PLAN OBROTÓW PŁATNICZYCH

PLAN OBROTÓW PŁATNICZYCH

Określa proporcje zagranicz­nych dochodów i wydatków państwa w okresach przyszłych, np. wielolet­nich, rocznych. Jako Instrument plano­wego działania państwa może być w pełni wykorzystywany tylko w gospo­darce socjalistycznej, dzięki uspołecz­nieniu środków produkcji i aparatu ban­kowego, dzięki Istnieniu monopolu han­dlu zagranicznego oraz monopolu walu­towego. będąc w istocie pla­nowanym bilansem płatniczym, powi­nien przede wszystkim zapewnić: 1. zgod­ność z rzeczowymi planami wymiany z zagranicą towarów, usług świadczeń; 2. zgodność z wiążącymi się z nim pozy­cjami budżetu państwa np. z obsługą długów zagranicznych państwa i planu kredytowego np. z ruchem krótkoter­minowych zagranicznych kredytów ban­kowych; 3. utrzymanie równowagi obi rotów płatniczych z zagranicą; ten ostat­ni postulat obowiązuje w sensie koniecz­ności zapewnienia środków na pokrycie planowych wydatków, nie wyklucza on Jednak sytuacji, w której p.o.p. mknie się nadwyżką dochodu lub defi­cytem. Planowana nadwyżka może mieć na celu zwiększenie krajowych rezerw złota dewiz, Jeśli są one zbyt niskie. Niedostateczny bowiem poziom rezerw dewizowych zmusza często do dokonywa­nia transakcji w niekorzystnej sytuacji cen na rynkach zagranicznych, utrudnia wyrównywanie krótkookresowych defi­cytów, wynikających z sezonowości nie­których obrotów towarowych np. eks­portu rolnego, importu wełny, i w ogóle ogranicza swobodę manewrowania w bie­żącej polityce handlu zagranicznego, co może być przyczyną poważnych strat de­wizowych dla gospodarki. Planowany deficyt może znajdować pokrycie w zmniejszeniu rezerw złota i dewiz lub przez zaciągnięcie kredytów zagranicz­nych na jego pokrycie. W klasyfikacji przedmiotowej . dzieli się na: 1. płatności towarowe; 2. płatności usługowe i różne, w tym: a) usługi transportowe komunikacyjne, b) inne usługi, c) podróże, d) utrzyma­nie przedstawicielstw, e) świadczenia niehandlowe, f) koszty kredytów i do­chody majątkowe, g różne; 3. kredyty długoterminowe; 4. kredyty krótkoter­minowe; 5. zmiany rezerw. Pozycje 1 i 2 stanowią łącznie obroty bieżące, po­zycje 3, 4 i 5 określa się natomiast nazwą obrotów wyrównawczych. W klasyfikacji walutowej obroty planu dzieli się na clearingowe z krajami so­cjalistycznymi, clearingowe z krajami kapitalistycznymi i wolnodewizowe. Po­stulat równowagi planu obowiązuje nie tylko w odniesieniu do całości planu, ale również do jego części w przekroju krajowo-walutowym. Jeśli po sporządze­niu projektu planu wystąpi brak równo­wagi ogólnej lub nawet tylko odcinko­wej w poszczególnych obszarach walu­towych, musi być przeprowadzona ko­rekta zmierzająca do wyeliminowania nie pokrytego deficytu; korekta taka może np. polegać na wstawieniu do pla­nu dodatkowego eksportu, zmniejszeniu pewnych pozycji importowych lub w przypadku braku równowagi odcinkowej na zmianie kierunku niektórych obro­tów.p.o.p. z z. sporządza w Polsce Minister­stwo Handlu Zagranicznego w porozu­mieniu z Ministerstwem Finansów na podstawie następujących materiałów: 1. planu handlu zagranicznego; 2. planu obrotów usługowych; 3. planu obrotów kredytowych. Wszystkie wymienione plany sporządza się w złotych dewizo­wych. P.o.p. z z. opracowuje się dla okre­sów rocznych i wieloletnich, przy czym podlega on zatwierdzeniu w ramach od­powiednich państwowych planów gospo­darczych.Znaczny stopień uzależnienia gospodar­ki polskiej od dostaw zagranicznych, zwłaszcza surowców i maszyn nie pro­dukowanych w kraju, zwiększa wagę problemu zrównoważenia Jed­nocześnie zależność od ruchu cen na rynku światowym oraz od możliwości zakupu i zbytu u kontrahentów zagra­nicznych sprawia, że niebezpieczeństwo powstania niepożądanych odchyleń w wykonaniu Jest stosunkowo duże. Źródłem tych odchyleń mogą być przede wszystkim obroty z krajami ka­pitalistycznymi. Wymiana z krajami so­cjalistycznymi przedstawia znacznie bar­dziej stały odcinek planu, gdyż opiera się ona na planach gospodarczych na­szych kontrahentów i realizowana Jest przez państwowy aparat handlu zagra­nicznego poszczególnych krajów. Ważną rolę w zabezpieczeniu wykonania spełniają wieloletnie i roczne umowy gospodarcze i handlowe, które Polska zawiera z krajami socjalistycznymi. powstałe na gruncie wieloletniego doświadczenia ba­dań naukowych normy postępowania Przy sporządzaniu planów ich wykony­waniu.z«sada partyjności realizuje Jedność programu partii i narodowych Planów gospodarczych możliwą do osiągnlęcla tylko w krajach, w których zosta­ły stworzone podstawy socjalistycznych stosunków produkcji. Ponieważ czynni­kiem organizującym i kierującym bu­downictwem socjalizmu Jest partia, Jej program wytycza ogólne kierunki roz­woju społecznego i gospodarczego, sfor­mułowane w uchwałach zjazdów i ple­nów partii, które następnie konkretyzo­wane są w wieloletnich i rocznych pla­nach gospodarczych. W. Lenin określił „narodowy plan gospodarczy Jako pro­gram partii przetłumaczony na Język liczb”. Zasada partyjności polega zatem na stosowaniu wytycznych partii w opra­cowywaniu planów gospodarczych, do­tyczących rozszerzania i pogłębiania so­cjalistycznych stosunków produkcji, kie­runków wzrostu gospodarczego i sposo­bów Jego realizacji.Zasada centralizmu demo­kratycznego udziału mas w pla­nowaniu polega na łączeniu zasady centralnego planowania z możliwie mak­symalnym rozwojem inicjatywy i samo­dzielności przedsiębiorstw oraz tereno­wych organów władzy państwowej opar­tych na demokratycznej formie kontroli społecznej i przyciąganiu załóg do udzia­łu w opracowywaniu planów gospodar­czych i zarządzaniu przedsiębiorstwa­mi.Zasada naukowości oznacza opracowywanie planów gospodarczych na podstawie znajomości obiektywnie działających praw ekonomicznych. Po­mijanie ich — zwane w swoim czasie woluntaryzmem ekonomicznym — może spowodować załamywanie się planów na danych odcinkach realizacji, co prowadzi do poważnych strat gospodarczych. Zasada decydującego ogniwa oznacza w okresie powojennej od­budowy ustalenie i zabezpieczenie reali­zacji najważniejszego w tym czasie ogni­wa, tj. elementu od którego zależało w dużej mierze wykonanie całego pla­nu; np. w okresie planu 3-letniego decydującym ogniwem było urucho­mienie odbudowa zniszczonej w czasie wojny komunikacji, bez której rozbudo­wa przemysłu i rolnictwa nie była moż­liwa. Po zakończeniu pierwszego okresu odbudowy zasada ta została w dużej mierze zastąpiona przez zasadę propor­cjonalnego rozwoju.Zasada proporcjonalnego rozwoju wszystkich gałęzi gospodar­ki narodowej zapewniająca wszechstron­ny rozwój produkcji, przez rozbudowę, zwłaszcza gałęzi zaniedbanych w okresie kapitalizmu lub szczególnie przez wojnę zniszczonych, co było koniecznym wa­runkiem kompleksowego rozwoju gos­podarczo-społecznego. Po okresie wie­loletniej realizacji tej zasady i zapew­nieniu rozwoju wszystkich gałęzi oraz pod wpływem konieczności specjalizacji międzynarodowej i rozwoju handlu za­granicznego na pierwsze miejsce wysu­nęła się zasada selektywnego rozwoju. Zasada selektywnego rozwo-j u sprowadza się do wytypowania pew­nych gałęzi produkcji, do rozwoju któ­rych nasz kraj jest predysponowany bądź ze względu na liczne kadry specja­listów teoretyków i praktyków w tej dziedzinie, bądź ze względu na istnieją­ce bogactwa naturalne lub Istniejący nowoczesny aparat produkcyjny i możli­wość szybkiej rozbudowy tej gałęzi. Ga­łąź tę powinien charakteryzować wysoki poziom wydajności pracy i niskie koszty produkcji oraz wysoka jakość wyrobów, zapewniająca tym wyrobom przodujące miejsce na rynku światowym, co z kolei umożliwia eksport tych wyrobów i do­starcza dewiz na zakup innych produk­tów, do wytworzenia których gospodar­ka Polski jest mniej predysponowana. Zasada koncentracji środ­ków polega na kierowaniu w obrębie całej gospodarki środków inwestycyj­nych i surowców występujących w mi­nimalnych ilościach przede wszystkim do działów wybranych do intensywnego rozwoju. W poszczególnych gałęziach sto­sowanie tej zasady sprowadza się do koncentrowania środków finansowych rzeczowych w kompleksach gospodar­czych kompleksy inwestycyjno-pro-dukcyjne i do szybkiego ich uruchomie­nia i modernizacji lub rozbudowy w ce­lu osiągnięcia w jak najkrótszym czasie efektów produkcyjnych. Zasada wewnętrznej zgodność i oznacza konieczność uzgadniania planów finansowych z planami rzeczo­wymi, planów produkcji krajowej z pla­nem handlu zagranicznego, planów po­szczególnych gałęzi między sobą, a w przedsiębiorstwach planów produkcji z planem zaopatrzenia i zbytu, planem inwestycyjnym itp. Realizując tę zasadę posługiwać się można różnymi metoda­mi, m. in. metodą bilansową i metodą przepływów międzygałęziowych ana­liza nakładów i wyników produkcji. Zasada ekonomiczno-finan-sowego działania wymaga opar­cia decyzji gospodarczych na zasadach rachunku ekonomiczno-finansowego. Od­nosi się to zarówno do działalności eks­ploatacyjnej, Jak i do działalności in­westycyjnej oraz importu i eksportu, które powinny być podporządkowane kontroli rozrachunku gospodarczego. Rozrachunek gospodarczy powinien po­nadto być stosowany nie tylko w przed­siębiorstwach, lecz również w większych organizacjach gospodarczych, jak kom­binaty i zjednoczenia.

[Głosów:1    Średnia:5/5]

Comments

comments