Blok komunistów
Blok komunistów i bezpartyjnych w wyborach do wszystkich organów władzy radzieckiej jest wyrazem wzrastającej moralno-politycznej jedności społeczeństwa socjalistycznego. Rozwój tej jedności, wzrost politycznej aktywności mas pracujących, ich coraz większy udział w kierowaniu państwem ilustrują najlepiej cyfry, dane dotyczące wyborów do Rady Najwyższej ZSRR wszystkich pięciu kadencji. W 1937 r. w głosowaniu wzięło udział 91 milionów, czyli 96,8% wszystkich wyborców; na kandydatów bloku komunistów i bezpartyjnych głosowało 89 844 tysiące, to jest 98,6°/o wszystkich głosujących. W 1946 r. w wyborach wzięło udział 99,7% wszystkich wyborców, z czego na kandydatów bloku komunistów i bezpartyjnych głosowało ponad 99,6%. W 1950 r. w wyborach uczestniczyło 99,98% wszystkich wyborców, z czego na kandydatów bloku komunistów i bezpartyjnych do Rady Związku głosowało 99,7%, a do Rady Narodowości — 99,72%. W 1954 r. wzięło udział w wyborach 99,98% wyborców, na kandydatów bloku komunistów i bezpartyjnych głosowało do Rady Związku — 99,79%, a do Rady Narodowości — 99,84%. W marcu 1958 r. w wyborach do Rady Najwyższej ZSRR uczestniczyło 99,97% ogółu wyborców, z czego na kandydatów bloku komunistów i bezpartyjnych do Rady Związku głosowało 99,57%, a do Rady Narodowości — 99,73% .Zwłaszcza gwałtownie rozwinął się demokratyzm socjalistyczny w ostatnich latach, a to na skutek wcielenia w życie uchwał XX Zjazdu KPZR. Do wzrostu demokratyzmu przyczyniła się ogromnie energiczna i wielostronna walka, jaką poprowadziła partia przeciwko kultowi jednostki i jego następstwom oraz przeciw hamującej tę walkę antypartyjnej grupie Malen-kowa, Mołotowa, Kaganowicza, Bułganina i Szepiłowa. Partia wykazała wówczas wyjątkową śmiałość i przenikliwość, których źródłem było głębokie zrozumienie tego, jak doniosłe znaczenie w kierowaniu społeczeństwem socjalistycznym ma prawidłowe uwzględnianie rzeczywistego stosunku ekonomiki i polityki. Przecież jednym z przejawów względnej samodzielności polityki jest możliwość pewnego odstąpienia, „odejścia” od polityki czy też niektórych jej stron, od jej podstawy ekonomicznej. Jednakże tego rodzaju możliwość bynajmniej nie musi zaistnieć, nie jest to ani konieczne, ani nieuniknione. Na odwrót, kiedy taka sytuacja powstaje i następuje naruszenie prawidłowego stosunku ekonomiki i polityki, rodzi ono zjawiska polityczne zarówno sprzeczne z ekonomicznymi, jak i politycznymi podstawami społeczeństwa socjalistycznego. Właśnie takim zjawiskiem było rozpowszechnienie się kultu jednostki, które pociągnęło za sobą smutne następstwa — błędy w kierowaniu krajem (zwłaszcza w kierowaniu rolnictwem oraz w polityce zagranicznej) i zahamowanie rozwoju demokracji radzieckiej.Kult jednostki, który zrodził się w wyniku specyficznych warunków historycznych budowy socjalizmu w ZSRR i czynników subiektywnych, związanych z właściwością charakteru J. W. Stalina , absolutnie nie jest wytworem socjalistycznego ustroju ekonomicznego i politycznego, wprost przeciwnie, pozostaje w stosunku do niego w ostrej sprzeczności. „Rozwijające się socjalistyczne siły wytwórcze, ekonomiczny i polityczny system socjalizmu oraz życie partyjne popadają coraz bardziej w sprzeczności i konflikty z tego rodzaju stanem ideologicznym, jak kult jednostki” . Toteż likwidując kult jednostki i jego skutki oraz demaskując i rozgramiając grupę antypartyjną — której uczestnicy oderwawszy się od życia, od partii i narodu, wyobrażali sobie rozwój społeczeństwa radzieckiego w sposób biurokratyczny i usiłowali storpedować realizację uchwał XX Zjazdu KPZR — partia nasza usunęła tym samym poważną przeszkodę, hamującą nasz marsz do komunizmu i dalsze doskonalenie socjalistycznej demokracji.Jednakże błędem byłoby uważać, że konieczność dalszego rozwoju demokracji radzieckiej wynikała z konieczności przezwyciężenia skutków kultu jednostki. Na odwrót, likwidacja skutków kultu jednostki była konieczna właśnie po to, aby socjalistyczny demokra-tyzm mógł uzyskać swobodę rozwoju. Decydującą zaś przyczyną tego rozwoju jest sama istota socjalizmu, rozwój ekonomiki, wzrost politycznych, gospodarczych i ideologicznych zadań budownictwa komunistycznego, wzrost roli mas ludowych w miarę zbliżania się naszego społeczeństwa do komunizmu, a wreszcie zmiana — wyraźnie na korzyść socjalizmu — sytuacji międzynarodowej.Przez cały okres budowy socjalizmu, a także jeszcze i później, po zwycięstwie socjalizmu, Związek Radziecki znajdował się we wrogim otoczeniu kapitalistycznym. Jak stwierdzano na XXI Zjeździe partii, państwa kapitalistyczne górowały wówczas znacznie nad naszym krajem, i to zarówno pod względem ekonomicznym, jak i militarnym. Absolutnie nie mogliśmy mieć pewności, że jesteśmy całkowicie zabezpieczeni przed interwencją zbrojną, przed niebezpieczeństwem przywrócenia kapitalizmu przez siły międzynarodowej reakcji. Współczesne międzynarodowe warunki rozwoju społeczeństwa radzieckiego uległy zasadniczej zmianie. Powstał i pomyślnie rozwija się światowy system socjalistyczny, podczas gdy światowy system kapitalistyczny pod brzemieniem nierozwiązalnych sprzeczności wewnętrznych zmierza ku swojej nieuniknionej zagładzie. Agresja ze strony państw imperialistycznych jest możliwa, jednakże zostanie ona bezwzględnie odparta. W referacie wygłoszonym na XXI Zjeździe partii N. S. Chruszczow sformułował niezwykle ważny teoretyczny i polityczny wniosek: „Nie ma obecnie w świecie takich sił, które zdołałyby przywrócić w naszym kraju kapitalizm, zmiażdżyć obóz socjalistyczny. Niebezpieczeństwo restauracji kapitalizmu w Związku Radzieckim jest wykluczone. Oznacza to, że socjalizm zwyciężył nie tylko całkowicie, lecz i ostatecznie” .Jeśli potrzeby związane z rozwojem naszego społeczeństwa zdążającego do komunizmu zrodziły konieczność dalszego udoskonalenia radzieckiej demokracji, to nowe warunki wewnętrzne i międzynarodowe stwarzają tego możliwości. Toteż uwzględniwszy owe czynniki społeczne partia nasza dokonała w ostatnich latach olbrzymiej pracy w zakresie udoskonalenia demokracji socjalistycznej we wszystkich dziedzinach życia społeczeństwa radzieckiego. Została więc przeprowadzona reorganizacja zarządzania przemysłem i budownictwem oraz reorganizacja zarządzania rolnictwem, usprawniono pracę organów i systemu planowania gospodarki narodowej, rozszerzono uprawnienia republik związkowych, terenowych organów państwowych i partyjnych, podniesiono rolę społecznych organizacji ludzi pracy. Duże znaczenie ma wcielenie w życie uchwały Grudniowego Plenum KC KPZR (1957 r.) „O pracy związków zawodowych ZSRR”. Rozszerzenie praw i podniesienie roli związków zawodowych znalazło wyraz w nowej ustawie „O prawach fabrycznych, zakładowych i terenowych komitetów związków zawodowych”, zatwierdzonej przez Prezydium Rady Najwyższej ZSRR 15 lipca 1958 r. Dowodem coraz szerszego udziału mas w kierowaniu gospodarką jest powstanie stale działających narad produkcyjnych, do których wybrano w całym kraju 7 milionów robotników i pracowników umysłowych. W komitetach rad zakładowych i miejscowych uczestniczy około 16 milionów osób. Związki zawodowe zaczęły głębiej wnikać w sprawy produkcji, bardziej energicznie walczyć o podniesienie wydajności pracy, o polepszenie warunków pracy i bytu robotników i pracowników umysłowych. W trakcie rozwiązywania tych zadań funkcje związków zawodowych coraz bardziej splatają się z funkcjami państwowych organów gospodarczych.Wkroczenie Związku Radzieckiego w okres rozwiniętego budownictwa komunizmu zapoczątkowało nowy etap w rozwoju demokratyzmu politycznej organizacji społeczeństwa socjalistycznego. Rezolucja XXI Zjazdu KPZR głosi: „Zjazd stwierdza, że w obecnych warunkach generalnym kierunkiem rozwoju państwowości radzieckiej jest wszechstronny rozwój demokracji, wciąganie wszystkich obywateli do udziału w kierowaniu budownictwem gospodarczym i kulturalnym, w zarządzaniu sprawami społecznymi. Należy zwiększać rolę Rad jako masowych organizacji ludu pracującego. Wiele funkcji pełnionych obecnie przez organy państwowe powinno stopniowo przechodzić do gestii organizacji społecznych. Zagadnienia zaspokajania kulturalnych potrzeb ludności, problemy służby zdrowia, wychowania fizycznego i sportu należy rozwiązywać przy czynnym i zakrojonym na szeroką skalę udziale organizacji społecznych. W dziedzinie przestrzegania zasad współżycia socjalistycznego coraz większą rolę mają do odegrania milicja ludowa, sądy koleżeńskie i im podobne organy samorządowe, które — obok instytucji państwowych — powinny pełnić funkcje związane z ochroną porządku społecznego i praw obywateli oraz zapobiegać wykroczeniom wyrządzającym szkodę społeczeństwu” .A więc XXI Zjazd partii nie tylko nakreślił główny kierunek rozwoju państwa radzieckiego, lecz także opracował konkretne drogi dalszego doskonalenia radzieckiej demokracji socjalistycznej w okresie rozwinietęgo budownictwa komunistycznego. Zjawiskiem zasadniczo nowym i ważnym jest stopniowe przekazywanie funkcji organów państwowych w zakres kompetencji organizacji społecznych. Jak zwrócił uwagę zjazd, nie tylko nie osłabi to roli państwa socjalistycznego w budownictwie komunizmu, lecz jeszcze bardziej rozszerzy i umocni polityczną podstawę radzieckiego społeczeństwa. Dalszy rozwój radzieckiej demokracji socjalistycznej ma również na celu uchwała XXI Zjazdu partii o konieczności dokonania zmian i uzupełnień w Konstytucji ZSRR, które by odzwierciedlały i utrwalały w drodze ustawodawczej doniosłe przeobrażenia w politycznym i ekonomicznym życiu Związku Radzieckiego, jak również zmiany w sytuacji międzynarodowej. Pojęcia „rewolucja socjalistyczna” używa się w marksizmie–leninizmie w dwojakim znaczeniu. Określamy nim 1) przewrót polityczny, w rezultacie którego zostaje ustanowiona władza polityczna klasy robotniczej; 2) wszechstronny proces przechodzenia od kapitalizmu do socjalizmu, którego początkiem jest zdobycie władzy politycznej przez klasę robotniczą. Mówiąc o zakończeniu rewolucji w naszym kraju 25 października 1917 r., mamy na myśli pierwsze jej znaczenie; gdy zaś mówimy o zakończeniu rewolucji dopiero po zbudowaniu socjalizmu — drugie. Ponadto za rewolucyjny stan społeczeństwa, za okres rewolucyjny należy uważać cały okres przechodzenia od kapitalizmu do komunizmu wraz z okresem stopniowego przechodzenia od socjalizmu do komunizmu. Dlatego też gdy mówimy o prawidłowościach rewolucji socjalistycznej, to mamy na myśli prawidłowości cechujące rozwój społeczeństwa w ciągu całego okresu przechodzenia od kapitalizmu do komunizmu.Najważniejszą prawidłowością rozwoju systemu dyktatury klasy robotniczej w okresie walki o socjalizm i komunizm jest kierownicza rola partii komunistycznej. W Deklaracji uchwalonej przez naradę przedstawicieli partii komunistycznych i robotniczych krajów socjalistycznych wśród ogólnych prawidłowości rewolucji socjalistycznej wysunięto na pierwsze miejsce,kierowanie masami pracującymi przez klasę robotniczą, której trzonem jest partia marksistowsko-leninowska”. W działaniu powyższej obiektywnej prawidłowości przejawia się również względna samodzielność rozwoju politycznego. Po pierwsze dlatego, że jest to prawidłowość politycznej organizacji społeczeństwa socjalistycznego. Po drugie, w kierowniczej roli partii komunistycznej wyraża się w skoncentrowanej postaci twórcza, przeobrażająca rola polityki w rozwoju społecznym. Po trzecie, partia komunistyczna powstaje nie bezpośrednio w rezultacie żywiołowego rozwoju ekonomicznego, lecz na bazie poznania obiektywnych praw rozwoju społeczeństwa, w oparciu o ideologię marksistowsko-leninowską. Po czwarte, w działalności partii komunistycznej, wyrażającej bezpośrednie i przede wszystkim zasadnicze interesy klasy robotniczej, znajdują odzwierciedlenie wzajemne stosunki klasowych sił politycznych.Partia komunistyczna powstaje znacznie później niż jej klasa, której jest awangardą. Już samo powstanie partii klasy robotniczej stanowi obiektywną prawidłowość życia politycznego na określonym etapie rozwoju społeczeństwa klasowego.Proletariat formuje się jako klasa w sposób żywiołowy, w procesie ekonomicznego rozwoju społeczeństwa. Dzięki partii komunistycznej poznaje on swoje zasadnicze interesy, konsoliduje się i organizuje pod względem politycznym.Obiektywną nieuchronność powstania i działalności partii komunistycznej rodzi konieczność wyzwolenia proletariatu od kapitalistycznego wyzysku — które jest możliwe jedynie w drodze przejścia od walki ekonomicznej do walki politycznej — konieczność dokonania rewolucji socjalistycznej. Natomiast same warunki walki politycznej, zapewnienie powodzenia rewolucji socjalistycznej wymagają coraz większego zorganizowania proletariatu — kierownictwa partii. Objęcie kierownictwa przez partię jest zasadniczym, głównym objawem przekształcenia się żywiołowej walki ekonomicznej robotników w świadomą, rozwiniętą, rozstrzygającą walkę polityczną proletariatu z klasą burżuazji. W. I. Lenin w artykule „Socjalistyczna partia a bezpartyjna rewolucyjność” pisał: „W społeczeństwie opartym na podziale klasowym walka między wrogimi klasami na określonym szczeblu swego rozwoju staje się nieuchronnie walką polityczną. Najbardziej jednolitym, pełnym i skrystalizowanym wyrazem politycznej walki klas jest walka partyj” . Fakt posiadania przez klasę robotniczą partii marksistowsko-leninowskiej jest decydującym warunkiem zdobycia, urzeczywistnienia i utrwalenia dyktatury proletariatu. Dla budownictwa socjalistycznego i komunistycznego konieczne jest połączenie wysiłków klasy robotniczej, chłopstwa i inteligencji — wszystkich ludzi pracy, a taką siłą jednoczącą może być tylko partia komunistyczna. W warunkach zwycięskiego socjalizmu rola partii komunistycznej wzrasta. Zakres działania bowiem klasy robotniczej kierującej za pomocą państwa społeczeństwem jest znacznie teraz szerszy, umacnia się dyktatura proletariatu, którą klasa robotnicza realizuje przede wszystkim poprzez partię komunistów. Partia marksistowsko-leninowska cementuje i rozwija sojusz robotników i chłopów przy kierowniczej roli klasy robotniczej, przyjaźń między narodami, polityczną jedność całego społeczeństwa socjalistycznego. Za pośrednictwem organów państwowych i ich działalności gospodarczo-organizacyjnej partia kieruje rozwojem ekonomiki socjalistycznej. Partia zespala i organizuje cały naród w walce o umożliwienie obronności kraju, podniesienie jego potęgi tak, aby był gotowy do odparcia wszelkiej agresji ze strony obozu imperialistycznego.Nieprzypadkowo współcześni rewizjoniści kierują swoje ataki przede wszystkim przeciwko marksistowsko-leninowskiej nauce o kierowniczej roli partii. Posunęli się oni nawet do żądania likwidacji partii komunistycznych w krajach kapitalistycznych. Takie poglądy głoszone były ze szczególną gorliwością na przykład w partiach komunistycznych USA, Wielkiej Brytanii, Brazylii i Kanady. Pomniejszanie roli partii klasy robotniczej przez współczesnych rewizjonistów pozostaje w ścisłym związku z innym ich błędem — wypaczeniem marksistowsko-leninowskiego ujęcia problemu różnorodności form rewolucji socjalistycznej.Podkreślając ogólne, podstawowe, główne prawidłowości rewolucji socjalistycznej i budownictwa socjalizmu, marksizm-leninizm bynajmniej nie neguje, lecz uznaje różnorodność form przechodzenia do socjalizmu różnych krajów, jako że różnorodność ta jest odbiciem różnorodności konkretnych warunków ich rozwoju. Ale specyfika poszczególnych krajów przejawia się tylko w formach przechodzenia do socjalizmu, w cechach szczególnych rewolucji socjalistycznej, w metodach zdobywania władzy politycznej przez klasę robotniczą i ugruntowywania jej — w dyktaturze proletariatu, w tempie przeobrażeń socjalistycznych. Nigdy zaś nie zmienia się istota tych procesów.Właśnie taki stosunek elementów ogólnych i szczególnych w realnym procesie przechodzenia do socjalizmu jest także obiektywną prawidłowością, która pozostaje w pewnym związku z względną samodzielnością polityki.Jeśli chodzi o formę, drogi realizacji rewolucji socjalistycznej mogą być pokojowe lub niepokojowe. Cóż to jednak oznacza: pokojowy charakter rewolucji socjalistycznej? Pojęcie pokojów oś ci nie wyklucza walki klasowej, burżuazją bowiem nie oddaje władzy dobrowolnie. Chodzi o formy, o ostrość walki. Pokojowy charakter rewolucji socjalistycznej oznacza w istocie, że rewolucja ta odbywa się: a) bez powstania zbrojnego, b) bez wojny domowej. W takim, i tylko w takim, znaczeniu mówią marksiści-leninowcy o „pokojowym charakterze rewolucji”.