PŁYNNOŚĆ

PŁYNNOŚĆ

1. w sensie ogólnym — zdolność do wywiązywania się z bieżą­cych zobowiązań finansowych; Jeśli przedsiębiorstwa nie wykorzystują w pełni dostępnych im kredytów pienięż­nych, mówi się, że rynek pieniężny Jest płynny; również w odniesieniu do aktywów rzeczowych lub finansowych mówi się o większej lub mniejszej ich płynności zależnie od długości czasu po­trzebnego do ich zamiany na pieniądz; 2. w znaczeniu węższym — utrzymywanie rezerw pieniężnych w związku z prze­widywanymi wydatkami.W każdej gospodarce towarowej zarów­no ludność, Jak przedsiębiorstwa utrzy­mują stale (poza krytycznymi momenta­mi) rezerwy pieniężne (w postaci go­tówki lub rachunku czekowego w banku), mimo że przez przekazanie tych rezerw na Wkłady oszczędnościowe do banku mogłyby uzyskać dodatkowe źródło do­chodu w postaci odpowiedniej sumy od­setek. Fakt, że rezygnują z tych odsetek, świadczy, że utrzymywanie rezerw plenlężnych Jest niezbędne, że zaspokaja odpowiednie potrzeby, które określa się Jako potrzeby p.; ponieważ przy okreś­laniu ich wchodzą w grę nie tylko czyn­niki obiektywne, lecz również subiek­tywne, mówi się także o preferen­cji p.W teorii ekonomii z zagadnieniem p. spotykamy się Już od czasu L. Walrasa Szerszą Jednak dyskusję na ten temat podjęli ekonomiści z Cam­bridge, a pełną analizę tego zagadnienia Jego roli w nowoczesnej gospodarce kapitalistycznej zawdzięczamy J.Potrzeba rezerw pieniężnych może wy­nikać z następujących trzech względów: l. transakcyjnych; 2. podyktowanych przezornością; 3. spekulacyjnych. Przyczyna tworzenia rezerw pieniężnych na dokonywanie transakcji wynika stąd, że wpływy pieniężne nie są zsyn­chronizowane z wydatkami; rezerwy na­tomiast umożliwiają dokonywanie wy­datków odpowiednio do potrzeb kon­sumpcji czy produkcji niezależnie od da­ty wpływów pieniężnych. Poziom rezerw transakcyjnych utrzymywanych przez ludność Jest określony przez poziom dochodów pieniężnych ludności i często­tliwość wypłaty dochodów; ta część re­zerw Jest więc określona czynnikami całkowicie obiektywnymi. Rezerwy trans­akcyjne przedsiębiorstw zależą od wysokości ich obrotów oraz od struk­tury przepływów pieniężnych między przedsiębiorstwami; są to również czyn­niki całkowicie obiektywne. Jednak w tym układzie czynników obiektywnych mogą powstawać pewne nleregularnoścl; w związku z tym koniecznym uzupełnie­niem rezerw transakcyjnych są rezerwy podyktowane względami przezorno­ści; rezerwy tego rodzaju trzymane są nie tylko z powodu zaistnienia możli­wości nleregularnoścl wpływów, lecz również ze względu na Inne nieprzewi­dziane okoliczności. O wysokości tych rezerw decyduje także indywidualna oce­na tych nieprzewidzianych okoliczności, a więc preferencje p. poszczególnych kon­sumentów czy przedsiębiorców, lecz przy danych preferencjach wysokość tych re­zerw musi pozostawać, tak samo Jak wysokość rezerw transakcyjnych, w pewnej określonej proporcji do wyso­kości dochodów ludności czy obrotów przedsiębiorstw. Rezerwy transakcyjne i rezerwy podyktowane względami prze. zorności stanowią pewną całość i s. funkcją dochodów pieniężnych ludności i obrotów przedsiębiorstw, czyli funkcją dochodu narodowego. Odrębną katego­rią rezerw pieniężnych, której Keynes przypisuje znaczenie decydujące, są re­zerwy utrzymywane ze względów spe­kulacyjnych; chodzi tu o speku­lację zarówno na rynkach towarowych, Jak i na rynku papierów wartościowych. Keynes ogranicza swoją analizę do tego ostatniego zagadnienia ze względu na Jego wagę. Rezerwy spekulacyjne wyni­kają z niepewności co do przyszłego kształtowania się stopy procentowej. Jednym więc z czynników określających Ich wysokość są przewidywania dotyczą­ce kształtowania się przyszłego poziomu stopy procentowej. Jakkolwiek przewi­dywania opierają się na ogół na faktach obiektywnych, to Jednak ocena tych faktów przez poszczególne Jednostki może być dość różna, mimo że w takich przypadkach dość znaczną rolę odgrywa psychologia masowa. Jeżeli więc ktoś przewiduje wzrost stopy procentowej, co oznacza przewidywanie spadku kursu papierów wartościowych o stałym opro­centowaniu, to papierów tych nie bę­dzie trzymał, gdyż w ten sposób po­niósłby stratę na skutek spadku kursu. Zatem dopóki sytuacja się nie ustabili­zuje, będzie wolał trzymać pieniądze. Decydujące jednak znaczenie ma przy tym stosunek przewidywanego poziomu stopy procentowej do poziomu aktual­nego, który określa koszty p. będące pewnego rodzaju premią ubezpieczenio­wą od strat majątkowych. Przejście od papierów wartościowych do pieniądza nastąpi tylko wtedy, kiedy przewidywa­na strata na kursie papierów będzie większa od sumy odsetek, które przy­noszą papiery wartościowe w ciągu okre­su objętego przewidywaniem. Oczywiście wielkości rezerw pieniężnych transak­cyjnych i podyktowanych względami przezorności oraz rezerw spekulacyjnych, posiadanych przez poszczególne Jednost­ki, są ze sobą dość ściśle związane. Jed­nak do celów analitycznych można Je traktować odrębnie; zatem Jeżeli przez M oznaczymy ilość pieniądza, przez Lt — funkcję p. łącznie dla rezerw transakcyj­nych i dyktowanych względami przezor­ności przy danym dochodzie narodo­wym — y przez L2 — funkcję p. dla rezerw spekulacyjnych przy danej sto­pie procentowej — r, to otrzymamy na­stępujące równanie istniejąca na rynku ilość pieniądza Jest w każdym momencie zaabsorbowana przez te dwa rodzaje rezerw. W ustroju socjalistycznym, przy zachowaniu formy gospodarki towarowej, przedsiębiorstwa również muszą utrzymywać rezerwy pie­niężne, przede wszystkim ze względów transakcyjnych. Względy przezorności, wobec uregulowania całości gospodarki, odgrywają minimalną rolę i dotyczą głównie sum gotówkowych trzymanych przez przedsiębiorstwo. Względy spekula­cyjne oczywiście w ogóle nie wchodzą w grę. Potrzeba p. Jest uwzględniona całkowicie zapewniona przez plan fi­nansowy przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo chcąc zachować p. mu­si Jedynie dbać o to, aby nie przekroczyć limitów kredytowych. Natomiast Jeśli chodzi o rezerwy pieniężne utrzymywa­ne przez ludność, to w socjalizmie sy­tuacja przedstawia się podobnie Jak w kapitalizmie. Działają tu względy tran­sakcyjne i względy przezorności, co wią­że się z towarowym charakterem gos­podarki.— stała, w badanym okresie możność terminowego regulowania bieżących zobowiązań, wy­nikająca z łatwości zamiany składnika majątkowego na pieniądz; kryterium to Jest wykorzystywane do oceny działal­ności jednostek gospodarczych. P.f. zależy z jednej strony od stopnia płynności aktywów najbardziej wyso­ką płynnością charakteryzują się środki pieniężne w kasie na rachunkach ban­kowych a vista, a z drugiej — od stop­nia wymagalności zobowiązań; p.f. tego typu można określić jako płynność strukturalną.Warunkiem płynności Jest utrzymywa­nie przez Jednostki gospodarcze odpo­wiednich rezerw pieniężnych. Potrzeba rezerw pieniężnych wynika przede wszystkim ze względów transakcyjnych lJ. z braku synchronizacji w czasie mię­dzy dochodami a wydatkami oraz ze względów awaryjnych w celu zabezpie­czenia się przed nieprzewidzianymi oko­licznościami w działalności przedsię­biorstw.P.f. w ujęciu strukturalnym może być wykorzystana przy udzielaniu kredytu przez aparat bankowy jako podstawowy warunek udzielenia kredytu. Brak p.f. w dłuższym okresie, mimo dokonywa­nia prób sanacji danej Jednostki gospo­darczej, oznacza konieczność jej likwi­dacji. Wykorzystanie kryterium p.f. Jako podstawy oceny działalności przedsię­biorstw i ich aparatu kierowniczego po­zwala w większym stopniu zainteresować gospodarką finansową samo przedsię­biorstwo.Brak p.f. może spowodować pozbawienie przedsiębiorstwa swobody wyboru wie­rzycieli, wobec których regulowane są zobowiązania. Oznacza to ograniczenie prawa przedsiębiorstwa do swobodnego dysponowania środkami na rachunku bankowym i ustalenie przymusowej ko­lejności spłat zobowiązań wobec poszcze­gólnych wierzycieli i ich grup. fluktuacja: 1. ruch zatrudnionych związany z wszelkimi zmianami miejsca pracy, dotyczący za­równo przedsiębiorstwa, Jnk i regionu lub całej gospodarki kraju; 2. ruch za­trudnionych w przedsiębiorstwie, doty­czy przyjęć do pracy zwolnień; 3. nie­pożądana z punktu widzenia przedsię­biorstwa część ruchu zatrudnionych, nadmierna liczba przyjęć i zwolnień w stosunku do liczebności całej załogi; 4. samowolne opuszczenie pracy przez pra­cowników. Najczęściej p.k. traktuje się Jako przejaw dezorganizacji społeczne­go systemu przedsiębiorstwa, czyli stan, w którym zachowania uczestników przebiegają w sposób niezgodny z ocze­kiwaniami, a założone cele systemu są osiągane tylko częściowo lub wcale” . W tym kontekście p.k. mo­że być przyczyną i skutkiem dezorgani­zacji, bowiem niekorzystne warunki pra­cy, zła organizacja i wadliwe kierownic­two powodują odejście pracowników z miejsca zatrudnienia. Niepożądana dla przedsiębiorstwa p.k. może być jednocześ­nie korzystna z punktu widzenia indywi­dualnych Interesów pracowników, którzy opuszczają zakład w poszukiwaniu lep­szych warunków pracy. W pewnych sy­tuacjach, np. w okresie tworzenia nowego przedsiębiorstwa, p.k. stanowi formę doboru załogi spośród wielu kandydatówbardzo zróżnicowanej przydatności za­wodowej. Sytuacja taka stanowi wów­czas również Jedną z możliwości prze­pływu pracowników między przedsiębior­stwami, gałęziami gospodarki i regiona­mi kraju, w zależności od przyjętego znaczenia p.k. różne będą jej przyczyny. A zatem ruch zatrudnionych może być spowodowany: zmianami technicznymiorganizacyjnymi w przemyśle, pojawia­niem się w związku z nimi zapotrzebo­wania na nowe lub w większej liczbie zawody i specjalności, bądź zanikiem te­go zapotrzebowania, powstawaniem lub likwidacją nowych zakładów pracy związanym z rozwojem gospodarczym kraju lub regionu. Powodem innej natu­ry Jest brak równowagi na lokalnym rynku pracy, wywołujący migracje prze­strzenne i ruchliwość kadr między przed­siębiorstwami. Przyczyny te, mające cha­rakter makroekonomiczny, mogą być kontrolowane i regulowane przez plano­wanie zatrudnienia. Źródłem nadmier­nej fluktuacji Jest również brak syn­chronizacji rozwoju gospodarki z syste­mem oświaty przygotowującym nowe kadry pracowników. Najczęściej przyj­muje się określenie płynność w odniesie­niu do przedsiębiorstwa ocenia się Ją z punktu widzenia jego Interesów. Wśród przyczyn tego typu płynności wymienia się, oprócz makroekonomicznych, rów­nież wady związane ze sposobem kiero­wania i polityką personalną w przedsię­biorstwie.Negatywna ocena nadmiernej lub nie­kontrolowanej płynności wiąże się z ustaleniem Jej skutków. Polegają one na dezorganizacji pracy i zespołów ludz­kich, co powoduje zwiększenie kosztów i obniżenie efektów działania. Przy oce­nie rozmiarów i skutków normalnej i nadmiernej płynności stosuje się w przedsiębiorstwie różne narzędzia i mier­niki. Są to przede wszystkim miary sta­tystyczne. Do analizy stabilności lub p.k. służą współczynniki płyn­ności obliczane w stosunku do ogólnej liczby pracowników lub ruchliwej części załogi. Ponadto stosowane są miary kosztów płynności, na które składają się koszty szkolenia pracowni­ków, obsługi personalnej, obniżenia wy­dajności w okresie poszukiwania pracy i adaptowania się do niej ltd. Przy ana­lizie p.k. spowodowanej niezadowalają­cym poziomem organizacyjnym przedsię­biorstwa pomocą mogą być wszelkiego rodzaju badania ankietowe przeprowa­dzane zarówno wśród pracowników od­chodzących z pracy, jak i pozostają­cych.Zastosowanie różnych metod badania p.k. pozwoliło stwierdzić, że Jej rozmia­ry w naszej gospodarce są bardzo duże, zwłaszcza w niektórych gałęziach gos­podarki np. budownictwie. Ustalono, że największa fluktuacja kadr występuje wśród młodych mężczyzn o krótkim sta­żu pracy w danym zakładzie. Na pod­stawie wielu badań przyjęto za granicę p.k. dla mężczyzn — wiek 25 lat i l rok stażu, dla kobiet — wiek 30 lat i 3 lata stażu.W celu zapobiegania p.k. przedsiębior­stwa oddziałują na zmniejszenie rozmia­rów fluktuacji przez odpowiednią poli­tykę, zwłaszcza personalną, formy kie­rowania. Na szczególną uwagę zasługują tu opracowywane m. in. przez socjolo­gów zakładowych programy przyjmowa­nia i wprowadzania do pracy nowych członków załogi, formułowania indywi­dualnych planów rozwoju zawodowego pracowników wysoko wykwalifikowa­nych personelu kierowniczego oraz kształtowania stosunków międzyludzkich.

[Głosów:1    Średnia:4/5]

Comments

comments