PLANOWANIE FINANSOWE

PLANOWANIE FINANSOWE

Zespół działań zmierzających do kwantyflkacjl celów polityki finansowej; w planach finansowych ujęte są zadania dotyczą­ce przepływów strumieni pieniężnych, a więc określona jest zarówno ich wiel­kość, kierunek, jak i salda na początek i koniec okresu planowego. Przedmiotem p.f. jest przede wszystkim tworzenie i rozdysponowanie akumulacji pieniężnej i amortyzacji w skali makro i mikro­ekonomicznej oraz gromadzenie lub tworzenie przychodów pieniężnych i ich wydatkowanie przeznaczenie przez po­szczególne podmioty gospodarujące, z różnym stopniem agregacji poszczegól­nych pozycji planu.Budowa planów finansowych, a zwłasz­cza sposób prezentacji ruchu i stanu środków pieniężnych przychody, docho­dy, wydatki, stany lub ich zmiany uza­leżnione są od funkcji, które pełnią w gospodarce narodowej. Ogólnie rzecz biorąc, plany finansowe mogą mieć cha­rakter analityczny lub dyrektywnonalityczny mogą pełnić funkcje analitycz­ne bądź dyrektywno-analityczne. Plan analityczny stanowi progno­zę gromadzenia tworzenia funduszy pieniężnych i ich podziału, ustaloną na podstawie założeń poszczególnych ele­mentów rzeczowych, dającą obraz kształ­towania się równowagi finansowej cało­ści lub odcinka gospodarki z uwzględ­nieniem proporcji, Jakie zachodzą między poszczególnymi rodzajami przycho­dów dochodów i wydatków. Stanowi wjęc on instrument agregacji koordy­nacji planów rzeczowych. Jeżeli w to­ku sporządzania analitycznego planu finansowego okaże się, że brak Jest ogólnej równowagi finansowej lub wła­ściwych proporcji, powstaje konieczność korekty założeń planu. Zmiany te doty­czą tych wskaźników rzeczowych lub finansowych, które powodują trudności zbilansowania planu finansowego. Jako przykład tego typu planów finanso­wych można podać — plan kredytowy, bilans pieniężnych dochodów i wydat­ków ludności bilans przychodów wy­datków ludności, a przede wszystkim bilans finansowy państwa. Nie moż­na utożsamiać planów finansowych z planami rzeczowymi, które także sfor­mułowane są w Jednostkach wartościo­wych w pieniądzu. Cechą charaktery­styczną planów finansowych w odróż­nieniu od rzeczowych jest to, że ujmu­ją one ruch lub stan środków pienięż­nych w związku z procesami gospodar­czymi.Plan dyrektywnoanalltyczny, oprócz podstaw do oceny kształ­towania się równowagi finansowej okreś­lonego odcinka gospodarki lub jej cało­ści, zawiera także wskaźniki mające charakter obowiązujących zadań adre­sowanych do danego podmiotu. W skali makroekonomicznej planem takim Jest budżet państwa, zaś w stosunku do zjed­noczeń planem tym może być np. plan finansowania inwestycji branżowych. Ze względu na zakres plany finansowe można podzielić na: dotyczące całego kraju np. plan kredytowy, plan kaso­wy, bilans pieniężnych przychodów wy­datków ludności, bilans finansowy pań­stwa, pewnych regionów terenowe bi­lanse pieniężnych przychodów i wydat­ków ludności, organów centralnych, te­renowych, zjednoczeń, przedsiębiorstw instytucji zwłaszcza finansowych. zęść z nich ma charakter planów zbior­czych, inne zaś są Jednostkowe. Budżet Państwa Jest planem zbiorczym, groma­dy zaś — Jednostkowym, jednostkowymi Planami są także plany finansowe przed­siębiorstw.Ze względu na okres obowiązywania wyróżnić można plany: wieloletnie, rocz­ne operatywne w tym kwartalne, mie­sięczne, a nawet kilkunasto- lub kilku­dniowe. W praktyce plany wieloletnie mają w zasadzie charakter analityczny i dotyczą okresów pięcioletnich. Wskaź­niki występujące w tych planach mają w znacznym stopniu charakter orien­tacyjny i są sformułowane w sposób ogólny, aby mogły ulec konkretyzacji i ew. korekcie w planach rocznych lub dwuletnich. Te ostatnie mogą mieć cha­rakter dyrektywno-analityczny. Plany finansowe są sporządzane na podstawie elementów planów rzeczowych, wyników analizy gospodarki finansowej w okre­sach poprzednich oraz ogólnych założeń dotyczących rozwoju całej gospodarki narodowej i jej poszczególnych ogniwpodstawowa funkcja kierowania gospodarką socjalistyczną przez organa państwowe; 2. dziedzina wiedzy o dzia­łalności państwa związana z kierowa­niem gospodarką narodową. W warunkach gospodarki socjalistycznej podstawą kształtowania jej rozwoju sta­ło się planowanie gospodarcze. Z Istoty gospodarki socjalistycznej wynika, że Jej rozwój nie może odbywać się samorzut­nie, czy też w sposób żywiołowy. Liczne bowiem zjawiska żywiołowości obserwo­wane w państwach kapitalistycznych wy­nikają przede wszystkim z całkowicie odmiennych warunków polityczno-eko­nomicznych kapitalizmu oraz jego swoi­stych celów. Współczesne kraje kapita­listyczne dążą również do wprowadzenia różnych form programowania lub ogra­niczonego planowania pod kątem uzyska­nia bardziej uporządkowanego wzrostu gospodarki.Należy jednak jak najbardziej przeciw­stawiać się próbom utożsamienia pojęcia planowania gospodarczego w kapitali­zmie i ustroju socjalistycznym, ponieważ nawet w przypadku podobieństwa nie­których stosowanych metod planowania oraz form oddziaływania na rozwój gos­podarczy występują zasadniczo odmienne cele, którym rozwój ten ma służyć, oraz zadania, które mają być wykonane. Pla­nowanie w gospodarce kapitalistycznej zasługuje raczej na nazwę silnie rozbu­dowanego systemu interwencjonizmu państwowego, chociaż w literaturze czę­sto spotyka się te same określenia l na­zwy w odniesieniu do planowania gos­podarczego i Jego metod zarówno w gos­podarce socjalistycznej, Jak i kapitali­stycznej.Planowanie gospodarcze w ustroju so­cjalistycznym należy traktować Jako najbardziej efektywny system kierowania i wszechstronnej koordynacji rozwoju społeczno-ekonomicznego. w krajach so­cjalistycznych p.g.n. zyskuje nie tylko wszechstronne możliwości, wynikające z warunków nowego ustroju społeczno–gospodarczego, ale Jest także obiektyw­ną koniecznością. Państwo socjalistyczne bowiem skupia w swoim raku własność kluczowych środków produkcji i tym samym staje się główną siłą kierującą rozwojem i funkcjonowaniem całej gos­podarki narodowej. Własność środków produkcji stanowi także Jedno z zasad­niczych źródeł przewagi gospodarki so­cjalistycznej nad gospodarką kapitali­styczną. W ustroju socjalistycznym istnieje przeto możliwość najbardziej wszechstronnego wykorzystania zasobów szans rozwojowych, przede wszystkim w wyniku pełnego skoordynowania za­dań i środków niezbędnych do ich rea­lizacji na rzecz wybranych kierunków wzrostu zapewnienia optymalnej Jego struktury. Ta optymalna struktura umoż­liwia Jednocześnie właściwe zaspokoje­nie potrzeb dalszego wzrostu gospo­darczego i Jego wysokiej dynamiki oraz potrzeb rozwoju Jednostki i społeczeń­stwa socjalistycznego.Planowanie gospodarcze eliminuje zja­wiska żywiołowości rozwoju, a także usuwa wszelkie objawy przesileń kry­zysów ekonomicznych, charakteryzują­cych gospodarkę kapitalistyczną. W ten sposób zapobiega się marnotrawstwu sił wytwórczych i zapewnia Jak najpełniej­sze wykorzystanie posiadanych zdolności produkcyjnych i możliwości usługowych, a także poszczególnych czynników roz­woju i warunków decydujących o wy­sokim tempie wzrostu gospodarczego. Na specjalne podkreślenie — oprócz wy­sokiej dynamiki rozwoju określanej wskaźnikiem wzrostu dochodu narodo­wego — zasługuje planowa optymalna w ustroju socjalistycznym dystrybucja dochodu narodowego, dzięki której do­konywane Jest prawidłowe przeznaczanie określonych części dochodu narodowego na realizację celów społecznie najważ­niejszych w danym etapie rozwoju. Niejednokrotnie podkreśla się, że pań­stwo socjalistyczne kształtuje zasadnicze procesy społeczne produkcji, podziału wymiany, spożycia i akumulacji na pod­stawie Jednolitego i wszechstronnie skoordynowanego narodowego planu gos­podarczego. Trzeba Jednak pamiętać, że Już samo opracowanie planu narodowe­go musi być połączone z sytematycznym wysiłkiem zmierzającym do zrów­noważenia wysuwanych celów i zadań z możliwościami gromadzenia niezbęd­nych środków wykorzystania istnieją­cych rezerw lub zasobów, czyli wyma­gane Jest ustalenie optymalnego planu narodowego. W takich warunkach plan ten przekształca się w skuteczne narzę­dzie polityki ekonomicznej kierującej rozwojem całej gospodarki narodowej oraz zapewniającej właściwe i na odpo­wiednim poziomie zaspokojenie potrzeb społecznych. Od 1971 zamiast używane­go dotychczas określenia „narodowy plan gospodarczy” zostało wprowadzone okreś­lenie: „narodowy plan rozwoju społecz­no-gospodarczego”. Chodzi bowiem o za­znaczenie ścisłego powiązania wzrostu gospodarczego i rozwoju socjalnego z równoczesnym nadaniem celom rozwoju społecznego cech nadrzędności. Na tym tle trzeba z całym naciskiem podkreślić znaczenie dyrektywnego cha­rakteru planowania gospodarczego w ustroju socjalistycznym. Jak więc widać narodowe plany gospodarcze różnią się od wszelkiego rodzaju programów czy planów w krajach kapitalistycznych, gdzie z reguły stanowią one Jedynie po­mocnicze narzędzie zmiennej polityki ekonomicznej.Równocześnie planowanie gospodarcze w ustroju socjalistycznym ma zapewnić harmonijność rozwoju, a więc Jego wła­ściwe kierunki i proporcje, przy czym kładzie się nacisk na wybór takich kie­runków wzrostu gospodarczego, które powinny przynieść gospodarce narodo­wej w niedługim czasie najlepsze efekty oraz szybką Jej modernizację. W kolej­nych etapach rozwoju chodzi więc o za­stąpienie wysuwanej początkowo zasady wzrostu ilośclowo-ekstensywnego przez rozwój Jakościowo–lntensywny. Zazwyczaj bowiem pierwsze fazy rozwoju opierają się na planowaniu gospodarczym, zmierzającym ¿0 wszechstronnego wykorzystania istnie­jących dużych zasobów siły roboczej, przy znacznych nakładach inwestycyj­nych przeznaczonych na tworzenie ta­nich i licznych miejsc pracy. Ten typ planowania gospodarczego określany ja­ko kształtowanie ekstensywnego rozwoju przynosi szybki poważny wzrost ilości produkcji. Występujący na rynku „głód” towarów i usług wymaga Jak najszybsze­go zaspokojenia, Jednak z reguły wzro­stowi temu nie towarzyszy dostateczna poprawa Jakości wyrobów i usług oraz zróżnicowanie asortymentu produkcji. Po pewnym Jednak czasie na czoło wysuwa się kryteria wyższej Jakości i nowoczes­ności wyrobów, co oznacza przejście do planowania gospodarczego zapewniające­go rozwój typu intensywnego. W tym celu następuje odpowiedni wybór takich kierunków wzrostu gospodarczego oraz realizacja takiej struktury produkcji i usług, które mogą przynieść w naj­krótszym czasie zasadniczy postęp w mo­dernizacji gospodarki narodowej oraz zapewnić na rynku wewnętrznym i świa­towym korzystny zbyt wyrobów o wyso­kich parametrach techniczno-ekonomicz­nych. Zrealizowanie planowania gospo­darczego o charakterze intensywnym wymaga skoncentrowania kadr środ­ków materialnych, zwłaszcza zaś inwe­stycyjnych, potrzebnych do rozwoju wy­branych branż gospodarki narodowej i poszczególnych przedsiębiorstw. Ze względu na formy planowania gos­podarczego rozróżniamy planowanie centralne i terenowe. Jednym z zasadniczych zadań planowania gos­podarczego staje się optymalne wykorzy­stanie środków terenowych do lepszego rozwoju poszczególnych regionów i za­spokojenia potrzeb ludności. Podstawo­we zadania rozwoju gospodarki narodo­wej ujmowane są wprawdzie w planie centralnym, jednak rosnąca rola -+ pla­nowania terytorialnego, zwłaszcza w po­wiązaniu z zaspokajaniem potrzeb rozwo­ju społecznego, nadaje coraz wyższą ran­gę planom terenowym i realizującym Je-So zadania radom narodowym. Niezależ­nie od podziału planu gospodarczego na centralny i terenowy należy podkreślić, ze Planowanie powinno mieć zawsze cha­rakter kompleksowy. Obejmuje ono bo­wiem bezpośrednio lub pośrednio całość problematyki rozwoju gospodarki naro­dowej i stąd też wymaga kompleksowe­go ujęcia celów i zadań oraz przydziału środków potrzebnych do ich realizacji. Niemniej z każdą nową fazą rozwoju zmienia się i doskonali całość systemu planowania i zarządzania gospodarką na­rodową. Oprócz zasady utrzymywania określonego zasięgu planowania central­nego i nadrzędności decyzji w podsta­wowych sprawach rozwoju społeczno–gospodarczego, coraz większego znacze­nia nabiera system decentralizowania ustaleń planu realizacji Jego zadań. Łączy się to z odpowiednim powiąza­niem nakazów administracyjnych i dy­rektyw planu z systemem bodźców ma­terialnego zainteresowania zdecentra­lizowanego zarządzania, co ułatwia bar­dziej ekonomiczne i efektywne wyko­rzystanie możliwości i środków rozwoju. W ten sposób ustawicznie doskonali się i wprowadza skuteczniejsze i ekonomicz-nlejsze metody kierowania gospodarką narodową w Jej kolejnych fazach rozwo­ju społeczno-ekonomicznego. Na coraz szerszą skalę wykorzystuje się w wa­runkach zdecentralizowanego systemu planowania rachunek ekono­miczny, zwłaszcza w planowaniu pro­dukcji i inwestycji, a także w pokrywa­niu potrzeb wewnętrzno-rynkowych oraz w dziedzinie handlu zagranicznego. Jednocześnie należy podkreślić znacze­nie wszechstronnej koordynacji będącej podstawowym warunkiem efektywności planowania gospodarczego. Bowiem mi­mo daleko idących posunięć decentrali­zacyjnych w pełni musi być utrzymana zasada realności określonych w planie zadań, a więc wszechstronnego zbilanso­wania zadań i środków oraz skoordyno­wania kierunków i struktury rozwoju z możliwościami ich realizacji. W tym celu posługujemy się różnymi metodami bilansowania wyznaczonych w planie za­dań z możliwościami dotyczącymi kadr i środków materialnych, które będą w danym okresie do dyspozycji. W planowaniu gospodarczym należy uwzględnić zasadę pewnej zmienności i elastyczności stosowanych me­tod. Zarówno opracowanie narodowego planu gospodarczego, Jak i późniejsza jego realizacja wiążą się z niezbędnością wprowadzania pewnych zmian wynika­jących z nowej sytuacji gospodarczej,a zwłaszcza z odmiennego niż założono w planie kształtowania się wielkości i struktury środków do realizacji oraz pojawiania się nowych potrzeb lub ko­nieczności korygowania bądź zmieniania pierwotnych zadań.

[Głosów:1    Średnia:5/5]

Comments

comments