PIENIĄDZA EMISJA

PIENIĄDZA EMISJA

Two­rzenie pieniądza gotówkowego, tzn. biletów bankowych banknotów, bi­letów skarbowych i bilonu pieniądza zdawkowego, oraz pieniądza bezgotów­kowego bankowego, tzn. przenoszonych wkładów bankowych z rachunku jedne­go klienta na rachunek innego klienta przez banki, lub wyjątkowo i tylko w odniesieniu do pieniądza gotówkowego w formie biletów skarbowych i bilo­nu przez skarb państwa. E.p. przez ban­ki ma charakter kredytowy, gdy Jest funkcją udzielanych przez nie w różnej formie kredytów dla przedsiębiorstw i osób prywatnych. Nadwyżka udzielo­nych kredytów nad kredytami spłaco­nymi oznacza wzrost e.p.; nadwyżka spłat kredytów nad nowo udzielonymi kredytami powoduje spadek e.p. Emitowany przez skarb państwa pie­niądz w postaci biletów skarbowych i ew. bilonu stanowi dochód państwa z przywileju emisyjnego, który służy zwykle finansowaniu deficytu budżeto­wego.W aspekcie historycznym e.p. gotów­kowego w formie biletów bankowych zajmowały się w Anglii, Włeszech i In­nych krajach zachodnich liczne banki handlowe. Emitowanie banknotów przy­nosiło zyski, pozwalało bowiem rozsze­rzać akcję kredytową bez angażowania własnych lub powierzonych bankowi, w formie wkładów, środków pienięż­nych. Obieg banknotów opierał się na zaufaniu społeczeństwa do solidności zasobów majątkowych banku, którego obowiązkiem było utrzymywanie dosta­tecznej rezerwy kasowej na pokrycie prezentowanych do zamiany na kruszec banknotów. Wiele banków w pogoni za zyskiem prowadziło zbyt szeroką akcję emisyjną, co powodowało często ich nie­wypłacalność. Z tych względów, a także z uwagi na korzyści, Jakie przynosiła emisja banknotów w XVIII i XIX w., wystąpiła tendencja do ograniczania emisji przez banki handlowe i powoły­wania z inicjatywy władz państwowych w każdym kraju Jednego, wyposażonego w ustawowy przywilej emisyjny banku biletowego emisyjnego Z banków tych wykształciły się współczesne banki cen­tralne banki i ich rodzaje. W XVIII w. rozwój nowej formy pie­niądza, tj. pieniądza bezgotówkowego, co związane było z upowszechnieniem instytucji -rachunku bankowego i czeku Anglia, skutecznie konkurujące­go z banknotami, rozszerzył pojęcie e.p. na pieniądz bezgotówkowy. Kreacja tego pieniądza uzależniona Jest w znacznej mierze od wysokości posiadanych przez banki handlowe rezerw kasowych, na których wysokość wpływa polityka pie­niężna banku centralnego. Z Jednej strony znaczna — zwłaszcza w krajach anglosaskich — dynamika wzrostu pieniądza bezgotówkowego, któ­ry wyparł niemal całkowicie banknoty z transakcji gospodarczych, a także ograniczył posługiwanie się banknotami w zakresie konsumpcyjnych wydatków gospodarstw domowych, z drugiej stro­ny ustawiczna transformacja(w wyniku krążenia pieniądza między podmiotami gospodarującymi, budżetem państwa, gospodarstwami domowymi itp. pienią­dza bezgotówkowego w pieniądz gotów­kowy i pieniądza gotówkowego w pie­niądz bezgotówkowy, pozbawiły ekono­micznego sensu istniejące jeszcze w statutach niektórych kapitalistycznych banków centralnych przepisy dotyczące regulowania wysokości e.p. gotówkowe­go i Jej zabezpieczenia kruszcem, dewi­zami innymi walorami; toteż np. sta­tut powstałego po II wojnie światowej banku centralnego NRF nie zawiera w tej dziedzinie żadnych ograniczeń. W krajach socjalistycznych, z uwagi na ustawowy obowiązek utrzymywania przez sektor uspołeczniony zasobów pie­niężnych na rachunkach bankowych, tzn. w formie pieniądza bezgotówkowe­go i regulowania w obrębie tego sektora wszelkich płatności z wyjątkiem drob­nych zakupów detalicznych w tym pieniądzu, pieniądz gotówkowy stanowi zsadniczy środek płatniczy sektora nie­uspołecznionego i gospodarstw domo­wych; ponadto pieniądz ten używany jest przez sektor uspołeczniony do roz­liczeń z gospodarką nieuspołecznioną np. skup płodów rolnych), wypłaty płac i różnych świadczeń na rzecz gospo­darstw domowych. W systemie socjali­stycznym nie występuje także zjawisko rozgraniczenia cyrkulacji dwóch form pieniądza. Przeciwnie, zachodzi między nimi związek i stała transformacja Jed­nej formy w drugą. Władze gospodarcze mogą Jednak planowo oddziaływać na rozmiary emisji proporcje obrotu pie­niądza gotówkowego i bezgotówkowego.

[Głosów:1    Średnia:3/5]

Comments

comments