Plany gospodarki Zssr
Burżuazyjni ekonomiści i socjolodzy, próbując „obalić” perspektywę nieuniknionego wyprzedzenia kapitalizmu przez socjalizm, głoszą „teorię”, według której wysokie tempo rozwoju cechowało Związek Radziecki rzekomo tylko w początkowym okresie industrializacji, później zaś jakoby „wygasało” i będzie „wygasać” jeszcze bardziej.Rzeczywistość zaprzecza tego rodzaju twierdzeniom. Wystarczy powiedzieć, że globalna produkcja przemysłu w roku 1956 wzrosła w ZSRR w porównaniu z poprzednim rokiem prawie o 11%, a w USA tylko o 3%, w roku 1957 zaś zwiększyła się w ZSRR o 10 %, w USA natomiast pozostała na poziomie poprzednim, w 1958 r. w ZSRR podniosła się o 10%, a w USA zmniejszyła się o 6,5%. W obecnej siedmiolatce przeciętny roczny przyrost produkcji przemysłowej w ZSRR wyniesie co najmniej 8,6%, podczas gdy w USA — będzie wynosił on — według obliczeń amerykańskich ekonomistów — zaledwie 2%.Szybkie tempo rozwoju cechuje wszystkie kraje socjalistyczne. Na przykład w 1958 r. produkcja przemysłowa krajów obozu socjalistycznego wzrosła w porównaniu z rokiem 1937 pięciokrotnie, tempo zaś jej rozwoju w latach 1951—1957 przewyższało tempo rozwoju przemysłu krajów kapitalistycznych 2,6 razy. „Szybki wzrost produkcji — głosi uchwała XXI Zjazdu partii — jest ogólnym prawem rozwojowym socjalizmu, potwierdzonym obecnie przez doświadczenie wszystkich krajów obozu socjalistycznego” .Szczególną cechą współzawodnictwa socjalizmu z kapitalizmem jest na obecnym etapie właśnie to, że kapitalizm ma przeciwko sobie jednolity, jak monolit, światowy system socjalistyczny. Kiedy w 1917 r. Związek Radziecki przystąpił samotnie do współzawodnictwa ze światem kapitalistycznym, globalna produkcja jego przemysłu stanowiła zaledwie 3% światowej produkcji przemysłowej. W przeddzień drugiej wojny światowej na system socjalistyczny przypadało już 17% terytorium i 7% produkcji przemysłowej świata. Obecnie kraje socjalistyczne zajmują 26% obszaru kuli ziemskiej oraz reprezentują 35% ludności świata, a ich produkcja przemysłowa stanowi już ponad trzecią część produkcji światowej. Pod względem rozmiarów produkcji przemysłowej na jednego mieszkańca system socjalistyczny, jako całość, dorównuje już światowemu systemowi kapitalistycznemu. W roku 1965 zaś obóz socjalistyczny, w obecnym swoim składzie, będzie wytwarzał ponad połowę całej światowej produkcji przemysłowej. Jeśli chodzi o Związek Radziecki, to w rezultacie wykonania planu siedmioletniego przekroczy on obecny poziom produkcji przemysłowej Anglii (w przeliczeniu na jednego mieszkańca) i Niemiec Zachodnich. Zajmie więc w zakresie tego wskaźnika pierwsze miejsce w Europie.Związek Radziecki stawia obecnie przed sobą jako praktyczne zadanie: nie tylko doścignąć, lecz także prześcignąć pod względem ekonomicznym najbardziej rozwinięty kraj świata kapitalistycznego — Stany Zjednoczone. Podczas gdy w 1913 r. Rosja produkowała na jednego mieszkańca 13—14 razy mniej wyrobów przemysłowych niż Stany Zjednoczone, to teraz opóźnienie ZSRR w stosunku do USA zmalało w dziedzinie produkcji przemysłowej niemal siedmiokrotnie. Produkcja naszego rolnictwa jest mniejsza o 40%.Nowym i niezwykle ważnym momentem współzawodnictwa socjalizmu z kapitalizmem jest to, że w ciągu ostatnich ośmiu lat Związek Radziecki nie tylko wyprzedził Stany Zjednoczone w zakresie tempa rozwoju, lecz także pod względem absolutnego rocznego przyrostu najważniejszych wyrobów przemysłowych, jak stal, surówka żelaza, ruda żelazna, ropa naftowa, węgiel i cement. W latach 1953—1957 przeciętny roczny przyrost produkcji przemysłowej w ZSRR był w przybliżeniu 2,5 razy większy niż w USA. W dziedzinie produkcji rolnictwa w okresie ostatnich 5 lat (1954—1958) przeciętny roczny przyrost produkcji w ZSRR wynosił ponad 8%, a w USA — poniżej 2°/o. Pod względem ogólnych rozmiarów produkcji mleka i masła Związek Radziecki już doścignął USA. Zbiory pszenicy są w naszym kraju dwa razy większe niż w USA, buraka cukrowego — 4 razy większe, produkcja wełny — 2.3 razy większa, znacznie więcej też produkuje się u nas ziemniaków.Biorąc pod uwagę wyższość ustroju socjalistycznego oraz fakt, że szybsze tempo rozwoju ekonomicznego będzie w dalszym ciągu zapewniać wzrastający absolutny przyrost coraz większej ilości wyrobów, zakładamy, iż w roku 1965 ZSRR przekroczy absolutny poziom produkcji niektórych najważniejszych artykułów w Stanach Zjednoczonych, a w zakresie innych artykułów osiągnie wskaźniki zbliżone do wskaźników USA. Jeśli zaś chodzi o produkcję najważniejszych artykułów rolnych, to zarówno globalnie, jak i w przeliczeniu na jednego mieszkańca obecny poziom USA zostanie przekroczony. Po 1965 r. Związkowi Radzieckiemu wystarczy w przybliżeniu 5 lat, aby osiągnąć i przekroczyć poziom produkcji Stanów Zjednoczonych na jednego mieszkańca. Tak więc w 1970 r., a być może jeszcze wcześniej, Związek Radziecki zajmie pierwsze miejsce w świecie zarówno pod względem absolutnej wielkości produkcji, jak i produkcji na jednego mieszkańca. Wówczas nasza socjalistyczna ojczyzna stanie się krajem o najwyższej w świecie stopie życiowej.XXI Zjazd KPZR opracował nie tylko wspaniały program rozwoju sił wytwórczych w naszym kraju, lecz także nakreślił, opierając się na tych samych zasadach, wytyczne polityki wszechstronnego udoskonalania socjalistycznych stosunków produkcji.Wielka, przeobrażająca siła polityki partii polega właśnie na tym, że w swoich podstawowych założeniach uwzględnia ona wymogi obiektywnego prawa zgodności stosunków produkcji z poziomem sił wytwórczych. Kreśląc ekonomiczny program budowy komu-‚zmu partia uważała, iż niezbędny wzrost produkcji aterialnej nastąpić może jedynie wtedy, gdy będzie na w swej działalności kładła szczególny nacisk na szechstronne doskonalenie stosunków ekonomicznych ak, by stosunki te rozwijały się zgodnie z rosnącymi rozmiarami produkcji, której winno się stwarzać coraz większe możliwości rozwoju.Stosunki produkcji są motorem rozwoju sił wytwórczych jedynie wówczas, kiedy są z nimi zgodne. W miarę rozwoju kapitalizmu — a zwłaszcza wtedy, gdy wszedł on już w stadium imperialistyczne — stosunki produkcji oparte na własności prywatnej popadają w ostry, nie dający się rozwiązać w ramach tego ustroju konflikt ze społecznym charakterem sił wytwórczych. Jak już stwierdzaliśmy, wyrazem tego konfliktu są kryzysy nadprodukcji, niepełne wykorzystanie mocy produkcyjnych i bezrobocie. Wystarczy wskazać, że w Stanach Zjednoczonych w sierpniu 1958 r. moce produkcyjne całego przemysłu były wykorzystywane tylko w 70%, w hutnictwie żelaza — w 60%, a w przemyśle budowy obrabiarek — zaledwie w 25%. Każdy kolejny kryzysowy spadek pociąga za sobą masowe bezrobocie przybierające coraz bardziej charakter chroniczny. W roku 1949 bezrobocie w USA wzrosło w stosunku do roku poprzedniego o 1 331 tysięcy osób; w roku 1954 — o 1 628 tysięcy osób, a w lipcu 1958 roku (w porównaniu z przeciętnym wskaźnikiem za rok 1957) — o 2 358 tysięcy osób. W krajach kapitalistycznych sprzeczności klasowe nieuchronnie się zaostrzają Każdy taki konflikt może być rozwiązany tylko w. drodze rewolucji socjalistycznej, przekształcającej środki produkcji we własność socjalistyczną, mienie ogólnonarodowe, co gwarantuje ich planowy i proporcjonalny rozwój, zgodny z interesami mas pracujących.Współcześni rewizjoniści wypaczają istotę socjalistycznej własności państwowej. Nie chcą też uznać jej decydującego znaczenia. Utożsamiają ją zresztą z własnością państwowo-kapitalistyczną, głosząc przy tym, że jest ona „w niedostatecznym stopniu” społeczna. Za własność socjalistyczną uważają rewizjoniści tylko formy własności grupowej. Na tej podstawie wysnuwają wniosek o „obumieraniu”, likwidacji ekonomicznych funkcji państwa socjalistycznego. Dowodzi to tylko ich ignorancji nie pozwalającej im pojąć znaczenia obiektywnego prawa zgodności stosunków produkcji z poziomem i charakterem sił wytwórczych.Czynnikiem decydującym o zasadniczej przewadze socjalizmu nad kapitalizmem jest właśnie to, że socjalistyczne stosunki produkcji oparte na socjalistycznej własności społecznej pozostają w trwałej i stale pogłębiającej się zgodności z socjalistycznymi siłami wytwórczymi. Wraz ze zwycięstwem rewolucji i likwidacją klas wyzyskiwaczy podstawowe narzędzia i środki produkcji przechodzą w ręce społeczeństwa, mas pracujących, stają się ogólnonarodową własnością socjalistyczną. Ponieważ w ustroju socjalistycznym konieczne jest państwo, które wyraża interesy całego narodu, przeto własność ogólnonarodowa występuje w formie państwowej. Należy przy tym zaznaczyć, że państwowa, ogólnonarodowa własność socjalistyczna obejmuje przede wszystkim dziedzinę produkcji przemysłowej. Jako najwyższa forma uspołecznienia środków produkcji, państwowa własność socjalistyczna najlepiej bowiem odpowiada siłom wytwórczym w przemyśle, gdyż są one najbardziej rozwinięte, i to zarówno pod względem swego poziomu, jak i charakteru. Ogólnonarodowa forma własności zajmuje również ważne miejsce w produkcji rolnictwa, aczkolwiek na obecnym etapie siłom wytwórczym rolnictwa odpowiada raczej grupowa, kołchozowa forma własności. Wyraża ona w sposób najbardziej właściwy i efektywny interesy chłopstwa, łączy osobiste i społeczne interesy kołchoźników. Jednakże własność kołchozowa może rozwijać się tylko na bazie i pod warunkiem zachowania kluczowej pozycji własności państwowej. Dlatego też w ZSRR własność państwowa stanowi 91°/o wszystkich funduszów produkcyjnych radzieckiej gospodarki narodowej. Obejmuje ona nie tylko pod względem ilościowym, lecz także pod względem jakościowym decydujące środki produkcji. Własnością państwową na przykład jest przemysł ciężki — fundament ekonomiki socjalistycznej. Własnością ogólnonarodową jest również ziemia — główny środek produkcji rolnictwa.W miarę zbliżania się społeczeństwa do komunizmu rola państwowej własności socjalistycznej staje się większa, jako że wciąż pogłębia się społeczny charakter procesu produkcji. Znajduje to wyraz w dalszym planowym wzroście społecznego podziału pracy, specjalizacji i koncentracji, w kombinowaniu i kooperowaniu produkcji, w rozwoju i umacnianiu się więzi produkcyjnych między przedsiębiorstwami i rejonami ekonomicznymi kraju. W toku tego procesu rozwija się również socjalistyczna własność państwowa, wzrasta jej znaczenie w całej ekonomice socjalistycznej. „W społeczeństwie socjalistycznym — mówił na XXI Zjeździe partii M. A. Susłow — prawo zgodności stosunków produkcji z poziomem rozwoju sił wytwórczych realizuje się nie żywiołowo, lecz poprzez planową, celową działalność narodu, kierowanego przez partię. Ujawniając sprzeczności między rozwiniętymi siłami wytwórczymi a różnymi przestarzałymi stronami stosunków produkcji, partia i rząd radziecki świadomie podejmują środki sprzyjające doskonaleniu stosunków produkcji i doprowadzeniu ich do zgodności z siłami wytwórczymi. Właśnie w ten sposób i w tym celu partia i rząd wprowadziły konieczne zmiany w sferze własności środków produkcji, dokonując reorganizacji MTS i sprzedając ich sprzęt techniczny kołchozom” .W okresie rozwiniętego budownictwa komunistycznego partia dążąc do udoskonalenia socjalistycznych stosunków produkcji troszczy się przede wszystkim o dalszy rozwój socjalistycznej własności występującej w dwóch formach.Własność ogólnonarodowa będzie umacniać się w miarę wzrostu roli przemysłu i rad gospodarki narodowej, w miarę wzrostu państwowych funduszów produkcyjnych, coraz szerszego i bardziej aktywnego udziału robotników i pracowników umysłowych w kierowaniu produkcją, podnoszenia się ich twórczej inicjatywy, współpracy i wzajemnej pomocy, wzrostu roli społecznych organizacji ludzi pracy. Rozwój własności państwowej i przekształcanie się jej we własność komunistyczną oznacza zmianę jej treści społecznej. Jeśli współczesna własność państwowa jest własnością dwóch klas — robotników i chłopów, jak również inteligencji, to przyszła własność komunistyczna będzie własnością ludzi pracy społeczeństwa komunistycznego. Oznacza to zacieranie się różnic klasowych między robotnikami i chłopami na podstawie zrastania się dwóch form własności socjalistycznej w jednolitą własność komunistyczną.XXI Zjazd KPZR poświęcił wiele uwagi sprawie opracowania teoretycznych i praktycznych problemów związanych ze zbliżaniem się własności kołchozowej do własności ogólnonarodowej i wskazał konkretne drogi prowadzące do tego zbliżenia.N. S. Chruszczow dał w swoim referacie głębokie uzasadnienie tezy, iż na obecnym etapie konieczne jest wszechstronne rozwijanie obok własności państwowej również własności kołchozowo-spółdzielczej, która w pełni odpowiada poziomowi i potrzebom rozwoju sił wytwórczych socjalistycznego rolnictwa.Obie te formy własności socjalistycznej różnią się przede wszystkim stopniem uspołeczenienia narzędzi i środków produkcji. Jednakże poziom uspołecznienia charakterystyczny dla własności kołchozowo-spółdzielczej bynajmniej nie jest wielkością stałą, raz na zawsze ustaloną. Ulega on ciągłym zmianom, bez przerwy wzrasta. Proces ten, zbliżający stopniowo własność kołchozo-wo-spółdzielczą do własności ogólnonarodowej, znajduje wyraz: po pierwsze, we wzroście kołchozowych funduszów niepodzielnych — podstawy rozwoju produkcji kołchozowej — tworzonych i rozwijanych przez kołchoźników przy aktywnym udziale państwa radzieckiego i całego narodu; po drugie, w rozwoju społecznej gospodarki kołchozów i w zmniejszaniu się w związku z tym roli mało wydajnych działek przyzagrodowych, stanowiących osobistą własność kołchoźników; po trzecie, w umacnianiu się i rozszerzaniu międzykołchozowych więzi produkcyjnych, w czym kołchozy są żywotnie zainteresowane; po czwarte, w stapianiu się kołchozowych środków z państwowymi, co bezwzględnie musi nastąpić w wyniku dalszego wzrostu poziomu technicznego rolnictwa. W związku z rozwojem elektryfikacji i mechanizacji praca w rolnictwie będzie coraz bardziej przekształcać się w odmianę pracy przemysłowej. „Stopienie się kołchozowo-spółdzielczej i ogólnonarodowej formy własności — głosi uchwała XXI Zjazdu — dokona się w przyszłości nie w wyniku likwidowania własnościkołchozowo-spółdzielczej, lecz przez podnoszenie stopnia jej uspołecznienia do poziomu własności ogólnonarodowej przy pomocy i poparciu państwa socjalistycznego” .