PODATEK

PODATEK

Przymusowe, bezzwrotne nieodpłatne świadczenia pobierane przez państwo lub inne organizacje pu­bliczne z chwilą powstania stanu fak­tycznego przewidzianego ustawą. Przy­musowość świadczenia odróżnia p. od wszelkich dobrowolnych świadczeń na rzecz państwa; Jednocześnie przepisy prawa przewidują bezpośrednią ich eg­zekucję w przypadku nlewywlązywania się z obowiązku świadczenia. Cecha bez-zwrotności wskazuje na różnicę między p. a np. przymusową pożyczką. Nieod­płatność odróżnia p. od innych świad­czeń publicznych mających charakter opłat. Mówi się wprawdzie o odpłatności ogólnej p., ponieważ ludność korzysta ze świadczeń ze strony państwa, odpłat­ność ta Jednak nie Jest bezpośrednio związana z poszczególną wpłatą podat­kową. Podmiotem czynnym, pobierają­cym p., jest w zasadzie zawsze państwo, które może upoważnić inne organa pu­bliczne do poboru p., np. samorząd te­rytorialny. Podmiotem biernym jest po­datnik, a więc osoba, która bezpośred­nio ponosi ciężar p. Płatnik jest tylko quasi organem finansowym, którego prze­pisy prawne zobowiązują do obliczenia, potrącenia i odprowadzania p. Przed­miotem p. są stany gospodarcze lub konkretne przedmioty czy zjawiska, z którymi ustawa łączy obowiązek po­datkowy. Przedmiotem p. może być więc dochód, przychód, obrót, majątek. Pod­stawą opodatkowania jest skonkretyzo­wana co do wielkości podmiotu część przedmiotu p., która podlega opodatko­waniu np. wynagrodzenie, jeżeli prze­kracza minimum wolne od opodatkowa­nia. Kwotą p. Jest suma, którą podatnik zobowiązany Jest zapłacić tytułem p. Za­zwyczaj ustawodawca nie określa kwoty p., lecz podaje stawkę podatkową: okreś­la ona stosunek kwoty p. do podstawy wymiaru. Stawka może być określona kwotowo, procentowo albo ułamkiem np. zysku bilansowego. Podatki dzieli się: w zależności od pod­miotu czynnego opodatkowania — na państwowe i samorządowe; od podmio­tu biernego — na p. od gospodarki uspo­łecznionej, gospodarki nieuspołecznionej i od ludności; od przedmiotu opodat­kowania — na przychodowe, dochodowe, obrotowe, majątkowe, konsumpcyjne; od formy opodatkowania na: 1. równe —kwotowe, kiedy podatnik płaci tę samą kwotę niezależnie od wielkości podstawy opodatkowania; 2. proporcjonalne, kiedy każdy płaci w tym samym stosunku do podstawy opodatkowania; 3. zróżnicowa­ne: a) kiedy stosunek kwoty do podsta­wy opodatkowania wzrasta zależnie od wzrostu podstawy wymiaru progresja, b) kiedy stosunek kwoty do podstawy opodatkowania maleje zależnie od wzro­stu podstawy wymiaru regresja, c) kie­dy stosunek kwoty do podstawy opodat­kowania maleje zależnie od zmniejsze­nia się podstawy wymiaru degresja. W państwach kapitalistycznych przyjęty Jest podział na podatki bezpośrednie i pośrednie w zależności od tego, czy są wymierzone bezpośrednio od źródła dochodu dochodowe, majątkowe, czy pośrednio obciążają źródło dochodu, a wymierzane są od obrotu czy konsum­pcji.Funkcje, Jakie pełnią p. w państwie, za­leżą od stosunków społeczno-ekonomicz-nych, w których występują. Zob. też: podatki w kapitalizmie, podatki w socja­lizmie.podatki bezpośrednie i pośred­nie, Jeden z najdawniejszych podziałów podatków; występował już we wczes­nym średniowieczu; był i Jest stosowa­ny do dzisiaj przez administrację skar­bową państw kapitalistycznych, a jego treść zależy od historycznego rozwoju systemu podatkowego określonego pań­stwa. Tradycyjnie do podatków bezpo­średnich zalicza się podatki obciążające dochód i majątek, wszystkie inne uważa się za pośrednie. Do najważniejszych naukowych kryteriów tego podziału na­leżą: 1. technika poboru podatku; 2. spo­sób nałożenia podatku; 3. przerzucanie podatku; 4. zdolność płatnicza. Technika poboru podatku — wg tego kryterium podatkami bezpo­średnimi są te, które płacą osoby bez­pośrednio zobowiązane do tego przez państwo; podatkami pośrednimi zaś — podatki płacone przez właściwych po­datników za pośrednictwem pewnych osób; podział ten wiązał się z techniką podatkową z końca xviii w., tj. przed powstaniem współczesnych wielkich sys­temów podatkowych opartych na po­datku podstawowym pierwotnie na po­datku dochodowym. Wskutek zmiany praktyki podatkowej okazało się, że ten sam podatek mógł być w Jednym przy­padku bezpośrednim, w innym — pośred­nim. Podział z punktu widzenia techni­ki poboru właściwie stracił w kapitali­zmie swoje znaczenie wyjątek stanowi w pewnej mierze Anglia. Sposób nałożenia podatku— w myśl tego kryterium bezpośrednie są podatki pobierane, a ściślej wymierzane na podstawie stałych spisów czy kata­strów, pośrednie zaś — podatki wymie­rzane na podstawie taryf podatkowych, które nie nawiązują do pewnych sta­łych stanów objętych z góry spisami, ale są warunkowane określonymi zda­rzeniami nie dającymi się przewidzieć; również ten podział jest obecnie kwe­stionowany przez naukę, gdyż istnieją podatki pośrednie, które są wymierza­ne w sposób wykazujący pewną stałość, np. podatek obrotowy, oraz podatki bez­pośrednie o taryfach nieraz bardzo skomplikowanych.Przerzucanie podatku — kry­terium to wiąże się z poglądem fizjo-kratów fizjokratyzm, wg którego tylko dochód z ziemi tworzy dochód na­rodowy; zdaniem flzjokratów tylko po­datek gruntowy był podatkiem bezpo­średnim, wszystkie inne zaś pośrednimi. Z uwagi na fakt, że ustalenie zarówno przebiegu, Jak ostatecznego wyniku przerzucania jest właściwie niemożliwe ilo uchwycenia, teorie oparte na tym kryterium uznawały również za podatek bezpośredni nie ten, który nie mógł być przerzucony, ale podatek, który wg za­miaru ustawodawcy nie miał być prze­rzucony. W nauce burżuazyjnej wystę­puje ostatnio pogląd, wg którego wszyst­kie podatki są w zasadzie przerzucal-ne — jedne trudniej, inne łatwiej. Zatem i to kryterium podziału jest podważane. Zdolność płatnicza — kryte­rium występujące w kilku wariantach, z których najważniejszy, odpowiadający podziałowi tradycyjnemu, polega na przejawianiu się zdolności płatniczej po­datnika zależnie od bezpośredniego lub pośredniego stosunku między źródłem a przedmiotem podatku. źródłem podatku Jest zasób wartości, z którego płaci się podatek, a więc do­chód, przychód i majątek. Natomiast przedmiotem podatku Jest stan, z któ­rym ustawa łączy obowiązek uiszczenia podatku, mogą nim być więc — obok dochodu, przychodu i majątku — także obrót, wydatek nakład i konsumpcja, ponieważ wydatek i konsumpcja są zaw­sze wyrazem obrotu, można twierdzić, że przedmiotem podatku Jest wynik wy­miany, czyli całkowity lub częściowy obrót. Podatki nakładane wprost na źródło są w tym ujęciu podatkami bez­pośrednimi podatki dochodowe, przy­chodowe Jako częściowe podatki docho­dowe i majątkowe, natomiast podatki nakładane na źródło za pośrednictwem obrotu ujawniającego zdolność płatniczą pośrednio są podatkami pośrednimi ob­rotowe, nakładowe i konsumpcyjne. Wielu współczesnych ekonomistów bur-żuazyjnych wyraźnie lub w sposób do­mniemany odrzuca podział podatków na bezpośrednie i pośrednie, inni zaś kon­struują klasyfikację podatków w oder­waniu od tego podziału. W ten sposób uczeni burżuazyjni starają się zamasko­wać klasowy charakter obciążania w ka­pitalizmie wszystkimi podatkami klasy robotniczej. W socjalizmie podział po­datków wyrażających koszt społeczny utrzymania i działalności socjalistyczne­go aparatu państwowego na bezpośred­nie i pośrednie utracił znaczenie z uwa­gi na społeczną własność środków pro­dukcji. Podstawowym źródłem dochodów budżetowych państwa socjalistycznego są dochody z gospodarki uspołecznio­nej.Jest funkcją zarządzania, jego podmiotem jest personel zarządzają­cy, który pobudza, a przedmiotem perso­nel wykonawczy, który Jest pobudzany. Celem p. jest skłonienie podwładnych do zachowywania się działania zgodnego z intencjami zarządzających. Funkcja p-realizowana Jest za pomocą bodźców stosowanych przez zarządzających. Bodź­ce mogą być pozytywne i negatywne w postaci nagród lub kar. Nagrodą Jest dla człowieka to wszystko, co w Jego włas­nym odczuciu umożliwia mu zaspokoje­nie odczuwanych potrzeb i realizację celów przez niego postawionych, karą xas to, co traktuje za przeszkodę w za­spokojeniu potrzeb i dążeniu do celów. Efektywne p. wymaga, aby zachowania podwładnych zgodne z intencjami prze­łożonych związane były z nagrodami, a zachowania sprzeczne — z karami. Niezbędne Jest także świadome dozowa­nie intensywności bodźców. Zbyt mało trakcyjne nagrody i niezbyt dotkliwe kary nie spełniają swojego zadania. Nie­korzystne Jest także stosowanie zbyt atrakcyjnych nagród, które jednostka pragnie uzyskać „za wszelką cenę”, zbyt dotkliwych kar, które sprawiają, że obawa przed nimi paraliżuje niemal cał­kowicie aktywność i inicjatywę pracow­ników. Kary i nagrody pozostają wzglę­dem siebie w stosunku swoistego wpły­wu: uniknięcie kary Jest nagrodą tym większą, im dotkliwsza bywa kara, a nie-uzyskanie nagrody karą tym dotkliwszą, lm bardziej atrakcyjna Jest nagroda. Odczucie określonych rzeczy i stanów rzeczy Jako nagród i kar Jest uwarunko­wane subiektywnie, zależy od typu, hie­rarchii natężenia potrzeb odczuwanych przez poszczególne osoby oraz od celów życiowych, które ludzie 6tawiają sobie w związku z pracą, czyli — innymi sło­wy — od rodzaju nagród, które pragną uzyskać dzięki pracy i kar, których chcą w ten sposób uniknąć. Warunkiem efek­tywnego p. Jest zatem znajomość potrzeb celów pracowników. Przykładem nad­miernie uproszczonego podejścia do motywacji działań pracowników może być posługiwanie się modelem homo oeconomicus, opartym na założeniu, że człowiek poszukuje w pracy Jedynie ko­rzyści materialnych, a wydajność pracy Jest funkcją intensywności stosowanych bodźców materialnego zainteresowania. P. oparte na modelu homo oeconomicus pomija takie potrzeby ludzkie, Jak bez­pieczeństwo, przynależność do kolekty­wu współpracowników, wyróżnianie się, twórczość, realizacja celów ogólnospo­łecznych itp. Wybór określonych metod P- stanowi Jeden z podstawowych czyn­ników wyznaczających styl zarządzania.
– umowa zlecenie podatek

[Głosów:1    Średnia:4/5]

Comments

comments