwa i partii politycznych.Interesy polityczne mają klasy, państwo, naród, społeczeństwo. Gdyby nie było klas, nie byłoby również interesów politycznych. Natomiast ekonomiczne interesy ludzi wyrażają ich dążenia do zaspokojenia swoich potrzeb materialnych. Występują one również w społeczeństwie, narodzie, państwie, klasie, a także i u poszczególnych grup, a nawet jednostek.Interesy polityczne to interesy ogromnych mas, klas. Trudno mówić o osobistym, indywidualnym, politycznym interesie jednego człowieka, jako że już samo pojęcie interesu politycznego przenosi jednostkę na płaszczyznę jej wzajemnych stosunków z klasami, partiami, państwem.Weźmy na przykład jakąś małą grupę ludzi. Gdyby nie reprezentowali oni interesów określonych klas, partii, państwa, nie byłoby między nimi żadnych stosunków politycznych, bo w ogóle nie byłoby interesów politycznych, natomiast mogłyby między nimi istnieć powiązania ekonomiczne.Jeśli więc ujęcie polityczne bezwzględnie wyraża interesy określonych klas, to ujęcie ekonomiczne może również wyrażać interesy poszczególnych grup i jednostek.W ustroju socjalistycznym polityczny punkt widzenia przy rozwiązywaniu zadań ekonomicznych oznacza ujęcie z punktu widzenia maksymalnego umocnienia dyktatury proletariatu — głównego narzędzia budowy ekonomiki socjalistycznej i jej przekształcenia w komunistyczną. Ujęcie polityczne wymaga umacniania i potęgowania kierowniczej roli partii komunistycznej — głównego warunku trwałości systemu dyktatury klasy robotniczej. Polityczny punkt widzenia przy rozwiązywaniu zadań ekonomicznych oznacza umacnianie i rozwój sojuszu robotników i chłopów — naczelnej zasady dyktatury proletariatu — podstawy politycznej jedności społeczeństwa. Polityczny punkt widzenia przy rozwiązywaniu problemów gospodarczych wymaga ujmowania ich pod kątem zabezpieczenia interesów ogólnonarodowych, państwowych. Do tegosprowadza się treść ujęcia politycznego w ustroju socjalistycznym.Główna specyficzna cecha współzależności między ekonomiką a polityką w społeczeństwie socjalistycznym polega na tym, że polityka partii komunistycznej i państwa radzieckiego odzwierciedla jako skoncentrowany wyraz socjalistycznej ekonomiki ogólnonarodowe, najważniejsze, podstawowe interesy ekonomiczne. Na tym polega specyfika „koncentracji” ekonomiki w polityce oraz istota prymatu polityki nad ekonomiką w ustroju socjalistycznym.Z tego zaś wynika, że w warunkach socjalizmu polityczny, partyjny, państwowy punkt widzenia przy rozwiązywaniu problemów ekonomicznych pokrywa się z szerokim, dokonywanym w interesie ogólnonarodowym ujęciem ekonomicznym.Jednakże nawet przy takiej zgodności, czy też tożsamości, ujęcie polityczne góruje nad ekonomicznym. Przyczyny tego są następujące: ponieważ chodzi o interes ogólnonarodowy, pokrywający się z interesem ogólnopaństwowym, to nie może on już mieć charakteru wyłącznie ekonomicznego, posiada również charakter polityczny. W takim wypadku ekonomika „występuje” jako polityka, ekonomika „przekształca się” w politykę, ujęcie ekonomiczne nabiera charakteru politycznego. Skoro w grę wchodzi interes całego narodu, milionowych mas, to jest to już polityka. Tam gdzie wchodzą w grę miliony, rozpoczyna się już polityka, czyli dziedzina „…stosunków ludzkich, która ma do czynienia nie z jednostkami, lecz z milionami…” Ujęcie polityczne, aczkolwiek pokrywa się z ujęciem ekonomicznym — góruje jednak nad nim, a mianowicie w tym sensie, że bez umocnienia kierownictwa partyjnego i państwa dyktatury proletariatu ogólnonarodowe interesy ekonomiczne nie mogą być zagwarantowane i zaspokojone.Jedna z właściwości wzajemnego stosunku ekonomiki i polityki w ustroju socjalistycznym polega na cechującym ten ustrój kojarzeniu osobistych interesów ekonomicznych z ogólnonarodowymi, państwowymi interesami ekonomicznymi i politycznymi. W grę wchodzi tu już dobro ogólne — podstawa i źródło dostatku każdego obywatela. Dlatego też ujmowanie tych lub innych zadań gospodarczych z pozycji dobrze rozumianego osobistego interesu ekonomicznego pokrywa się z ujęciem państwowym, ekonomicznym i politycznym. Jednakże i w tym wypadku ma miejsce prymat ujęcia politycznego, ponieważ interes osobisty powinien być dobrze rozumiany, to znaczy powinien pokrywać się z interesem ogólnopaństwowym, czyli musi mu być podporządkowany.Potwierdzeniem potęgi i siły żywotnej politycznego punktu widzenia w ustroju socjalistycznym jest praktyka: walka o jego realizację przenika działalność wszystkich świadomych członków społeczeństwa radzieckiego.Pierwsze „subotniki” komunistyczne, w których Lenin dojrzał zarodek komunizmu, były w gruncie rzeczy politycznym wyrazem prymatu polityki nad ekonomiką w działalności samych mas. W „Wielkiej inicjatywie” Lenin pisał:„Komunizm zaczyna się tam, gdzie występuje ofiarna, przezwyciężająca ciężki trud troska szeregowych robotników o zwiększenie wydajności pracy, o ochronę każdego puda zboża, węgla, żelaza i innych produktów, które otrzymują nie pracujący osobiście i nie ich bliscy , ale dale-cy , czyli całe społeczeństwo, dziesiątki i setki milionów ludzi, zjednoczonych początkowo w jednym państwie socjalistycznym, a następnie w Związku Republik Radzieckich” .Realizacja ujęcia politycznego przy rozwiązywaniu zadań ekonomicznych przez masy ludowe znajduje ucieleśnienie w komunistycznym stosunku do pracy, do własności społecznej, w rozwoju i stałym udoskonalaniu socjalistycznego współzawodnictwa. Wyrazem tego ujęcia jest ruch o uzyskanie miana brygad i przodowników pracy komunistycznej, rozwijająca się w całym kraju walka ludzi radzieckich o przedterminowe wykonanie planu siedmioletniego.„Uczucia większości ludzi radzieckich — mówił w referacie na XXI Zjeździe partii N. S. Chruszczow — podporządkowane są szczytnej idei — być pożytecznym dla społeczeństwa, tworzyć dla niego coraz to nowe dobra materialne i kulturalne. Właśnie to, a nie żądza zysku, jak w ustroju kapitalistycznym — jest główną przewodnią pobudką działalności ludzi radzieckich… Przodujący ludzie radzieccy jadą w dalekie kraje nie dla złotego cielca, nie po to, aby się wzbogacić, lecz po to, aby budować nowe fabryki, uprawiać pola, wznosić nowe miasta dla całego społeczeństwa, dla naszych dzieci, dla przyszłości, w imię zwycięstwa komunizmu” .O ogromnym wzroście świadomości ludzi radzieckich świadczą przemówienia robotników i chłopów na XXI Zjeździe partii, przepojone gospodarską troską o rozwój produkcji nie tylko w swoim przedsiębiorstwie lub kołchozie, lecz w całym kraju.Polityczne podejście do pracy zostało doskonale wyrażone w wypowiedzi robotnika W. I. Karesjewa, nowatora z fabryki im. Kirowa w Leningradzie, wynalazcy słynnego wysokowydajnego frezu. Powiedział on, że kiedy tworzył nowy frez, to nawet mu nie przyszła do głowy myśl o wynagrodzeniu pieniężnym, o pieniądzach. Po prostu bardzo pragnął wykonać jak najlepiej potrzebną wszystkim nam rzecz i zastosować tę nowość w życiu produkcyjnym. Najwyższą nagrodą za pracę jest wdzięczność narodu. „Pracować na sposób komunistyczny — to znaczy pracować nie dla pieniędzy (zarobione pieniądze przecież nie przepadną), lecz dla ogólnego dobra, polepszenia życia narodu. Jeśli bowiem będzie żył dobrze cały naród, to tak samo dobrze będzie żyć również każdy człowiek” .Jaskrawym wyrazem politycznego podejścia ludzi pracy w społeczeństwie socjalistycznym do sprawy rozwoju ekonomiki socjalistycznej jest wspaniały ruch zainicjowany przez Walentynę Gaganową, brygadzistkę Wyszniewołockiego Kombinatu Bawełnianego (otrzymała ona obecnie odznakę Bohatera Pracy Socjalistycznej). Otóż W. Gaganowa przeszła dobrowolnie z przodującej brygady, w której zarabiała lepiej, do brygady zacofanej i podciągnęła ją — w drodze umocnienia dyscypliny oraz lepszej organizacji pracy — do poziomu przodujących. Ta patriotyczna postawa została wysoko oceniona na Czerwcowym Plenum KC KPZR (1959 r.). „Zrozumcie, towarzysze — mówił na plenum N.S. Chruszczow — trzeba to sobie uzmysłowić. Nigdy człowiek myślący kategoriami kapitalistycznymi nie uwierzy, że robotnik rezygnuje z pracy lepiej opłacanej i dobrowolnie przechodzi do pracy gorzej płatnej, gdzie zarabia mniej… Wartość i szlachetność czynu tej kobiety polega na tym, że nie zainteresowanie materialne skłoniło ją do tego kroku, lecz idea, oddanie ustrojowi komunistycznemu. Właśnie w imię owego ustroju człowiek zgadza się na osobiste wyrzeczenia” .Wzorem szlachetnej inicjatywy G. Gaganowej już tysiące kierowników przodujących brygad i odcinków pracy w najróżniejszych gałęziach przemysłu i rolnictwa dobrowolnie, nie bacząc na przejściowe straty materialne, przechodzą na pozostające w tyle odcinki i podciągają je do poziomu przodujących.Istnieją jednak jeszcze w naszym społeczeństwie jednostki, nieliczne co prawda, które przeciwstawiają swoje osobiste interesy ekonomiczne interesom ogólnonarodowym, usiłując zaspokoić przede wszystkim te rozumiane w sposób egoistyczny interesy osobiste ze szkodą dla społeczeństwa. Taki stosunek do spraw ogólnych znajduje wyraz w naruszaniu dyscypliny pracy oraz zasady opłaty według pracy, w trwonieniu Własności socjalistycznej itd. Ludzie ci realizują w swojej działalności określony „ekonomiczny” punkt widzenia. Jednakże znajduje się on w nieprzejednanej sprzeczności z interesami ogólnonarodowymi i ujęciem politycznym. W konieczności walki z tego rodzaju „ujęciem ekonomicznym”, w konsekwentnym zabezpieczaniu interesów ogólnonarodowych wyraża się właśnie prymat ujęcia politycznego. Odgrywa ono rolę dominującą, ponieważ obiektywne interesy całego narodu są ważniejsze niż interesy poszczególnych osób i grup.Leninowska zasada prymatu polityki nad ekonomiką, ujęcia politycznego nad ekonomicznym jest podstawą całej polityki ekonomicznej Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Zasadnicze interesy robotników, chłopów, inteligencji — całego narodu radzieckiego koncentrują się w polityce partii, której podstawową treść stanowi walka o zbudowanie komunizmu. Prymat ujęcia politycznego przy rozwiązywaniu zadań rozwoju ekonomicznego wyraża się na przykład w takiej, będącej kamieniem węgielnym, zasadzie ekonomicznej polityki partii, jak przeważający rozwój przemysłu ciężkiego — podstawy stałego podnoszenia dobrobytu narodu i wzrostu ekonomicznego potencjału państwa radzieckiego.Na XXI Zjeździe KPZR ujawniono do końca bezpodstawność odejścia od nauki marksistowsko-leninowskiej antypartyjnej grupy Malenkowa, Mołotowa, Kaganowi-cza i in. Uczestnicy tej grupy za każdym razem, kiedy partia przystępowała do rozwiązywania problemów produkcji mięsa, mleka lub innych nie mniej ważnych artykułów, oskarżali nasze kadry o praktycyzm i ciasnotę polityczną, „o przeciwstawianie gospodarki polityce”. Komitet Centralny dał zdecydowaną odprawę owej antypartyjnej grupie, wykazując swoją wielostronną działalnością, że gdy mowa o potrzebach narodu, wówczas w grę wchodzi wielka polityka. Jak wiadomo, pogląd głoszący, że polityka jest czymś obcym w stosunku do konkretnych praktycznych zadań rozwoju ekonomicznego, jest również głoszony przez współczesnych rewizjonistów.Wspaniałym przykładem twórczego stosowania zasady prymatu ujęcia politycznego przy rozwiązywaniu zadań gospodarczych jest przeprowadzona przez partię reorganizacja zarządzania przemysłem i budownictwem, której ostrze było wymierzone przeciwko barierom resortowym w kierownictwie gospodarczym. Wąskoresor-towy punkt widzenia — to w pewnym sensie określony rodzaj „ujęcia ekonomicznego”. Szereg kierowniczych działaczy przeciwstawiało interesy resortowe interesom państwowym. Dzięki dokonanej reorganizacji resortowy punkt widzenia został zlikwidowany. Była to poważna wada poprzednio istniejącego systemu zarządzania przemysłem i budownictwem, nie pozwalała ona bowiem racjonalnie wykorzystać wszystkich rezerw rozwoju ekonomicznego. Reorganizacja stworzyła możliwości rozwoju specjalizacji i kooperacji między przedsiębiorstwami i rejonami ekonomicznymi. Czerwcowe Plenum KC KPZR wskazało na istniejące niedociągnięcia w rozwoju specjalizacji międzygałęziowej i mię-dzyrejonowej. Plenum zaleciło położyć wreszcie kres kooperacji, opierającej się na starych nieracjonalnych związkach między przedsiębiorstwami, związkach, które ukształtowały się w warunkach poprzedniej formy zarządzania przemysłem i były ustanowione z uwzględnieniem jedynie resortowych interesów ministerstw.