Koncepcja powstała w XVII i XVIII w., głosząca,ze zarówno życiem gospodarczym, Jaki innymi dziedzinami ludzkiej działalności kierują obiektywne prawa natury,koncepcja ta, nawiązująca zresztą dojuż wcześniej sformułowanej teorii p.n.w dziedzinie prawodawstwa, została wykorzystana przez do krytyki wielu woluntarystycznychkoncepcji merkantylizmu. Petty pisał m. in.: próżne i bezowocne są próby przeciwstawiania pozytywnych prawludzkich prawom natury”. P.n. rozbudował następnie fizjokratyzm, tworząc obszerną koncepcję obiektywnego porządku naturalnego — trwałego i niezmiennego. Porządek pozytywny realizowany przez ludzi powinien być zgodny z p.n.; najlepszym sposobem osiągnięcia tej zgodności Jest pozostawienieJednostce swobody działania w kwestiachgospodarczych. Koncepcje te stwarzaływięc teoretyczne uzasadnienie dla programu leseferystycznego laissez faireyzm. w całości koncepcja p.n. miała zdecydowaną wymowę antyfeudalną;Przeciwstawiała się ona wierze wewszechmoc panującego oraz państwafeudalnego. Istotnym błędem koncepcjip.n. był jednak ich rzekomo wieczny niezmienny charakter oraz szukanieźródeł tych praw poza sferą działalnościludzkiej. Koncepcję p.n. rozwijała dalej klasyczna szkoła burżuazyjnej ekonomii Politycznej obiektywna miara możliwości wystąpienia danego zdarzenia w określonych, konkretnych warunkach.Empirycznie stwierdzono, że powtarza­jąc wielokrotnie w tych samych warun­kach jakieś doświadczenie losowe, w wy­niku którego może wystąpić dane zda­rzenie Z, stosunek liczby zaistniałych zdarzeń Z do liczby doświadczeń wyka­zuje pewną prawidłowość, wahając się dookoła pewnej liczby P, będącej p. zda­rzenia Z.W pewnych przypadkach można obli­czyć p. zdarzenia Z bez konieczności uciekania się do doświadczeń losowych. Jeżeli np. w wyniku doświadczenia może wystąpić Jedno z n jednakowo możliwych zdarzeń, z których m powoduje wystąpienie interesującego nas zdarzenia Z, to P m/n. Np. rzucając symetryczną kostką sześcienną, p. wy­rzucenia dwóch oczek obliczymy podsta­wiając n = 6, ponieważ jednakowo moż­liwe jest wyrzucenie oczek od 1 do 0, oraz m = 1 tylko na jednej ścianie znaj­dują się dokładnie 2 oczka; szukane p. wynosi Nowoczesne teorie określają aksjomatycznie po­jęcie p., biorąc za punkt wyjścia naj­prostsze własności częstości względnych zdarzeń. Fundamentalną rolę do zasto­sowań praktycznych odgrywa w rachun­ku p. prawo wielkich liczb, stano­wiące m. in. naukowe uzasadnienie sto­sowania metody reprezentacyjnej w badaniach statystycznych. Rachunek p. znajduje szerokie zastosowanie w fizy­ce, technice, biologii, medycynie, w ba­daniach ekonomicznych i społecznych.nauka o sprawności działań; poszukuje jak najszerszych uogólnień, Interesuje się przeto nade wszystko formami usprawnień sposobów działania wspólnymi dla wszystkich po­szczególnych umiejętności praktycznych; w sposób uproszczony a popularny moż­na by nazwać ją nauką o dobrej robo­cie. Aby sprostać swym zadaniom, prak­seologowie starają się wypracować sys­tem pojęć niezbędnych lub swoiście przydatnych do konstrukcji dyrektyw, czyli zaleceń przestróg, dotyczących wzmagania sprawności i unikania nie­sprawności w działaniu. Określają tedy zarówno terminy służące do opisu tech­niki działania, Jak też terminy służące do oceny sposobów działania pod wzglę­dem sprawności. Do pierwszych należą np. wyrazy: sprawca, czyn, impuls, cel, tworzywo, środek, metoda, wytwór, dzie­ło i in., przykładami drugich będą np. takie wyrazy, Jak skuteczność, spraw­ność, wydajność, oszczędność, dokład­ność, prostota. Należy podkreślić, że oce­ny działania, których dokonywa p., nie są ocenami emocjonalnymi, czyli takimi, w których wyraża się stosunek emocjonalny podmiotu oceniającego do rze­czy ocenianych. Takie oceny emocjo­nalne wypowiada się np. za pomocą wyrazów: piękny, czcigodny, wstrętny, podły; są to wyrazy z dziedziny etyki lub estetyki. Natomiast oceny prakseo-logiczne są ściśle utylitarne mówią tyl­ko o walorach działania, dodatnich lub ujemnych, charakteryzujących to działa­nie wyłącznie z punktu widzenia spraw­ności.Zasób terminów służących do opisu tech­niki działania pozwala dokonać rozróż­nień rozmaitych typów działania. P. wy­różnia tedy np. czyny proste, charakte­ryzujące się jedynością podmiotu dzia­łającego i jedynością aktu nacisku wy­wartego przez ten podmiot na tworzywo, oraz czyny złożone, czyli wieloimpulsowe. Te ostatnie bywają jednopodmioto-we lub wielopodmiotowe. W zależności od tego, czy uczestnicy czynu złożonego dążą do celów zgodnych czy też do ce­lów niezgodnych, mamy przypadek ko­operacji pozytywnej lub przypadek ko­operacji negatywnej. Różne rodzaje do­boru i układu czynów składowych dzia­łania złożonego i różne rodzaje zależności pewnych czynów od Innych oraz pew­nych podmiotów działających od in­nych — dają rozmaite postaci form orga­nizacyjnych działania. Za pomocą ter­minów, o których poprzednio była mo­wa, i na gruncie typologii działań, o któ­rej była mowa ostatnio, p. formułuje swoje zalecenia i przestrogi; doradza np., by o ile możności ograniczać inter­wencję własną, jeśli można ją zastąpić pilnowaniem samorzutnej linii rozwoju zdarzeń prowadzących do zamierzonego przez nas stanu rzeczy; zastępować na­prawianie szkód niedopuszczaniem do ich powstawania; robić za jednym za­machem to, co się dotychczas robiło w drodze osobnego wykonywania wielu czynności; upraszczać metody działania. Nasuwa się z kolei pytanie, z jakich źródeł czerpie p. pomysły i uzasadnie­nia swych dyrektyw. Odpowiedź brzmi: z wszelkich możliwych źródeł, głównie jednak z obserwacji porównawczej dzia­łań, połączonej z dociekaniem przy­czyn Ich powodzeń i niepowodzeń. W wykonywaniu swych zadań prakseolog znajduje poważną pomoc, korzystając z osiągniętych Już przez poszczególne umiejętności cząstkowych uogólnień, wymagających doprowadzenia do właściwe­go stopnia ogólności rozszerzonej. Po­nadto w znanych powszechnie maksy­mach mądrości praktycznej, uzyskanych już przez ludzkość w toku wiekowego doświadczenia, znajduje on wiele cen­nych wskazań wypowiedzianych w for­mie obrazowej lub aforystycznej. Jasno się tedy zarysowuje stosunek p. do ekonomii politycznej i do nauki organizacji i kierownictwa. Pojęcia te­zy P , jako ogólniejsze, stanowią założe­nia wstępne obu tych nauk co do eko­nomii politycznej por.

Comments

comments