PIENIĄDZA EMISJA
Tworzenie pieniądza gotówkowego, tzn. biletów bankowych banknotów, biletów skarbowych i bilonu pieniądza zdawkowego, oraz pieniądza bezgotówkowego bankowego, tzn. przenoszonych wkładów bankowych z rachunku jednego klienta na rachunek innego klienta przez banki, lub wyjątkowo i tylko w odniesieniu do pieniądza gotówkowego w formie biletów skarbowych i bilonu przez skarb państwa. E.p. przez banki ma charakter kredytowy, gdy Jest funkcją udzielanych przez nie w różnej formie kredytów dla przedsiębiorstw i osób prywatnych. Nadwyżka udzielonych kredytów nad kredytami spłaconymi oznacza wzrost e.p.; nadwyżka spłat kredytów nad nowo udzielonymi kredytami powoduje spadek e.p. Emitowany przez skarb państwa pieniądz w postaci biletów skarbowych i ew. bilonu stanowi dochód państwa z przywileju emisyjnego, który służy zwykle finansowaniu deficytu budżetowego.W aspekcie historycznym e.p. gotówkowego w formie biletów bankowych zajmowały się w Anglii, Włeszech i Innych krajach zachodnich liczne banki handlowe. Emitowanie banknotów przynosiło zyski, pozwalało bowiem rozszerzać akcję kredytową bez angażowania własnych lub powierzonych bankowi, w formie wkładów, środków pieniężnych. Obieg banknotów opierał się na zaufaniu społeczeństwa do solidności zasobów majątkowych banku, którego obowiązkiem było utrzymywanie dostatecznej rezerwy kasowej na pokrycie prezentowanych do zamiany na kruszec banknotów. Wiele banków w pogoni za zyskiem prowadziło zbyt szeroką akcję emisyjną, co powodowało często ich niewypłacalność. Z tych względów, a także z uwagi na korzyści, Jakie przynosiła emisja banknotów w XVIII i XIX w., wystąpiła tendencja do ograniczania emisji przez banki handlowe i powoływania z inicjatywy władz państwowych w każdym kraju Jednego, wyposażonego w ustawowy przywilej emisyjny banku biletowego emisyjnego Z banków tych wykształciły się współczesne banki centralne banki i ich rodzaje. W XVIII w. rozwój nowej formy pieniądza, tj. pieniądza bezgotówkowego, co związane było z upowszechnieniem instytucji -rachunku bankowego i czeku Anglia, skutecznie konkurującego z banknotami, rozszerzył pojęcie e.p. na pieniądz bezgotówkowy. Kreacja tego pieniądza uzależniona Jest w znacznej mierze od wysokości posiadanych przez banki handlowe rezerw kasowych, na których wysokość wpływa polityka pieniężna banku centralnego. Z Jednej strony znaczna — zwłaszcza w krajach anglosaskich — dynamika wzrostu pieniądza bezgotówkowego, który wyparł niemal całkowicie banknoty z transakcji gospodarczych, a także ograniczył posługiwanie się banknotami w zakresie konsumpcyjnych wydatków gospodarstw domowych, z drugiej strony ustawiczna transformacja(w wyniku krążenia pieniądza między podmiotami gospodarującymi, budżetem państwa, gospodarstwami domowymi itp. pieniądza bezgotówkowego w pieniądz gotówkowy i pieniądza gotówkowego w pieniądz bezgotówkowy, pozbawiły ekonomicznego sensu istniejące jeszcze w statutach niektórych kapitalistycznych banków centralnych przepisy dotyczące regulowania wysokości e.p. gotówkowego i Jej zabezpieczenia kruszcem, dewizami innymi walorami; toteż np. statut powstałego po II wojnie światowej banku centralnego NRF nie zawiera w tej dziedzinie żadnych ograniczeń. W krajach socjalistycznych, z uwagi na ustawowy obowiązek utrzymywania przez sektor uspołeczniony zasobów pieniężnych na rachunkach bankowych, tzn. w formie pieniądza bezgotówkowego i regulowania w obrębie tego sektora wszelkich płatności z wyjątkiem drobnych zakupów detalicznych w tym pieniądzu, pieniądz gotówkowy stanowi zsadniczy środek płatniczy sektora nieuspołecznionego i gospodarstw domowych; ponadto pieniądz ten używany jest przez sektor uspołeczniony do rozliczeń z gospodarką nieuspołecznioną np. skup płodów rolnych), wypłaty płac i różnych świadczeń na rzecz gospodarstw domowych. W systemie socjalistycznym nie występuje także zjawisko rozgraniczenia cyrkulacji dwóch form pieniądza. Przeciwnie, zachodzi między nimi związek i stała transformacja Jednej formy w drugą. Władze gospodarcze mogą Jednak planowo oddziaływać na rozmiary emisji proporcje obrotu pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego.