Narodziny Socjalizmu

Narodziny Socjalizmu

Wiek XX wszedł do historii jako wiek niezwykle głę­bokich zmian w stosunkach społecznych, zmian zapo­czątkowanych przez Wielką Październikową Rewolucję Socjalistyczną.Po raz pierwszy — po wielu tysiącach lat rozwoju społeczeństwa ludzkiego — na jednej szóstej części ku­li ziemskiej władza przeszła z rąk wyzyskiwaczy do rąk klasy wyzyskiwanej — proletariatu. Klasa robot­nicza ZSRR zespoliwszy wokół siebie wszystkich lu­dzi pracy poprowadziła ich — drogą dotąd nie zna­ną — do budownictwa nowego społeczeństwa, wolne­go od wszelkiego wyzysku i ucisku, społeczeństwa bę­dącego ucieleśnieniem odwiecznych marzeń wielu po­koleń o sprawiedliwości społecznej, o szczęśliwym ży­ciu wszystkich ludzi pracy. Naród radziecki pokonując olbrzymie trudności przekształcił naszą ojczyznę w kraj kwitnący, w potężne mocarstwo światowe.W wyniku niezwykle głębokich przeobrażeń we wszystkich dziedzinach życia społecznego w ZSRR zbu­dowany został socjalizm. W oparciu o osiągnięcia uzys­kane w rezultacie całkowitego i ostatecznego zwycięstwa socjalizmu kraj nasz wkroczył obecnie w nowy, nie­zmiernie doniosły etap swojego rozwoju — w okres roz­winiętego budownictwa społeczeństwa komunistycz­nego.W tym wspaniałym, zgodnym z obiektywnymi pra­widłowościami procesie rozwojowym naszego społe­czeństwa od kapitalistycznej przeszłości do komuni­stycznej przyszłości masy pracujące tylko dlatego mo­gły wystąpić jako świadomy twórca historii, a klasa robotnicza tylko dlatego potrafiła spełnić swoją hi­storyczną misję ich hegemona i wodza, rzecznika wyższego w porównaniu z kapitalizmem socjalistycz­nego sposobu produkcji, że kierowała nimi, zespalała ich i organizowała w walce o sprawę komunizmu, oświetlała drogę prowadzącą do zwycięstwa wielka, stworzona przez Lenina Komunistyczna Partia Związ­ku Radzieckiego.Kierownicza rola partii marksistowsko-leninowskiej i jej słuszna polityka — wyrażająca zasadnicze, żywot­ne interesy ludzi pracy i odpowiadająca obiektywnym potrzebom rozwoju społecznego — były decydującym czynnikiem historycznych sukcesów narodu radzieckie­go. Siła zaś polityki prowadzonej przez partię komuni­styczną, jej słuszność i przeobrażająca rola w rozwoju społecznym wynikają z faktu, że partia ta opiera się na granitowym fundamencie nauki marksistowsko-leni­nowskiej, że jest ona marksizmem-leninizmem w dzia­łaniu, że w całej swojej działalności twórczo stosuje i rozwija niewzruszone w swojej prawdziwości, wy­próbowane w ciągu z górą stuletniego doświadczenia historycznego zasady naukowego komunizmu.Jednym z najważniejszych zagadnień marksizmu-le-ninizmu jest problem współzależności między ekono­miką a polityką w ogóle, a zwłaszcza problem tejże współzależności w społeczeństwie socjalistycznym.Pod pojęciem ekonomiki rozumiemy historycznie określony całokształt stosunków materialnych, jakie za­chodzą między ludźmi w procesie produkcji, wymiany i podziału dóbr materialnych. Owe stosunki materialne będące podstawą rozwoju społecznego — określajądwie strony: stosunki między ludźmi a przyrodą (siły wytwórcze) oraz wzajemne stosunki między ludźmi (stosunki produkcji). Oba te rodzaje stosunków ma­terialnych stanowią razem, jako jedność, sposób pro­dukcji.Na siły wytwórcze społeczeństwa składają się na­rzędzia i środki produkcji oraz ludzie wprawiający je w ruch i realizujący produkcję dóbr materialnych. De­cydującym jednak elementem społecznych sił wytwór­czych są masy pracujące. Całokształt stosunków pro­dukcji określa ekonomiczną strukturę społeczeństwa, będącą bezpośrednią podstawą całej jego politycznej i społecznej nadbudowy, jego realną bazą. Stronami sto­sunków produkcji są: stosunki własności środków pro­dukcji, współdziałanie między różnymi grupami spo­łecznymi w procesie produkcji, podział dóbr material­nych. Stroną decydującą, determinującą pozostałe stro­ny bazy ekonomicznej, całokształt stosunków produkcji, są stosunki własności. Określają one pozycję jednostki, grup społecznych i klas w społeczeństwie oraz charak­ter ich wzajemnych stosunków, a także formy i zasady podziału produktów. Rozwój stosunków własności leży u podstaw historycznej zmienności różnych typów sto­sunków produkcji. Prywatna własność środków produk­cji rodzi stosunki wyzysku, panowania i ujarzmienia, które cechują takie typy stosunków produkcji, jak nie­wolnicze, feudalne, kapitalistyczne. Społeczna własność środków produkcji rodzi stosunki współpracy i wza­jemnej pomocy. Typami tej formy stosunków produk­cji są stosunki bezklasowego społeczeństwa wspólnoty pierwotnej i socjalistyczne stosunki ekonomiczne.Marksizm ściśle rozgranicza materialne, ekonomiczne stosunki własności od prawnych stosunków własności. Na tym polega jedna z istotnych stron materialistycz-nego pojmowania społeczeństwa. Na rozgraniczenie to należy zwrócić szczególną uwagę, zwłaszcza że ideolo­gowie współczesnej burżuazji utożsamiają obydwa ro­dzaje stosunków społecznych, usiłując sfałszować w ten sposób materializm historyczny. Na przykład wybitny prawnik burżuazyjny, H. Kelsen, pisze: „Stosunki wła­sności, to jest stosunki prawne, są stosunkami produk­cji, czyli stosunkami ekonomicznymi. «Stosunki własno­ści albo «stosunki prawne» — to tylko inna nazwa ekonomicznych stosunków produkcji .Naukową interpretację stosunków własności dała je­dynie teoria marksistowsko-leninowska. Jak wskazywał Marks, na pytanie, co to jest własność, „…można było odpowiedzieć tylko dając krytyczną analizę «ekonomii politycznej , obejmującej całokształt owych stosun­ków własności nie w ich wyrazie prawnym jako stosunków woli, ale w ich realnej postaci, tzn. jako stosunków wytwórczościEkonomiczne stosunki własności — w odróżnieniu od prawnych stosunków własności — stanowią nie­zbędny i stały warunek produkcji. Powstają one nie­zależnie od świadomości społecznej, obiektywnie, zgo­dnie z poziomem i charakterem sił wytwórczych. Na­tomiast prawne stosunki własności są uzależnione od świadomości społecznej, kształtują się bowiem na ba­zie określonej świadomości prawnej, znajdującej wy­raz w normach prawnych. Materialne, ekonomiczne stosunki własności warunkują ideologiczne stosunki prawne. Prawo własności, wyrażone w ustawach wy­dawanych przez państwo, nie jest niczym innym, jak jurydycznym odzwierciedleniem i potwierdzeniem fak­tycznych, realnie istniejących ekonomicznych stosun­ków własności .Prawo jest to wola klasy sprawującej ekonomiczną i polityczną władzę w społeczeństwie, usankcjonowana ustawą.Kapitalistyczna własność prywatna oddziela środki produkcji od wytwórców dóbr materialnych, pozbawia klasę robotniczą środków produkcji, oznacza barbarzyń­ski wyzysk proletariatu przez burżuazję, i w ogóle wy­zysk wszystkich ludzi pracy, zakłada podział produk­tów nie według pracy w nie włożonej, lecz według ka­pitału. W przeciwieństwie do tego socjalistyczna wła­sność społeczna łączy wytwórców dóbr materialnych — ludzi pracy ze środkami produkcji, likwiduje wszel­kie formy wyzysku. Socjalistyczne stosunki produkcji cechuje koleżeńska współpraca, przyjaźń i wzajemna pomoc wszystkich wytwórców w społeczeństwie, po­dział produktów według ilości i jakości pracy wy­datkowanej na ich wytworzenie.Jednocześnie same ekonomiczne stosunki własności, a więc i całokształt stosunków produkcji, są uwarun­kowane przez siły wytwórcze społeczeństwa. Typ pro­dukcji, poziom i charakter sił wytwórczych decydują o powstawaniu określonych form własności, o zastę­powaniu jednych form własności przez inne jej formy,zmianie i rozwoju tych form. Decydująca rola sił wy­twórczych w stosunku do własności, a zwłaszcza ich części składowej — narzędzi produkcji, polega na tym, że spośród wszystkich elementów bogactwa społecznego głównym obiektem przywłaszczania, obiektem własności, są narzędzia produkcji. Różnice w sposobie przywłasz­czania narzędzi i środków produkcji znajdują właśnie wyraz w różnych historycznych formach własności. Stąd wynika odkryte przez Marksa obiektywne, socjologiczne prawo zgodności stosunków produkcji z poziomemcharakterem sił wytwórczych, jako że rozwój sił wy­twórczych, określając zgodność form własności i form produkcji, tym samym rodzi wymóg tej zgodności.Dotychczasowe rozważania pozwalają na sformuło­wanie wniosku, że przy badaniu współzależności mię­dzy ekonomiką a polityką pod pojęciem ekonomiki na­leży rozumieć nie tylko całokształt ekonomicznych sto­sunków produkcji, lecz cały sposób produkcji dóbr ma­terialnych. Taka interpretacja ekonomiki podkreśla obiektywny, nierozerwalny, organiczny związek istnie­jący między siłami wytwórczymi a stosunkami produk­cji w systemie produkcji społecznej. Sposób produkcji w swoim całokształcie występuje jako materialna pod­stawa ekonomiczna wszystkich stron rozwoju społecz­nego. Siły wytwórcze określają nie tylko stosunki pro­dukcji, lecz także — w ostatecznym wyniku — politykę. „Sposób produkcji życia materialnego — pisał Marks — warunkuje społeczny, polityczny i duchowy proces ży­cia w ogólności” . Z drugiej strony aktywna rola poli­tyki znajduje wyraz nie tylko w jej silnym oddziaływa­niu na ekonomiczne stosunki produkcji, lecz tąże dro­gą również na siły wytwórcze.Jak wskazywał W. I. Lenin, polityka dotyczy stosun­ków między klasami, narodami i państwem. W polityce zawsze znajdują wyraz interesy określonej klasy, par­tii, państwa, narodu. W społeczeństwie klasowym, opar­tym na wyzysku, stosunki polityczne mają charakter panowania i walki, w społeczeństwie socjalistycznym — charakter sojuszu i współpracy.Jednakże nie wszelkie stosunki między klasami są stosunkami politycznymi. Na przykład działające w ustroju kapitalistycznym ekonomiczne prawo prze­ciętnego zysku wyraża fakt wyzysku robotników przez całą klasę kapitalistów, antagonizm istniejący między klasą proletariuszy a klasą burżuazji w sferze ekono­miki .Natomiast stosunki polityczne wykraczają poza ramy wzajemnych stosunków między klasami w dziedzinie produkcji i podziału dóbr materialnych. Specyfika po­lityki jako określonego rodzaju stosunków społecznych polega na tym, że są to stosunki między klasami po­wstające na gruncie problemu władzy państwowej. Tre­ścią stosunków politycznych jest: a) walka klas o wy­korzystanie państwa i o ustrój władzy państwowej; b) stosunki klas w procesie działalności instytucji poli­tycznych; c) stosunki klas w dziedzinie ideologii poli­tycznej.Niezbędnym i podstawowym elementem życia poli­tycznego w społeczeństwie klasowym jest działalność instytucji politycznych. Instytucje polityczne tworzą klasy w celu osiągnięcia i realizowania politycznego panowania w społeczeństwie, obrony i zabezpieczenia swoich interesów klasowych. Główną instytucją poli­tyczną są partie polityczne i państwo.Partia polityczna jest to zorganizowana część określo­nej klasy, wyrażająca w sposób najbardziej pełny jej zasadnicze interesy oraz kierująca walką tej klasy prze­ciwko wrogim klasom. W. I. Lenin podkreślał, że „naj­bardziej jednolitym, pełnym i skrystalizowanym wyra­zem politycznej walki klas jest walka partyj” . Burżuazja ma swoje partie polityczne, reprezentu­jące różne jej warstwy. Rywalizują one między sobą, mają różne stanowiska w poszczególnych kwestiach, jednakże wspólnie bronią istoty opartego na wyzysku kapitalizmu, walcząc z proletariatem i jego partią.Klasa robotnicza posiada swoje partie polityczne. Partia komunistyczna jest przodującym oddziałem kla­sy robotniczej i najwyższą formą jej organizacji klaso­wej, kierowniczą siłą w walce wszystkich ludzi pracy0 obalenie kapitalizmu, o zbudowanie socjalizmu i ko­munizmu.Podstawowym narzędziem realizacji polityki klasy panującej jest taka instytucja polityczna jak państwo. „Polityka — pisał W. I. Lenin — jest to udział w spra­wach państwa, kierowanie państwem, określanie form, zadań, treści działalności państwa…” Państwo może przybierać różne formy i jego dzia­łalność może mieć różną treść, przejawiać się w róż­nych funkcjach, służyć różnym celom, jednakże zaw­sze jest ono klasowe ze względu na swoją genezę i cha­rakter.Burżuazyjne państwo imperialistyczne jest dykta­turą burżuazji, organizacją polityczną, za pomocą któ­rej garstka monopolistów utrzymuje w ryzach i po­słuchu wyzyskiwaną większość społeczeństwa. Właśnie po to, aby zamaskować fakt dyktatury mniejszości nad większością, socjologowie burżuazyjni wszelkimi sposo­bami negują klasowy charakter państwa, a w szczegól­ności państwa imperialistycznego.W przeciwieństwie do państwa burżuazyjnego pań­stwo socjalistyczne jest dyktaturą klasy robotniczej1 nie ukrywa — nie ma bowiem po temu potrzeby — swojego charakteru klasowego. Reprezentując interesy większości społeczeństwa, skupia ono swoją działalność na budowie społeczeństwa, w którym nie będzie żad­nych klas. Jednakże właśnie po to, aby zrealizować ten cel, państwo socjalistyczne winno być polityczną orga­nizacją dwóch zaprzyjaźnionych z sobą klas — robotni­ków i chłopów, organizacją zapewniającą klasie robot­niczej państwowe kierownictwo całym społeczeństwem.Państwo jest najpotężniejszym środkiem ochrony i realizacji interesów klasowych. Dlatego też zagadnie­nie władzy państwowej, jej zdobycia i utrzymania, sta­nowi podstawową treść walki klasowej i jej najwyższej formy — rewolucji społecznej. Jest też głównym pro­blemem polityki prowadzonej przez klasy.Polityka pozostaje w ścisłym, nierozerwalnym związ­ku z ekonomiką. Jest ona kwintesencją, uogólnieniem i zakończeniem ekonomiki. Oznacza to, że polityka każ­dej klasy wyraża jej główne, podstawowe, ogólnoklaso-we interesy ekonomiczne.W praktycznym życiu polityka jako pojęcie ogólne nie istnieje, jest zawsze polityką konkretną. Ma ona ta­ki lub inny charakter w zależności od tego, czyje inte­resy, to znaczy, jakiej klasy lub klas, wyraża, kto ją rea­lizuje, kto jest uczestnikiem danych stosunków politycz­nych. Biorąc pod uwagę zakres polityki, dzielimy ją na politykę wewnętrzną i zagraniczną. W ramach polityki wewnętrznej rozróżniamy jeszcze politykę ekonomicz­ną, politykę prowadzoną w celu wzmocnienia danego ustroju państwowego i społecznego, politykę militarną, politykę oświatową i kulturalną oraz politykę narodo­wościową. Ze względu na swój charakter polityka by­wa albo postępowa, albo reakcyjna, jeśli zaś chodzi o środki jej urzeczywistniania — pokojowa lub agre­sywna. Politykę różnicujemy również w odniesieniu do okresu rozwojowego określonych społeczeństw klaso­wych itd.Jakościowo nowa, diametralnie przeciwstawna poli­tyce klas żyjących z wyzysku — polityce burżuazji — jest polityka klasy robotniczej, klasy młodej, konse­kwentnie rewolucyjnej, wyrażającej interesy wszyst­kich ludzi pracy. Wyższość tej polityki ma swe źródło w tym przede wszystkim fakcie, że jej wyrazicielką jest partia komunistyczna, uzbrojona w znajomość praw rozwoju społecznego. Skupiając i jednocząc wokół sie­bie wszystkich ludzi pracy, partia kształtuje swoją po­litykę zgodnie z ich zasadniczymi interesami, opierając się jednocześnie na trwałej naukowej podstawie marksi­stowsko-leninowskiej teorii.W warunkach dyktatury proletariatu polityka odgry­wa twórczą, przeobrażającą rolę. Podstawową treścią polityki wewnętrznej jest umacnianie i rozwijanie so­juszu robotniczo-chłopskiego — walka o komunizm. W polityce zagranicznej generalną linią partii i państwa radzieckiego jest walka o pokój i przyjaźń między na­rodami.Ogólną definicję polityki jako zjawiska społecznego można zatem tak sformułować: polityka jest to kwinte­sencja ekonomiki oraz wzajemnych stosunków mię­dzy klasami, walczącymi pod kierownictwem partii o zdobycie, ugruntowanie i wykorzystanie władzy pań­stwowej w swoich interesach klasowych.Współzależność ekonomiki i polityki to skompliko­wany proces, który charakteryzuje szereg prawidłowo­ści. Należą do nich: 1) decydująca rola ekonomiki w sto­sunku do polityki; 2) względna samodzielność polityki;aktywna rola polityki w stosunku do ekonomiki;prymat polityki nad ekonomiką.W każdym społeczeństwie klasowym prawidłowości te działają w sposób specyficzny. Specyfika ich działa­nia w ustroju socjalistycznym wynika: a) z istoty eko­nomiki socjalistycznej, charakteru stosunków ekono­micznych, treści i formy działania praw ekonomicz­nych; b) z klasowej struktury społeczeństwa; c) z istoty polityki dyktatury klasy robotniczej; d) z konkretnych wewnętrznych i zewnętrznych warunków rozwoju spo­łeczeństwa socjalistycznego.Problem wzajemnego stosunku ekonomiki i polityki w epoce dyktatury proletariatu został wysunięty i roz­strzygnięty przez marksizm-leninizm. Szczególnie duży jest wkład W. I. Lenina w opracowanie tego zagadnie­nia. Do dalszego twórczego rozwoju marksistowsko-le­ninowskiej nauki o współzależności między ekonomiką a polityką przyczyniły się uchwały zjazdów, konferen­cji, posiedzeń plenarnych Komitetu Centralnego oraz inne dokumenty Komunistycznej Partii Związku Ra­dzieckiego, wszystkich bratnich partii komunistycznych, jak również dzieła przywódców KPZR, wszystkich kie­rowniczych działaczy międzynarodowego ruchu komu­nistycznego.Studiowanie problemu współzależności między eko­nomiką a polityką w społeczeństwie socjalistycznym nabiera tym większego znaczenia, że w miarę rozwoju owego społeczeństwa — zwłaszcza na obecnym etapie, kiedy wkroczyło ono w okres rozwiniętego budownic­twa komunistycznego — nieustannie wzrasta przeo­brażająca rola polityki Partii Komunistycznej i ekono­miczna rola kierowanego przez nią państwa socjali­stycznego.Ponadto w obecnej dobie zaostrzyła się walka mię­dzy ideologią komunistyczną i burżuazyjną. Frontalny atak ideologiczny imperialistycznej reakcji, skierowany przeciwko ruchowi komunistycznemu, wspomaga dziś jeszcze rewizjonizm. Odrzucenie przez współczesny re-wizjonizm podstawowych zasad marksizmu-leninizmu wyraża się przede wszystkim w negowaniu lub po­mniejszaniu decydującej roli państwa dyktatury pro­letariatu w rozwoju socjalistycznej ekonomiki oraz kie­rowniczej roli partii komunistycznej w walce o socja­lizm i komunizm.Analiza obiektywnych prawidłowości wzajemnego stosunku ekonomiki i polityki — szczególnych form ich przejawiania się w ustroju socjalistycznym — de­maskuje ideologię imperialistycznej reakcji, wykazuje całkowite bankructwo koncepcji rewizjonistycznych, wypaczających marksizm-leninizm.

[Głosów:1    Średnia:4/5]

Comments

comments