Demokratyzm
Głęboką charakterystykę demokratyzmu i roli rad w okresie rozwiniętego budownictwa komunistycznego zawierają materiały XXI Zjazdu partii i przemówienie N. S. Chruszczowa do wyborców . W naszym państwie istnieje rad terenowych. Reprezentują one 134 miliony wyborców, czyli faktycznie całą dorosłą ludność kraju. W celu usprawnienia pracy rad, umocnienia ich więzi z masami i dalszego rozwoju demokracji radzieckiej Rady Najwyższe republik związkowych zwiększyły liczbę delegatów do rad terenowych o około 350 tysięcy osób. Obecnie delegatami do rad terenowych jest około 2 milionów ludzi pracy miast i wsi. W pracy stałych komisji rad uczestniczy ponad 2,5 miliona obywateli. A zatem rady delegatów ludu pracującego gwarantują faktyczny udział całego narodu w zarządzaniu państwem. Są one formą politycznej organizacji klasy robotniczej, wszystkich ludzi pracy, sprawujących władzę państwową w kraju. Rady nie są aparatem administracyjnym, lecz najbardziej powszechną organizacją przedstawicielską ludzi pracy. Nie należy ich jednak przeciwstawiać innym organizacjom społecznym. Jeśli” związki zawodowe, Komsomoł, kołchozy itd. jednoczą część ludzi pracy na płaszczyźnie produkcyjnej, wieku, spółdzielczej itd., to rady łączą wszystkich ludzi pracy na płaszczyźnie państwowej. Rady nie tracąc swego charakteru organizacji państwowej są zarazem społeczną organizacją polityczną wszystkich ludzi pracy. Są to organy rzeczywiście ludowego samorządu. Dlatego właśnie przeciwstawianie państwu socjalistycznemu demokracji, samorządu społecznego przez współczesny re-wizjonizm pozbawione jest wszelkich podstaw.Demokratyzm. socjalistyczny znajduje wyraz we wszystkich funkcjach państwa radzieckiego oraz w całym procesie jego zmian i rozwoju. N. S. Chruszczow w referacie „40 lat Wielkiej Październikowej Rewolucji Socjalistycznej” podkreślił, że do momentu zwycięstwa socjalizmu w ZSRR jedną z najważniejszych funkcji państwa radzieckiego było dławienie wrogiej działalności klas wyzyskiwaczy i ich pozostałości wewnątrz kraju, tłumienie podejmowanych przez nie prób przywrócenia stosunków kapitalistycznych. Po likwidacji klas wyzyskiwaczy i ugruntowaniu się w kraju stosunków socjalistycznych funkcja ta stopniowo obumarła. Obecnie najważniejszymi funkcjami państwa socjalistycznego są: organizacja produkcji społecznej i kierowanie ekonomiką, gospodarką, kulturą; sprawowanie w interesie ludzi pracy kontroli nad miarą pracy i miarą spożycia; wszechstronne wychowywanie mas pracujących, a w tym kształtowanie nowej dyscypliny pracy, komunistycznego stosunku do pracy; w dziedzinie zaś polityki zagranicznej — konsekwentne wcielanie w życie leninowskiej zasady pokojowego współistnienia krajów o różnych systemach społeczno-politycznych, utrwalanie pokoju, umacnianie niewzruszonej Przyjaźni, braterskiej współpracy i wzajemnej pomocy krajów należących do światowego systemu socjalistycznego .Podstawową, główną funkcją państwa socjalistycznego jest jego działalność gospodarczo-organizacyjna. I w tym wyraża się właśnie demokratyzm politycznej organizacji społeczeństwa w warunkach socjalizmu. Konieczność pojawienia się i rozwoju gospodarczo-organi-zacyjnej funkcji państwa radzieckiego, i w ogóle każdego państwa dyktatury proletariatu, wynika z faktu, że ekonomika socjalistyczna nie powstaje w łonie kapitalizmu, lecz jako rezultat zwycięstwa rewolucji socjalistycznej, toteż nie może rozwijać się w sposób żywiołowy. Ekonomika socjalistyczna, oparta na własności społecznej, wymaga świadomego, planowego, scentralizowanego kierownictwa w skali całego społeczeństwa. Z drugiej strony budowa socjalizmu i komunizmu jest dziełem samych mas ludowych, wyzwolonych od wyzysku. Dlatego najważniejszą zasadą gospodar-czo-organizacyjnej działalności państwa radzieckiego jest zasada centralizmu demokratycznego — podstawowa, niewzruszona leninowska zasada socjalistycznego systemu gospodarowania. Zasada centralizmu demokratycznego daje możność prawidłowego łączenia scentralizowanego państwowego kierowania gospodarką z maksymalnym rozwojem twórczej aktywności mas pracujących. Dlatego nie mają najmniejszego sensu podejmowane przez rewizjonistów pod pozorem walki z biurokratyzmem próby odrzucenia zasady demokratycznego centralizmu w budownictwie gospodarczym. Wszelkie próby tego rodzaju sprzeczne są z działającym obiektywnie prawem współzależności między ekonomiką a polityką, prawem, którego najważniejszą cechą szczególną w ustroju socjalistycznym jest powstanie i rozwój gospodarczo-orga-nizacyjnej funkcji państwa socjalistycznego, opartej na demokratycznym centralizmie.Ekonomika warunkuje nie tylko zadania i funkcje państwa, lecz także fazy jego rozwoju. O podziale rozwoju państwa socjalistycznego na poszczególne fazy decydują: okres rozwoju socjalizmu, zasadnicze, jakościowe zmiany w ekonomice i strukturze klasowej społeczeństwa socjalistycznego oraz wynikające z nich podstawowe zadania, które rozwiązuje państwo w danym okresie. W literaturze marksistowskiej ustalono, że pierwsza faza rozwoju państwa radzieckiego odpowiada okresowi przechodzenia naszego społeczeństwa od kapitalizmu do socjalizmu. Wraz ze zwycięstwem socjalizmu rozpoczął się okres stopniowego przechodzenia od socjalizmu do komunizmu. Okresowi temu odpowiada druga faza rozwoju państwa radzieckiego.XXI Zjazd KPZR znamionował, iż Kraj Rad wkroczył w nowy okres rozwoju — w okres rozwiniętego budownictwa komunistycznego. W związku z tym niektórzy pracownicy naukowi wypowiadają pogląd, jakoby państwo radzieckie wkroczyło w trzecią fazę swojego rozwoju. Naszym zdaniem jest to pogląd niesłuszny. Powołamy się na najważniejsze tezy partii dotyczące tego problemu.Zagadnienie zbudowania socjalizmu w ZSRR i stopniowego przechodzenia do komunizmu — a więc problem periodyzacji rozwoju naszego społeczeństwa i w związku z tym odpowiednich faz państwa radzieckiego — było rozpatrywane na XX Zjeździe KPZR. W referacie sprawozdawczym stwierdzono, że Komitet Centralny musiał dać należyty odpór próbom pomniejszania osiągnięć uzyskanych przez naród radziecki w budownictwie socjalistycznym. Pomniejszanie to wyrażało się w błędnych sformułowaniach, choćby na przykład w takich, że jak dotąd zbudowano u nas dopiero podstawy socjalizmu, czyli fundamenty socjalizmu . A przecież już w 1932 r. XVII Konferencja Partyjna stwierdziła: „Najważniejszym wynikiem budownictwa socjalistycznego w pierwszej pięciolatce jest ostateczna likwidacja korzeni kapitalizmu na wsi, poprzedzająca całkowitą likwidację elementów kapitalistycznych i całkowite unicestwienie klas. Zakończenie budowy podstaw socjalizmu w ZSRR oznacza, że leninowskie zagadnienie «kto — kogo» zostało w pełni i nieodwracalnie rozwiązane w mieście i na wsi — przeciwko kapitalizmowi, na korzyść socjalizmu” .Rezolucja XVIII Zjazdu Partii w sprawie trzeciego pięcioletniego planu rozwoju gospodarki narodowej ZSRR w latach 1938—1942 stwierdzała: „W wyniku pomyślnego wykonania drugiego planu pięcioletniego (lata 1933—1937) w ZSRR zostało zrealizowane podstawowe historyczne zadanie drugiej pięciolatki — ostatecznie zlikwidowano wszystkie klasy wyzyskiwaczy, całkowicie unicestwiono przyczyny rodzące wyzysk człowieka przez człowieka i podział społeczeństwa na wyzyskiwaczy i wyzyskiwanych. Rozwiązane zostało najtrudniejsze zadanie rewolucji socjalistycznej: przeprowadzono do końca kolektywizację rolnictwa, ustrój kołchozowy umocnił się i okrzepł. W kraju naszym «zrealizowana została w zasadzie pierwsza faza komunizmu — socjalizm (Stalin). Zwycięstwo socjalizmu zadokumentowano ustawodawczo w nowej Konstytucji ZSRR” . W dalszej części rezolucji czytamy: „W oparciu o zwycięskie wykonanie drugiego planu pięcioletniego i osiągnięte sukcesy socjalizmu ZSRR wkroczył w trzeciej pięciolatce w nową fazę rozwoju, w fazę zakończenia budownictwa bezklasowego społeczeństwa socjalistycznego i stopniowego przechodzenia od socjalizmu do komunizmu, to jest w fazę, kiedy decydującego znaczenia nabiera problem komunistycznego wychowania ludzi pracy, przezwyciężenie przeżytków kapitalizmu w świadomości ludzi — budowniczych komunizmu” . Pokojowy rozwój Związku Radzieckiego na drodze stopniowego przechodzenia od socjalizmu do komunizmu został przerwany przez zdradziecki napad hitlerowskich Niemiec. Po zwycięskim zakończeniu Wielkiej Wojny Narodowej kraj nasz kontynuował, już w nowej sytuacji międzynarodowej, budownictwo komunistyczne. W Statucie KPZR, zatwierdzonym przez XIX Zjazd Partii w 1952 r., czytamy: „Obecnie główne zadania Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego polegają na tym, aby zbudować społeczeństwo komunistyczne w drodze stopniowego przechodzenia od socjalizmu do komunizmu, podnosić nieustannie materialny i kulturalny poziom społeczeństwa, wychowywać członków społeczeństwa w duchu internacjonalizmu i ustanowienia braterskich więzi z masami pracującymi wszystkich krajów, ze wszech miar umacniać aktywną obronę Ojczyzny Radzieckiej przed agresywnymi działaniami jej wrogów” .A zatem twierdzenie, że u nas dopiero zbudowano fundamenty socjalizmu, jest pod względem politycznym błędne: przeczy ono uchwałom partii i samej rzeczywistości.N. S. Chruszczow w referacie wygłoszonym na XX Zjeździe KPZR zwracał także uwagę na inną jeszcze skrajność w interpretowaniu problemu rozwoju socjalizmu.„Są u nas tacy pracownicy — mówił N. S. Chruszczow — którzy zrozumieli tezę o stopniowym przejściu od socjalizmu do komunizmu jako wezwanie do bezpośredniej realizacji w danym etapie zasad społeczeństwa komunistycznego. Pewne gorące głowy zdecydowały, że budownictwo socjalizmu zostało już całkowicie zakończone — i zaczęły opracowywać szczegółowy harmonogram przejścia do komunizmu. Na gruncie takich utopijnych poglądów zaczął się zakorzeniać lekceważący stosunek do socjalistycznej zasady materialnego zainteresowania pracowników w wynikach swojej pracy. Pojawiły się nieuzasadnione propozycje, głoszące konieczność szybkiego zastąpienia handlu radzieckiego bezpośrednią wymianą produktów… Tylko niepoprawni pyszałkowie mogą przymykać oczy na fakt, że pod względem ekonomicznym nie wyprzedziliśmy jeszcze najbardziej rozwiniętych krajów kapitalistycznych, że poziom produkcji jest jeszcze w naszym kraju nie wystarczający dla zapewnienia dostatniego życia wszystkim członkom społeczeństwa, że mamy jeszcze wiele niedociągnięć i braków orga-nizacyjnych w budownictwie gospodarczym i kulturalnym” .Okres między XX i XXI Zjazdem partii obfitował w niezmiernie doniosłe wydarzenia i był ważnym krokiem w szybkim zdążaniu społeczeństwa radzieckiego do komunizmu. W rezultacie realizacji historycznych uchwał XX Zjazdu partii poważnie podniósł się poziom produkcji i wzrósł dobrobyt ludzi radzieckich. W okresie tym przywrócono w pełni i udoskonalono zasadę materialnego zainteresowania ludzi pracy w rozwoju gospodarki socjalistycznej. Usprawniono też system planowania, a następnie przebudowano system zarządzania przemysłem i budownictwem, zreorganizowano MTS, zapewniono dalszy rozwój twórczej inicjatywy mas ludowych. Wszystko to przygotowało warunki niezbędne dla przejścia do rozwiniętego budownictwa komunizmu. „N. S. Chruszczow w referacie wygłoszonym na XXI Zjeździe KPZR wysunął i opracował najważniejsze tezy dotyczące dwóch faz komunizmu oraz prawidłowości przerastania socjalizmu w komunizm. W referacie tym podkreśla się: „Niektóre kraje demokracji ludowej już wkroczyły w końcowy okres budownictwa socjalizmu. Zbliża się chwila, gdy podobnie jak Związek Radziecki będą one budowały społeczeństwo komunistyczne. Ma to ogromne znaczenie międzynarodowe” . A następnie: „Po zbudowaniu społeczeństwa socjalistycznego naród radziecki wkroczył w nowy historyczny okres, kiedy socjalizm przerasta w komunizm… Komunizm wyrasta z socjalizmu, jest jego bezpośrednią kontynuacją… Wkroczenia w komunizm nieokreśla jakaś data w kalendarzu. Nie będzie takiej chwili, kiedy zatrzaśniemy jedne drzwi i ogłosimy: «Budowa socjalizmu jest zakończona , a następnie otworzymy drugie drzwi i powiemy: «Doszliśmy do komunizmu . Przejście od socjalizmu do komunizmu dokonuje się nieustannie” . W zatwierdzonych przez zjazd wskaźnikach rozwoju gospodarki narodowej ZSRR na lata 1959—1965 czytamy: „W wyniku zwycięstwa socjalizmu Związek Radziecki wstąpił w nowy okres historyczny, okres stopniowego przechodzenia od socjalizmu do komunizmu. Perspektywiczny plan rozwoju Związku Radzieckiego na najbliższych 15 lat przewiduje stworzenie warunków niezbędnych do zakończenia okresu przejścia do komunizmu” .A zatem, w oparciu o przytoczone tu tezy można sformułować wniosek następujący: ponieważ podstawowe zadanie państwa radzieckiego określające jego wstąpienie w drugą fazę rozwoju — w fazę stopniowego przechodzenia od socjalizmu do komunizmu — pozostało w głównych swoich zarysach nie zmienione, nieuzasadniony jest pogląd, że obecnie państwo radzieckie wkroczyło w nową, trzecią fazę swojego rozwoju. Ta trzecia faza nastąpi dopiero wówczas, kiedy komunizm zostanie całkowicie zbudowany w ZSRR i jeśli zachowają się do tego czasu wrogie państwa kapitalistyczne.Trzeba przy tym podkreślić, że okres rozwiniętego budownictwa komunistycznego, który nastąpił w rezultacie zakończenia budowy socjalizmu w ZSRR, stawia przed państwem radzieckim zadania o niebywałej skali. Właśnie owe zadania, a zwłaszcza najważniejsze z nich — stworzenie w ciągu najbliższych 15 lat materialno-technicznej bazy komunizmu, okresłają wstąpienie państwa radzieckiego w nowy, niezmiernie ważny etap jego rozwoju w ramach drugiej fazy.Obecny etap rozwoju państwa radzieckiego cechuje przede wszystkim wzrost jego roli w życiu ekonomicznym naszego socjalistycznego społeczeństwa.Wzrost twórczej roli kierowanego przez partię komunistyczną radzieckiego państwa socjalistycznego jest wyrazem specyficznego działania prawa decydującej roli ekonomiki w stosunku do polityki w ustroju socjalistycznym.Jednocześnie w aktywnej roli polityki partii i państwa socjalistycznego w stosunku do ekonomiki przejawia się względna samodzielność polityki.